زن ناشزه

زن ناشزه

با وقوع عقد نکاح، زوجیت میان زن و شوهر ایجاد شده و حقوق و وظایف قانونی آن ها در مقابل یکدیگر برقرار می گردد. این حقوق و وظایف در اکثر موارد، دارای ضمانت اجرای قانونی بوده، بنابراین عدم رعایت آن ها این حق را به طرف مقابل داده که از طریق مجاری قانونی برای احقاق حق خود اقدام نماید.

یکی از این تکالیف، تکلیف به تمکین می باشد. بر اساس قانون مدنی ، بعد از عقد نکاح زن موظف است که از شوهر خود تمکین کند . تمکین از همسر دارای دو معنای عام و خاص می باشد . تمکین عام به معنای پذیرش ریاست شوهر در امور کلی زندگی خانوادگی می باشد ؛ اما تمکین خاص را بیشتر در مورد ارتباط زناشویی میان زوجین به کار می برند . به هر حال، تمکین عام و خاص از شوهر به عنوان تکلیفی برای زن شناخته شده و در صورتی که عدم تمکین از سوی زن بدون دلیل قانونی و شرعی باشد، زن عنوان ناشزه خواهد گرفت.

زن ناشزه کیست؟

هنگامی که در قانون حمایت خانواده و سایر قوانین مرتبط با حقوق خانواده با مفهوم تمکین و معنای تمکین عام و تمکین خاص مواجه می شویم، باید دانست که تمکین زن از شوهر، به طور کلی شامل دو مورد می شود:

تمکین عام

تمکین عام، خود شامل موارد زیر می گردد:

مطابق ماده 1114 قانون مدنی، زن باید در منزلی که از سوی شوهر تعیین می شود، سکونت نماید و در این حالت، گفته می شود که زن از شوهر خود تمکین کرده است. استثنای این مساله آن است که اگر حق تعییین منزل به زن داده شده باشد، او می تواند بدون اجازه شوهر مسکن متفاوتی را انتخاب کرده و این انتخاب، به معنای عدم تمکین زن نخواهد بود.

به موجب ماده 1102، با جاری شدن عقد نکاح، رابطه زوجیت میان زن و شوهر برقرار گردیده و تکالیف و حقوق آن دو نیز در برابر یکدیگر آغاز می شود. بنابراین، انجام وظایفی که بر اساس قانون بر عهده زوجه بوده، مصداقی از تمکین عام می باشد.

بر اساس ماده 1117 قانون مدنی: « شوهر می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع کند. » بنابراین اشتغال به شغلی که موافق مصالح خانوادگی و حیثیت و آبرو زن بوده و مورد موافقت شوهر می باشد، نیز نمونه دیگری از تمکین عام محسوب شده و عدم انجام این تکلیف، عدم تمکین زوجه محسوب می گردد.

تمکین خاص

منظور از تمکین خاص، روابط زناشویی در معنای خاص آن یعنی برقراری رابطه جنسی در حدود متعارف می باشد. بنابراین چنانچه زن از رابطه جنسی در حدود متعارف خودداری نماید، حکم بر عدم تمکین وی صادر می شود.

با توجه به آنچه در مورد معنای تمکین گفته شد، می توان گفت که عدم تمکین زن یا نشوز زن، شامل یکی از چهار مورد زیر بوده و چنانچه زنی، به یکی از موارد زیر اقدام نماید، زن ناشزه محسوب می گردد:

زن بدون عذر موجه از سکونت در منزل تعیین شده توسط شوهر خودداری می کند.

زن، از انجام وظایف و تکالیفی که به موجب قانون بر عهده وی قرار گرفته، خودداری می ورزد.

زن علی رغم عدم رضایت شوهر به شغلی اشتغال داشته که مخالف مصالح خانوادگی یا حیثیت خود وی می باشد.

زن بدون عذر موجه و وجود موارد مجاز عدم تمکین، از برقراری رابطه جنسی در حدود متعارف خودداری می ورزد.

شرایط نفقه زن ناشزه

هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود. بنابراین همانطور که ملاحظه می شود، به زن ناشزه نفقه تعلق نمی گیرد.

نکته ای که باید به آن توجه شود آن است که مرد تنها در صورتی می تواند به استناد ناشزه بودن زن خود از پرداخت نفقه به وی امتناع نماید، که ابتدا به دادگاه خانواده مراجعه کرده و با طرح دعوای الزام به تمکین، حکم عدم تمکین همسر خود را اخذ نموده و به طریق رسمی، ناشزه بودن زن خود را اثبات نماید.

شرایط مهریه زن ناشزه

بر خلاف نفقه که در مورد آن، قانون گذار به صراحت تعیین نموده که نفقه به زن ناشزه تعلق نمی گیرد، در مورد مهریه، چنین مقرره ای نه در قانون مدنی و نه در سایر قوانین وجود ندارد. بنابراین، از آنجا که مهریه حق قانونی زن بوده که با انعقاد عقد نکاح به وی تعلق گرفته و سقوط هر حق نیازمند دلیل بوده و در مورد زن ناشزه و مهریه وی چنین دلیلی در قانون یافت نمی شود، باید گفت که به زن ناشزه مهریه تعلق می گیرد.