سامان حقیقی
89 یادداشت منتشر شدهمددکاری اجتماعی ایرانیان: تاریخچه، عملکرد، آینده
اکوسیستم رسانه ای تخصصی از نهادینه سازی دانش تا مطالبه گری تاب آوری اجتماعی
کاری از پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان
مقدمه و چارچوب مفهومی
چکیده و واژگان کلیدی
این مقاله پژوهشی به تحلیل سیستماتیک «پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان» (iraniansocialworkers.ir) و اکوسیستم رسانه ای مرتبط با آن (مانند مددکار نیوز) می پردازد.
یافته ها نشان می دهد که این پایگاه به مثابه یک مرجع تخصصی و مستقل، پاسخی استراتژیک به خلاهای تاریخی در نهادینه سازی حرفه مددکاری اجتماعی در ایران است.
عملکرد این پلتفرم از تولید محتوای تخصصی و تقویت دانش بومی فراتر رفته و با تمرکز بر مفاهیم تاب آوری (Resilience)، به یک کنشگر فعال در عرصه مطالبه گری ساختاری و اصلاح سیاست های اجتماعی تبدیل شده است.
این پایگاه نه تنها بستری برای حفظ و نشر آثار مددکاران است، بلکه یک اتاق فکر غیررسمی برای تبیین چالش ها و ارائه راهکارهای مبتنی بر شواهد در برابر موانع قانونی، مالی و نهادی موجود در مسیر حرفه ای شدن مددکاری اجتماعی ایران به شمار می رود.
هدف نهایی این اکوسیستم، ارتقاء جایگاه حرفه ای مددکاران و توسعه رفاه اجتماعی پایدار است.
واژگان کلیدی: مددکاری اجتماعی، رسانه تخصصی، تاب آوری اجتماعی، اکوسیستم دیجیتال، کارزار رسانه ای، مطالبه گری حرفه ای.
تبیین مسئله و ضرورت پژوهش
تاریخچه مددکاری اجتماعی در ایران که با فعالیت های پیشگام ستاره فرمانفرمائیان و تاسیس آموزشگاه عالی خدمات اجتماعی در سال ۱۳۳۶ آغاز شد، حکایت از یک مدل وارداتی دارد که عمدتا بر رویکردهای عملی و شخصیت محور تمرکز داشته است.۱
این خاستگاه، در کنار بی ثباتی های اجتماعی و سیاسی پس از انقلاب و جنگ تحمیلی، باعث شده است که این حرفه همواره با چالش هایی در زمینه نهادینه سازی پایدار، کسب هویت صنفی رسمی، پذیرش عمومی، و تخصیص منابع روبه رو باشد.
به عنوان مثال، انجمن مددکاران اجتماعی ایران، با وجود قدمت طولانی، در طول تاریخ فعالیت خود با دوره های مکرر «اختلال و احیا» مواجه شده است که نشان دهنده پایداری هویت حرفه ای در مقابل ناپایداری ساختارهای رسمی است.۱
در چنین زمینه ای، فقدان یک مرجع رسانه ای متمرکز و مستقل که بتواند به صورت دائمی دانش بومی را حفظ کند، صدای واحد جامعه مددکاری را منعکس سازد و به صورت تخصصی به آسیب شناسی مسائل بپردازد، محسوس بود.۳
پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان (ISWC) به عنوان یک پاسخ استراتژیک به این خلا رسانه ای و نهادی ظهور کرده است.۴ بررسی عملکرد و چشم انداز این پایگاه ضروری است تا درک شود چگونه یک پلتفرم غیردولتی، با تکیه بر استقلال محتوایی و حمایت مالی بنیان گذار خود، توانسته است نقش یک لنگرگاه دانش و مرجعیت علمی را در حوزه مددکاری اجتماعی و تاب آوری در ایران ایفا کند.
