دستگاه فسفاژن یا ATP-pc

دستگاه فسفاژن یا ATP-pc

کراتین-فسفات یکی از ترکیبات پرانرژی است که به سرعت ATP را در سطح تارهای عضلانی نوسازی می کند. ،کراتین فسفات (CrP) در حد کمی می تواند در تارهای عضلانی ذخیره شود و هر گاه پیوندهای پر انرژی موجود در ساختار آن شکسته شود، مقدار قابل ملاحظه ای از انرژی بیولوژیکی آزاد می شود. روشن است که این انرژی با انرژی لازم برای بازسازی ATP انطباق پیدا می کند. به عبارتی دیگر،تا وقتی CrP کافی در تارهای عضلانی وجود داشته باشد، ATP با همان سرعتی که تجزیه می شود (توسط انرژی حاصل از تجزیه Pc) بازسازی خواهد شد. بنابراین برای به ازای هر مولکول CrP که تجزیه می شود یک مول ATP بازسازی خواهد شد. مقدار کلی ATP و CrP در تارهای عضلانی (که باهم فسفاژن نامیده می شوند) بسیار کم است. به طور کلی در عضلات مردان جمعا” ۰.۶ مول و در عضلات زنان ۰.۳ مول فسفاژن وجود دارد. بنابراین مقدار انرژی قابل تحویل در این دستگاه اندک و محدود است. در واقع اگر قرار باشد یک فرد ۱۰۰ متر را با آخرین سرعت و توان خود بدود، ذخیره فسفاژن عضلات فعال شده اش احتمالا” در پایان کار تمام خواهد شد. با این همه، مزیت دستگاه فسفاژن در سرعت فراهمی انرژی نهفته است نه در مقدار انرژی موجود در آن. این موضوع در رابطه با  فعالیت های بدنی و ورزش های شدید کوتاه مدت، بسیار اهمیت دارد. برای مثال فعالیت هایی مانند، به سرعت دویدن، پرش، شنا کردن که برای مدتی کوتاه و سریع انجام می شوند، همه بر فسفاژن موجود در عضلات متکی هستند. در جدول ۱ خلاصه ای از دستگاه ATP-pc در رابطه با مقدار کل انرژی موجود در بدن بیان شده است، توجه کنید که مقدار CrP ذخیره شده در تارها عضلانی از مقدار ATP بیشتر است، زیرا همیشه CrP برای بازسازی  ATP به کار گرفته می شود.از روی این جدول می توان مقدار اکسیژن مورد نیاز برای هر کیلوگرم از عضله جهت ریکاوری ATP-Pc را محاسبه کرد.  برای مثال ۶۶ تا ۸۱ هزارم مول اکسیژن برای هر کیلوگرم از عضله لازم است تا ۲۳-۱۹ هزارم مول از این دو ترکیب فسفات دار ساخته شود. باید توجه داشت که برای ساخته شدن یک مول ATP به تنهایی ۳.۵ لیتر اکسیژن به روش متابولیسم هوازی لازم است.