پیشینه و سیر تاریخی نظارت سامانه های الکترونیکی

نظارت سامانه های الکترونیکی با استفاده از پابند الکترونیکی یکی از روش های مدرن برای کنترل و نظارت بر افراد تحت نظارت قضایی است که سابقه آن به دهه ۱۹۶۰ میلادی بازمی گردد. این تکنولوژی ابتدا در ایالات متحده آمریکا توسط یک روانشناس به نام رالف شوارتزکف پیشنهاد شد. هدف اصلی او از این طرح، کاهش تراکم زندان ها و فراهم کردن امکان بازگشت تدریجی زندانیان به جامعه بود.

پابند الکترونیکی به عنوان یکی از ابزارهای نظارت الکترونیکی در دهه ۱۹۸۰ به صورت گسترده تری مورد استفاده قرار گرفت. در این دهه، کشورهای مختلفی مانند انگلستان، کانادا و سوئد نیز به استفاده از این تکنولوژی روی آوردند. این سیستم ها امکان نظارت بر مکان دقیق فرد را با استفاده از فناوری GPS و RFID فراهم می کنند و در صورت خروج از محدوده تعیین شده یا نقض شرایط نظارت، هشدارهایی به مقامات مسئول و مرکز مراقبت های الکترونیکی ارسال می شود که مسئولیت نظارت بر رفتار این افراد بر عهده ی مامورین ناظر است.

در ایران، استفاده از پابندهای الکترونیکی به عنوان بخشی از طرح های نظارت قضایی و جایگزین حبس در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و در سال ۱۳۹۲ در ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی و بند«چ» ماده ۲۱۷ آیین دادرسی کیفری وارد نظام عدالت کیفری ایران شد. این سیستم برای جرائم تعزیری درجه پنج تا هشت، مورد استفاده قرار می گیرد همچنین برای جرائم تعزیری درجه دو تا چهار نیز پس از گذشت یک چهارم مدت مجازات خود، قابل اعمال است. هدف از این طرح ها کاهش هزینه های مرتبط با حبس و نیز افزایش امکان بازگشت افراد به زندگی عادی پس از دوران محکومیت و بازپروری آنان و جلوگیری از تکرار جرم است. 

در مجموع، استفاده از پابند الکترونیکی به عنوان ابزاری موثر در مدیریت و نظارت بر مجرمان و افراد تحت نظارت قضایی شناخته شده و در بسیاری از کشورها به عنوان یک جایگزین مناسب برای حبس و مجازاتی جامعه محور به کار گرفته می شود.