تداوم و استقلال این رسانه، در مقایسه با تاریخچه ناپایدار نهادهای صنفی رسمی، مشروعیت آن را در جامعه علمی افزایش داده و به آن اجازه داده است تا با قدرت بیشتری در جهت ترویج عدالت اجتماعی و ارتقاء دانش تخصصی عمل کند.۵
پیشینه تاریخی مددکاری اجتماعی در ایران (اجمالی)
معرفی رسمی مددکاری اجتماعی در ایران ارتباط ناگسستنی با فعالیت های خانم ستاره فرمانفرماییان دارد. ایشان پس از تحصیل در ایالات متحده، آموزش رسمی این رشته را در پایان سال ۱۳۳۶ با تاسیس آموزشگاه عالی خدمات اجتماعی در جوار ساختمان وزارت کار و امور اجتماعی آغاز نمودند.۱ این رویداد، نقطه آغازین آموزش رسمی و زمینه ساز سازماندهی حرفه ای در کشور بود. با این حال، مددکاری اجتماعی به عنوان یک مدل وارداتی، نه از دل تحولات صنعتی بومی، بلکه عمدتا به صورت شخصیت محور و از بالا به پایین شکل گرفت.۱
در ادامه، نهادهای صنفی نیز ظهور کردند. انجمن مددکاران اجتماعی ایران که در سال ۱۳۴۰ تاسیس شد، با وجود مواجهه با دوره طولانی بی ثباتی ناشی از رویدادهای ملی، توانست فعالیت های خود را از سر بگیرد و در سال ۱۳۷۱ مجوز فعالیت مجدد را کسب کند.۱ این الگو از «اختلال و احیای متعاقب»، نیاز عمیق به نهادهای حرفه ای را در میان مددکاران اجتماعی ایران تایید می کند.۱
در دهه هشتاد و نود شمسی، با افزایش تعداد دانشگاه های تربیت کننده مددکار اجتماعی در مقاطع کارشناسی، ارشد و دکتری (مانند دانشگاه علامه طباطبایی و علوم بهزیستی)، و فعال شدن انجمن های علمی و کانون کلینیک های مددکاری اجتماعی، نیاز به یک مرجع رسانه ای جامع برای هماهنگی و انتشار دانش بیش از پیش احساس شد.۳
سیر تحول تاریخی و تشکیل اکوسیستم رسانه ای (مولفه تاریخچه)
ریشه های پیدایش و گذار از وبلاگ به پایگاه مستقل
فعالیت های پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان در زمستان سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱) با هدف اولیه ای که نیازسنجی و آسیب شناسی حوزه رسانه های مددکاری اجتماعی ایران بود، به صورت یک وبلاگ آغاز شد.۵
در این دوره دو ساله، بنیانگذاران با تولید محتوای ساده، شبکه ارتباطی سازنده ای با رسانه ها و سازمان های مردم نهاد در حوزه های مختلف برقرار کردند.۵ این فعالیت اولیه، که به نوعی یک مطالعه میدانی برای شناسایی خلاهای ارتباطی محسوب می شد، زمینه ساز گذار به یک پلتفرم رسمی گردید.
در فروردین ماه ۱۳۹۲ (۲۰۱۳)، این رسانه به دامنه مستقل iraniansocialworkers.ir منتقل شد و رسما به عنوان «وب سایت رسمی مددکاری اجتماعی ایرانیان» فعالیت خود را تثبیت کرد.۵
نقش محوری بنیان گذار و فلسفه اکوسیستم
توسعه استراتژیک این پایگاه ریشه در دیدگاه و تعهد دکتر جواد طلسچی یکتا، که به حق «پدر رسانه ای تاب آوری و مددکاری اجتماعی ایران» نامیده می شوند، دارد.۵
سوابق عملیاتی ایشان، شامل دو سال خدمت به عنوان مددکار اجتماعی مسئول در زندان و تاسیس کلینیک مددکاری اجتماعی معراج (با مجوز سازمان بهزیستی) ۵، درکی عمیق و کاربردی از آسیب های اجتماعی و نیازهای جامعه مددکاری فراهم کرده است. ایشان همچنین در حوزه علوم اجتماعی استاد مدعو دانشگاه علامه طباطبایی بوده اند.۵
فلسفه تاسیس اکوسیستم رسانه ای، فراتر از صرف ایجاد یک وب سایت بوده و به سمت ایجاد یک ساختار جامع و متصل سوق یافته است.۵ تحصیلات دکتر طلسچی یکتا در رشته «مدیریت راهبردی و سازمانی کوچینگ» تبیین کننده رویکرد استراتژیک در گسترش این مجموعه است.۵
این مدل مدیریتی باعث شده تا رشد پایگاه، ارگانیک و در عین حال کاملا هدفمند باشد، و از یک پلتفرم ساده به یک ساختار چندوجهی تبدیل شود که توانسته است مفاهیم مددکاری اجتماعی و تاب آوری را در آگاهی ملی و عمل حرفه ای نهادینه سازد.
