سرقت تعزیری
سرقت تعزیری
سرقت تعزیری به سرقتی گفته می شود که مجازات تعیین شده برای آن تعزیری است، ربایش و سرقت اموال دیگران اگر در چهارچوب شروط ۱۴ گانه ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی که زیر مجموعه سرقت حدی هستند قرار نگیرد با عنوان سرقت تعزیری شناخته می شود.
به عبارت دیگر چنانچه شروط ۱۴گانه سرقت حدی در مورد انواع سرقت محرز نباشد سرعت تعزیری محسوب می شود و قانون گذار این قوانین را برای پوشش دادن سرقت های که در چهارچوب سرقت حدی قرار نمی گیرد وضع کرده است.
سرقت تعزیری همانطور که از نامش پیداست سرقتی است که شرایط جرم و مجازات آن به وسیله قانونگذار مشخص شده است و مثل سرقت حدی، شرایط چگونگی و مجازات آن در شرع تعیین نشده است. به عبارت دیگر مجازات سرقت تعزیری و شرایط آن به وسیلهء قانونگذار مشخص شده است و قاضی یا حاکم شرع می تواند فارغ از مسائل شرعی میزان مجازات فرد مجرم را در صورت اثبات جرم تعیین نمایند.
شرایط سرقت تعزیری
شرایط سرقت تعزیری در ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات به تفصیل آمده است. به این معنا که اگر در جرم سرقت شرایط سرقت حد وجود نداشته باشد اما پنج شرطی که در این ماده قانونی آمده است محقق شود سرقت تعزیری است و با توجه به میزان جرم و فعلیت فرد برای او مجازات در نظر گرفته می شود که در ادامه آنها پرداخت می شود.
- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند
- سرقت در شب اتفاق افتاده باشد
- یک یا چند نفر از سارقین حامل سلاح گرم مثل انواع تفنگ نارنجک یا سلاح سرد از قبیل قمه، شمشیر، کارد، چاقو، پنجه بوکس و غیره به صورت علنی یا مخفی باشند.
- سارق یا سارقان برای انجام دزدی و ربودن مال از دیوار بالا رفته باشند یا حرز محل نگهداری مال را شکسته باشد. همچنین اگر سارقین برای رسیدن به مال دیگران و سرقت، اقدام به ساخت کلید کنند یا از عنوان و لباس ماموران دولت برای انجام سرقت استفاده شود و سارق یا سارقان بر خلاف حقیقت خود را مامور دولت یا پلیس معرفی کنند یا در جایی که محل سکنا یا مهیا برای سکنا و توابع آن است مرتکب سرقت شده باشند مرتکب جرم سرقت تعزیری شده اند و بر اساس میزان فعلیت و ارتکاب جرم برای آن ها مجازات در نظر گرفته می شود.
- سارق یا سارقان در حین انجام سرقت فرد یا افرادی را آزار داده و یا تهدید کرده باشند.
برای مثال:
هرگاه یک یا چند نفر به منظور سرقت و ربایش مال دیگران اقدام به خفت گیری یا کیف قاپی نمایند یا برای رسیدن به مقصود و ربایش اموال دیگران از انواع سلاح سرد یا گرم استفاده کنند این عمل مصداق سرقت تعزیری است.
همچنین ربایش مال دیگران ممکن است با استفاده از مدارک دولتی همراه با پوشیدن لباس نیروهای انتظامی و همراه با تهدید و آزار صاحبان مال باشد. معمولا مصادیق ربایش و سرقت تعزیری بسیار زیاد است چون شرایط چهارده گانه ای که در قانون مجازات اسلامی برای سرقت حدی پیش بینی شده است در مورد خیلی از سرقت ها محقق نمی شود.
مجازات سرقت تعزیری
1_مجازات سرقت تعزیری مشدد
اگر جرم ربودن مال دیگری از نوع تعزیری مشدد باشد، مجازات آن حبس از پنج تا بیست سال و تا ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود.
2_مجازات سرقت تعزیری ساده
ربودن مال دیگری در صورتی که از نوع تعزیری ساده باشد، شامل مجازات حبس از سه ماه و یک روز الی دو سال و تا ۷۴ضربه شلاق خواهد بود.
