بررسی تطبیقی آموزش و پرورش استثنایی ایران و ژاپن

برای بررسی تطبیقی آموزش و پرورش استثنایی در ایران و ژاپن، می توان به جنبه های مختلفی از جمله تشخیص ،چارچوب قانونی، روش های آموزشی، آموزش معلمان، منابع و امکانات، ارزشیابی ، مواد آموزشی و حمایت اجتماعی و فرهنگی پرداخته و به تفصیل بیشتری به هر یک از این جنبه ها بپردازیم

تشخیص 

ایران 

• معیارهای تشخیص

 در ایران، تشخیص افراد استثنایی معمولا بر اساس معیارهای روان شناختی و آموزشی انجام می شود. این معیارها شامل ارزیابی های روانی، آزمون های هوش و ارزیابی های تحصیلی است.

• فرآیند تشخیص
  فرآیند تشخیص معمولا شامل مراحل زیر است:مشاهده اولیه: معلمان و والدین ممکن است نشانه های ناتوانی را در رفتار یا عملکرد تحصیلی دانش آموز شناسایی کنند.
  ارزیابی های تخصصی: پس از شناسایی اولیه، دانش آموز به مراکز تخصصی ارجاع داده می شود تا ارزیابی های دقیق تری انجام شود.
  تشکیل تیم تخصصی: تیمی متشکل از روان شناسان، مشاوران و معلمان برای بررسی نتایج ارزیابی و تعیین نوع ناتوانی تشکیل می شود.
• چالش ها

 یکی از چالش های اصلی در ایران، کمبود منابع و آموزش های کافی برای معلمان و متخصصان در زمینه تشخیص افراد استثنایی است.

ژاپن

• معیارهای تشخیص

 در ژاپن، تشخیص افراد استثنایی به طور جامع تری انجام می شود و شامل ارزیابی های چندگانه است. این ارزیابی ها می توانند شامل آزمون های هوش، ارزیابی های اجتماعی و عاطفی، و ارزیابی های تحصیلی باشند.

• فرآیند تشخیص
  فرآیند تشخیص در ژاپن معمولا شامل مراحل زیر است:
• مشاهده و گزارش: معلمان و والدین به طور فعال در شناسایی نشانه های ناتوانی مشارکت دارند و گزارش هایی را ارائه می دهند.
  ارزیابی های چندگانه: دانش آموزان به مراکز تخصصی ارجاع داده می شوند تا ارزیابی های جامع تری انجام شود. این ارزیابی ها می توانند شامل تست های روان شناختی، مشاوره های اجتماعی و ارزیابی های تحصیلی باشند.
  تیم های چندرشته ای: تیم های متشکل از روان شناسان، مشاوران، پزشکان و معلمان برای بررسی نتایج و تعیین نوع ناتوانی تشکیل می شوند.
• مزایا

 یکی از مزایای سیستم ژاپن، توجه به نیازهای فردی دانش آموزان و استفاده از روش های متنوع برای تشخیص است که به بهبود کیفیت آموزش و یادگیری کمک می کند.

 چارچوب قانونی و سیاست ها

• ایران:در ایران، قانون حمایت از حقوق معلولان در سال 1396 به تصویب رسید که به طور خاص به حقوق و نیازهای افراد با ناتوانی ها می پردازد. این قانون به وزارت آموزش و پرورش اجازه می دهد تا برنامه های آموزشی ویژه ای برای دانش آموزان با نیازهای ویژه طراحی کند. با این حال، اجرای این قوانین با چالش هایی مواجه است، از جمله کمبود منابع مالی و انسانی و عدم آگاهی کافی از حقوق این دانش آموزان در سطح جامعه.
  
• ژاپن:ژاپن دارای یک چارچوب قانونی جامع برای حمایت از دانش آموزان با نیازهای ویژه است. قانون آموزش عمومی و قانون حمایت از افراد با ناتوانی ها به طور خاص به نیازهای آموزشی این دانش آموزان توجه دارد. این قوانین به مدارس اجازه می دهد تا برنامه های آموزشی فردی (IEP) برای هر دانش آموز با نیازهای ویژه طراحی کنند و به ادغام آن ها در کلاس های عادی کمک می کند.
  