توسعه و تشکیل اکوسیستم رسانه ای (گاه شمار نهادی)
اکوسیستم رسانه ای ISWC با هدف مدیریت بهینه محتوا و افزایش تاثیرگذاری، توسعه یافت. در سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۴)، با افزایش حجم مقالات و یادداشت های تخصصی دریافتی، «مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران» (پایگاه خبری مددکار نیوز با دامنه madadkarnews.ir) راه اندازی شد تا انتشار مطالب تسهیل و تفکیک شود.۵
این تفکیک استراتژیک میان محتوای مرجع (در ISWC) و محتوای خبری و روزنامه ای (در مددکار نیوز) یک نشانه از هوشمندی مدیریتی در حفظ برند تخصصی است.
یک نقطه عطف مهم در سیر تحول این پایگاه، برگزاری کارزارهای رسانه ای بود. «کارزار رسانه ای مددکاران اجتماعی ایران به مناسبت ماه جهانی مددکاری اجتماعی سال ۲۰۱۵» فصل جدیدی از کنشگری اجتماعی مددکاران را آغاز کرد و باعث شد وب سایت در سطح ملی کاملا شناخته شود.۵ از همین دوره (۲۰۱۵)، به دلیل «خلا روابط بین المللی»، بخش انگلیسی وب سایت (en.iraniansocialworkers.ir) فعالیت خود را آغاز کرد تا دسترسی جهانی به منابع تخصصی فراهم شود.۵
این مجموعه اکنون شامل وب سایت های مرجع، پایگاه خبری و «رسانه تاب آوری ایران» است که به طور مستمر به آموزش، پژوهش و ترویج این دو حوزه محوری می پردازد.۴
جدول ۱: گاه شمار تحولات نهادی و نقاط عطف کلیدی اکوسیستم ISWC
سال شمسی (میلادی)رویداد کلیدیتاثیر نهادیمنبع۱۳۹۰ (۲۰۱۱)آغاز فعالیت به صورت وبلاگنیازسنجی رسانه ای و ایجاد شبکه اولیه۵فروردین ۱۳۹۲ (۲۰۱۳)راه اندازی دامنه مستقل iraniansocialworkers.irتثبیت به عنوان وب سایت رسمی و پایگاه مستقل۵۱۳۹۳ (۲۰۱۴)راه اندازی مجله اینترنتی مددکار نیوز (madadkarnews.ir)توسعه اکوسیستم رسانه ای و تسهیل انتشار مطالب۵۲۰۱۵برگزاری کارزار رسانه ای ماه جهانی و انتشار اولین کتابکسب اعتبار آکادمیک و شناخته شدن در سطح ملی۵۲۰۱۵ به بعدراه اندازی بخش انگلیسی وب سایتآغاز فعالیت های بین المللی و تبادل دانش۵ساختار، عملکرد و مرجعیت علمی (مولفه عملکرد)
معماری محتوایی و بانک های اطلاعاتی تخصصی
پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان با هدف اصلی ارتقاء دانش تخصصی و آگاهی بخشی اجتماعی، ساختار محتوایی خود را بر اساس «بانک های اطلاعاتی» نظام مند بنا نهاده است.۵
این رویکرد ساختاریافته، وب سایت را از یک منبع خبری ساده به یک مرجع تخصصی تبدیل می کند که برای مخاطبان دانشگاهی، حرفه ای و عموم مردم قابل استفاده است.
بانک های اطلاعاتی فعال نشان دهنده گستره فعالیت های پایگاه هستند:
- بانک اطلاعات مددکاری اجتماعی: این بخش به مبانی نظری و فلسفی حرفه و همچنین حوزه های کاربردی مشخص می پردازد. مقالاتی در مورد مددکاری اجتماعی اعتیاد، در نظام سلامت، در نظام عدالت کیفری، و رفاه کودک را شامل می شود.۵
- بانک اطلاعات تاب آوری (Resilience Media): تمرکز مستقل بر تاب آوری، نشان دهنده یک جابه جایی پارادایمی در نگرش اکوسیستم ISWC است؛ از رویکرد صرفا درمانی یا واکنشی به آسیب، به رویکرد پیشگیرانه و توانمندسازی ساختاری. مقالاتی درباره تاب آوری خانواده ها، حکمرانی مطلوب اجتماعی (به عنوان پیش شرط تاب آوری پایدار)، و آموزش تاب آوری در دنیای مدرن در این بخش موجود است.۵
- بانک اطلاعات پژوهشی و واکاوی اجتماعی: این بخش ها به تولید دانش بومی و تحلیل عمیق مسائل اجتماعی ایران می پردازند. برای مثال، تحلیل هایی در مورد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، سواد رسانه ای به مثابه سرمایه فرهنگی، و پیشگیری از آسیب های اجتماعی منتشر شده است.۵