تشابهات سرقت حدی و تعزیری
سرقت حدی و تعزیری اعمال مجرمانه ای هستند که ارتکاب آن به وسیله برخی از افراد جامعه باعث برهم خوردن نظم عمومی و ایجاد ناامنی می شود. هرچند برای تحقق سرقت حدی و تعزیری با توجه به شرع مقدس و قوانین جاری مجازاتهای مشخصی در نظر گرفته شده است اما ارتکاب هر یک از این جرائم عملی مذموم و خلاف عرف است که باعث ایجاد ترس و دلهره در جامعه می شود.
سرقت با توجه به شرایط انجام جرم چه در چهار چوب سرقت حدی قرار بگیرد یا تعزیری عملی مجرمانه و خلاف عرف است که مرتکبین آن به صورت عام مجازات می شوند و تنها تفاوت آنها در شدت مجازات است.
تفاوت سرقت حدی و سرقت تعزیری
1_تخفیف در مجازات
مجازات ربودن مال دیگری اگر از نوع حدی باشد، توسط شرع تعیین شده است. در این صورت امکان اعمال هیچگونه تغییری در مجازات مجرم وجود ندارد. اما اگر سرقت از نوع تعزیری باشد، مجازات آن توسط قانونگذار تعیین گردیده و قاضی می تواند بنا به برخی مصلحت ها، در مجازات مجرم تخفیف دهد.
2_نوع مجازات
دیگر تفاوت این دو جرم، نوع مجازات آن ها می باشد. دزدیدن مال دیگری از نوع حدی شامل مجازات حدی، و دزدیدن مال از نوع تعزیری شامل مجازات تعزیری خواهد شد. به عنوان مثال مجازات ربودن مال که به عنوان جرم حدی به حساب بیاید، معمولا شامل مواردی مثل قطع دست و پا، اعدام، حبس ابد و ….می شود. در حالی که اگر جرم از نوع تعزیری به حساب بیاید، مجازات آن در اکثر موارد شامل حبس و ضربات شلاق خواهد بود.
3_شرایط جرم
برای شکل گیری جرم سرقت حدی می بایست برخی شرایط ۱۴گانه وجود داشته باشند. در صورت عدم وجود این شرایط، جرم از نوع تعزیری به حساب می آید. پس می توان گفت که شرایط وقوع این دو نوع جرم نیز، با یکدیگر کاملا متفاوت است.
4_منشا
منشا این دو نوع جرم نیز کاملا متفاوت است. منشا جرم دزدی تعزیری فقه می باشد. به بیان ساده تر شرایط این جرم در شرع تعیین گردیده است. در حالی که منشا و شرایط جرم ربودن مال دیگری که از نوع تعزیری باشد، توسط قانونگذار و براساس مصلحت جامعه در نظر گرفته می شود.
شیوه اثبات جرم سرقت در مراجع قضایی
1_سوگند
یکی از روش های اثبات این جرم، سوگند خوردن شاکی می باشد. اگر شاکی دو یا سه مرتبه در دادگاه در خصوص دزدیدی مال توسط متهم، سوگند یاد کند، جرم به اثبات خواهد رسید.
2_اقرار
دومین شیوه اثبات گردیدن این جرم، اقرار می باشد. اگر متهم به شخصه دو مرتبه در دادگاه اقدام به اقرار ارتکاب جرم نماید، سرقت حدی یا تعزیری او در مراجع قضایی به اثبات خواهد رسید.
3_شهادت
دیگر شیوع اثبات نمودن جرم دزدی و متهم نمودن سارق در دادگاه، شهادت می باشد. اگر دو شاهد مرد علیه متهم شهادت دهند، این جرم در دادگاه احراز خواهد گردید.
4_علم قاضی
علم قاضی در اثبات جرم سرقت؛ در آخر همه چیز بستگی به علم قاضی دارد. اگر قاضی بنا بر دانش خود و با بررسی شواهد و مدارکی که وجود دارد، وقوع جرم را تشخیص دهد، سرقت به اثبات خواهد رسید.