 روش های آموزشی

• ایران:در ایران، آموزش و پرورش استثنایی معمولا در مدارس جداگانه انجام می شود. این مدارس به طور خاص برای دانش آموزان با ناتوانی های جسمی و ذهنی طراحی شده اند.
  این رویکرد ممکن است به دلیل کمبود منابع و امکانات، به ویژه در مناطق روستایی، محدودیت هایی داشته باشد و باعث جدایی این دانش آموزان از همسالان خود شود.
  
• ژاپن:در ژاپن، رویکرد ادغام (Inclusion) به عنوان یک اصل کلیدی در آموزش و پرورش استثنایی شناخته می شود. دانش آموزان با نیازهای ویژه در کلاس های عادی آموزش می بینند و معلمان آموزش دیده اند تا نیازهای آن ها را شناسایی و برآورده کنند.
  این رویکرد به طور قابل توجهی به بهبود تعامل اجتماعی و مهارت های ارتباطی دانش آموزان با نیازهای ویژه کمک می کند.
  

 آموزش معلمان

• ایران:آموزش معلمان در زمینه آموزش و پرورش استثنایی در ایران به طور کامل انجام نمی شود و بسیاری از معلمان با نیازهای خاص دانش آموزان آشنا نیستند.این موضوع می تواند به عدم توانایی معلمان در مدیریت کلاس های مختلط و برآورده کردن نیازهای آموزشی دانش آموزان با ناتوانی ها منجر شود.
  
• ژاپن:در ژاپن، معلمان به طور منظم در زمینه آموزش و پرورش استثنایی آموزش می بینند و دوره های تخصصی برای مدیریت کلاس های مختلط و نیازهای خاص دانش آموزان برگزار می شود. این آموزش ها به معلمان کمک می کند تا به طور موثری با چالش های آموزشی دانش آموزان با نیازهای ویژه مواجه شوند.
  

منابع و امکانات

• ایران:منابع و امکانات آموزشی برای دانش آموزان با نیازهای ویژه در ایران محدود است. بسیاری از مدارس به تجهیزات و منابع آموزشی مناسب دسترسی ندارند.
  این کمبود منابع می تواند بر کیفیت آموزش و یادگیری دانش آموزان تاثیر منفی بگذارد.
  
• ژاپن:ژاپن به خوبی منابع و امکانات لازم را برای آموزش دانش آموزان با نیازهای ویژه فراهم کرده است. مدارس به تجهیزات آموزشی مناسب و منابع انسانی کافی دسترسی دارند.
  این امکانات به دانش آموزان کمک می کند تا در یک محیط آموزشی مناسب و حمایتی یاد بگیرند.
  

 حمایت اجتماعی و فرهنگی

• ایران:حمایت اجتماعی از دانش آموزان با نیازهای ویژه در ایران ممکن است به طور کامل وجود نداشته باشد. آگاهی عمومی از حقوق و نیازهای این دانش آموزان هنوز در سطح پایین تری قرار دارد.
  این موضوع می تواند به تبعیض و نادیده گرفتن نیازهای آن ها منجر شود.
  
• ژاپن:در ژاپن، جامعه به طور کلی نسبت به نیازهای دانش آموزان با ناتوانی ها حساس تر است و حمایت های اجتماعی بیشتری وجود دارد.
  برنامه های آگاهی بخشی و آموزشی در سطح جامعه به افزایش درک و پذیرش دانش آموزان با نیازهای ویژه کمک می کند.

 روش های ارزشیابی

• ایران:در ایران، روش های ارزشیابی برای افراد استثنایی معمولا به صورت سنتی و بر اساس آزمون های استاندارد انجام می شود. این روش ها ممکن است به نیازهای خاص دانش آموزان توجه کافی نداشته باشند و بیشتر بر روی نتایج تحصیلی تمرکز کنند.
  
• ژاپن:ژاپن از روش های متنوع تری برای ارزشیابی افراد استثنایی استفاده می کند. این روش ها شامل ارزیابی های چندگانه، مشاهده های مستقیم و ارزیابی های مبتنی بر عملکرد است که به نیازهای خاص هر دانش آموز توجه می کند.
  

توجه به نیازهای فردی

• ایران:در ارزشیابی های ایران، توجه به نیازهای فردی دانش آموزان با ناتوانی ها ممکن است محدود باشد. این موضوع می تواند منجر به نادیده گرفتن نقاط قوت و ضعف خاص هر دانش آموز شود.
  