این معماری محتوایی نشان می دهد که مخاطبان اصلی پایگاه شامل مددکاران حرفه ای، اساتید دانشگاهی و دانشجویان هستند که به دنبال دانش نظری، تحقیقات میدانی، و تحلیل چالش های حرفه ای می باشند.۵
جدول ۲: معماری محتوایی و ساختار بانک های اطلاعاتی پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان
بانک اطلاعاتی (بخش)حوزه تمرکز اصلینقش کارکردینمونه موضوعات پوشش داده شدهمنبعمددکاری اجتماعینظری و حوزه های کاربردیارتقاء دانش و مبانی حرفهمددکاری اعتیاد، نظام عدالت کیفری، سلامت۵رسانه تاب آوریعلوم تاب آوری و سلامت روانارتقاء ظرفیت سازگاری جامعهتاب آوری خانواده، حکمرانی مطلوب اجتماعی۵پژوهشیتولید دانش بومی و یافته های علمیاتصال تئوری به عمل میدانیتوانمندسازی زنان سرپرست خانوار، سواد رسانه ای۵چالش های مددکاریموانع ساختاری و حرفه ایمطالبه گری و نقد سیستمیوضعیت مددکاری گروهی، تحولات خدمات تخصصی۵
مدل عملیاتی در تولید و اعتبارسنجی محتوا
موفقیت پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان مدیون یک مدل عملیاتی دقیق برای جمع آوری و پردازش اطلاعات است. این مدل بر پایه استفاده از فناوری های مدرن برای دسترسی به اطلاعات لحظه ای و دقیق در سراسر کشور بنا شده است.۵
این رسانه از طریق یک شبکه انسانی گسترده و پیچیده، اطلاعات را از منابع خبری، گزارش های میدانی و داده های منتشر شده توسط سازمان های دولتی و غیردولتی جمع آوری می کند.۵
فرآیند حیاتی در عملکرد این پایگاه، «اتاق وضعیت» (Situation Room) و مرحله پردازش اطلاعات است. اطلاعات دریافتی پیش از انتشار، تحت چرخه نظارت دقیق قرار می گیرد و توسط یک تیم متخصص، فیلتر و اعتبارسنجی می شوند.۵
این تمرکز شدید بر صحت و دقت، اعتبار و اعتماد مخاطبان به محتوای رسانه را به شدت افزایش داده است. این رویکرد، پایگاه را قادر می سازد تا در تحلیل آسیب های اجتماعی، رویکردی مبتنی بر شواهد و داده های موثق اتخاذ کند.
نهضت تولید کتاب های سالانه (ابزاری برای ماندگاری)
یکی از نوآوری های مهم و منحصر به فرد اکوسیستم ISWC، تبدیل محتوای تخصصی تولید شده در وب سایت به کتاب های سالانه و ثبت آن ها در کتابخانه ملی ایران است.۵
این اقدام، یک استراتژی هوشمندانه برای مقابله با ناپایداری های ذاتی فضای دیجیتال و تضمین «ماندگاری و مرجعیت علمی» محتوای تولید شده است. از آنجا که مددکاری اجتماعی در ایران نیازمند تثبیت آکادمیک و حرفه ای است، تبدیل مقالات دیجیتال به مراجع چاپی ثبت شده، اعتبار دانشگاهی پایگاه را تثبیت می کند.۵
این کتب (که تاکنون چندین جلد از آن ها، از جمله در خصوص تاب آوری و حمایت اجتماعی از معتادین بهبودیافته، منتشر شده است) با هدف «حفظ و نشر آثار و دیدگاه های جامعه مددکاری کشور» منتشر می شوند.۵
این پایگاه تنها رسانه مددکاری اجتماعی در ایران و منطقه است که چنین رویکردی را دنبال می کند.۵ نکته مهم دیگر، تامین کامل هزینه های تولید و انتشار این کتاب ها توسط بنیان گذار است، که استقلال مالی و محتوایی رسانه را در درازمدت تضمین می کند.۵
مطالبه گری اجتماعی و دستاوردهای میدانی (مولفه عملکرد)
کارزارهای رسانه ای به مثابه کنشگری اجتماعی (مدل سه ستونی)
وب سایت مددکاری اجتماعی ایرانیان به سرعت از یک منبع اطلاعاتی به یک کنشگر فعال اجتماعی تبدیل شد. کارزارهای رسانه ای این پلتفرم به عنوان «رویکرد هدفمند و پویا برای ترویج مسئولیت اجتماعی» تعریف می شوند که هدفشان ایجاد تغییرات مثبت در جامعه و جریان سازی محتوای تخصصی است.۴ موفقیت این کمپین ها بر یک مدل سه ستونی اجرایی پیاده سازی شده است.