• ژاپن:در ژاپن، ارزشیابی ها به طور خاص به نیازهای فردی دانش آموزان توجه می کنند و سعی می کنند تا نقاط قوت و ضعف هر دانش آموز را شناسایی کنند. این رویکرد به بهبود کیفیت آموزش و یادگیری کمک می کند.
  

 حمایت از معلمان

• ایران:معلمان در ایران ممکن است در زمینه ارزشیابی افراد استثنایی آموزش کافی نداشته باشند و این موضوع می تواند بر کیفیت ارزشیابی تاثیر منفی بگذارد.
  
• ژاپن:در ژاپن، معلمان به طور منظم در زمینه ارزشیابی افراد استثنایی آموزش می بینند و این آموزش ها به آن ها کمک می کند تا ارزشیابی های موثرتری انجام دهند.
  

 نتایج ارزشیابی

• ایران:نتایج ارزشیابی در ایران ممکن است به طور کامل منعکس کننده توانایی ها و پیشرفت های دانش آموزان با ناتوانی ها نباشد و این موضوع می تواند بر فرصت های آموزشی آن ها تاثیر بگذارد.
  
• ژاپن:نتایج ارزشیابی در ژاپن به طور کلی دقیق تر و جامع تر است و می تواند به شناسایی نیازهای آموزشی و اجتماعی دانش آموزان کمک کند.
• 
  

مواد آموزشی 

ایران

• کتاب های درسی و منابع:در ایران، کتاب های درسی برای دانش آموزان با ناتوانی های خاص معمولا به صورت جداگانه طراحی می شوند. این کتاب ها شامل محتوای ساده تر و فعالیت های عملی هستند که به یادگیری بهتر کمک می کنند.
  منابع آموزشی شامل نرم افزارهای آموزشی و ابزارهای کمک آموزشی نیز وجود دارد، اما دسترسی به این منابع ممکن است محدود باشد.
  
• آموزش معلمان:معلمان در ایران معمولا دوره های آموزشی خاصی را برای تدریس به دانش آموزان با ناتوانی های خاص نمی گذرانند. این موضوع می تواند به عدم توانایی در ارائه آموزش موثر منجر شود.
  
• برنامه های آموزشی:برنامه های آموزشی برای دانش آموزان با ناتوانی های خاص معمولا به صورت فردی طراحی می شوند، اما ممکن است به طور کلی به نیازهای خاص هر دانش آموز پاسخ ندهند.
  

 ژاپن

• کتاب های درسی و منابع:در ژاپن، کتاب های درسی برای دانش آموزان با ناتوانی های خاص به طور جامع تری طراحی می شوند و شامل محتوای متنوع و فعالیت های عملی هستند. این کتاب ها به گونه ای طراحی شده اند که به نیازهای مختلف دانش آموزان پاسخ دهند. همچنین، استفاده از فناوری های نوین و نرم افزارهای آموزشی در فرآیند یادگیری رایج است و به دانش آموزان کمک می کند تا به طور موثرتری یاد بگیرند.
  
• آموزش معلمان:معلمان در ژاپن معمولا دوره های آموزشی خاصی را برای تدریس به دانش آموزان با ناتوانی های خاص می گذرانند. این آموزش ها شامل روش های تدریس متنوع و استراتژی های مدیریت کلاس است.
  
• برنامه های آموزشی:برنامه های آموزشی در ژاپن به طور کلی شامل رویکردهای چندگانه هستند و به نیازهای فردی دانش آموزان توجه می کنند. این برنامه ها معمولا شامل فعالیت های گروهی و پروژه های عملی هستند که به یادگیری اجتماعی و عاطفی نیز توجه دارند.
  سخن پایان 

این بررسی تطبیقی نشان می دهد که در حالی که هر دو کشور تلاش هایی برای بهبود آموزش و پرورش استثنایی انجام داده اند، ژاپن به طور کلی در زمینه ادغام، آموزش معلمان، و فراهم کردن منابع و امکانات آموزشی برای دانش آموزان با نیازهای ویژه پیشرفته تر است. ایران نیاز به بهبود در این زمینه ها دارد تا بتواند به طور موثرتری به نیازهای دانش آموزان با ناتوانی ها پاسخ دهد.