کارزارهای کلیدی نقش محوری در شناخته شدن و تثبیت این پایگاه در سطح ملی داشته اند. برجسته ترین مثال، «کارزار رسانه ای مددکاران اجتماعی ایران به مناسبت ماه جهانی مددکاری اجتماعی سال ۲۰۱۵» بود که نقطه ای عطفی در تحرکات جامعه مددکاری ایران محسوب می شود.۵
همچنین، کارزار مرتبط با «ضرورت حمایت اجتماعی از معتادین بهبودیافته» منجر به انتشار یک کتاب دو زبانه ای شد که نشان دهنده تلاش برای تاثیرگذاری بر سیاست های عمومی و توجه به ابعاد بین المللی موضوع است.۸
مطالبه گری و نقد ساختاری نهادهای دولتی
نقش مطالبه گری ISWC فراتر از ترویج دانش صرف است و بر چالش های سیستمی و ساختاری متمرکز است که مانع حرفه ای شدن مددکاری اجتماعی می شوند.
تصویب نظام مددکاری: پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان به طور مستمر و صریح صدای جامعه مددکاری، از دانشجویان تا اساتید دانشگاهی، را برای تصویب سازمان نظام مددکاری اجتماعی منعکس می کند.۱۰
این مطالبه ریشه در این درک دارد که تصویب نظام، برای یکسان سازی دروس، اعمال سخت گیری های لازم در پذیرش دانشجو و ارتقاء فضای آکادمیک و عملی به منظور تربیت نیروهای تخصصی کارآمد، امری حیاتی است.۱۰
نقد برنامه های دولتی (اورژانس اجتماعی ۱۲۳): این پایگاه با انتشار تحلیل های آسیب شناسانه جامع، به نقد عملکرد برنامه های کلیدی دولتی می پردازد. به عنوان مثال، تحلیل ارائه شده در مورد برنامه اورژانس اجتماعی ۱۲۳ (وابسته به سازمان بهزیستی) نشان داد که این برنامه موفق شده است پارادایم مداخله در بحران را از رویکرد قضایی به رویکرد فعال و تخصصی مددکاری محور تغییر دهد.۱۱
با این حال، گزارش تاکید می کند که ریشه آسیب های این برنامه نه در طراحی بنیادین، بلکه در موانع قانونی، فقدان اختیارات کافی برای مددکاران، ضعف هماهنگی بین نهادی، و کمبود مزمن بودجه است.۱۱
یک تحلیل مهم در این گزارش، واکاوی تصور رایج شکست در مواجهه با افزایش آمارهای آسیب ها (مانند کودک آزاری) است. پایگاه استدلال می کند که این افزایش آمار، معیار شکست نیست، بلکه نشان دهنده موفقیت برنامه در «شکستن سکوت» پیرامون خشونت های پنهان و جلب اعتماد عمومی برای گزارش دهی است.۱۱
این رویکرد تحلیلی، ISWC را به یک مدافع نهادی تبدیل می کند که با استفاده از تریبون علمی و رسانه ای مستقل، به دنبال ارتقاء اختیارات و جایگاه حرفه ای مددکاران در ساختار بوروکراتیک کشور است.۱۲
نقش در شبکه سازی و همکاری دانشگاهی
پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان، در راستای ماموریت های ترویجی خود، همکاری های گسترده ای را با نهادهای دانشگاهی و علمی برقرار کرده است. این همکاری ها شامل تبادل نظر میان محققان و متخصصان و ارتباط با دانشگاه ها و موسسات آموزشی و پژوهشی است.۶
به عنوان مثال، دانشگاه علامه طباطبایی، متولی شاخه علوم انسانی در این پویش علمی شناخته می شود و در انتشار نشریات علمی همسو (مانند پژوهشنامه مددکاری اجتماعی) همکاری صورت می گیرد.۱۳
این شبکه سازی به عنوان بستری برای تبادل اطلاعات، ارتقای سطح دانش و پیوند مستمر بین دانش نظری و عمل حرفه ای عمل می کند.۵
چالش های ساختاری و چشم انداز آتی (مولفه آینده)
موانع پیش روی حرفه ای شدن (بازتاب در محتوای پایگاه)
مطالب منتشر شده توسط ISWC به خوبی نشان دهنده چالش های ساختاری جدی است که مانع تحقق کارایی کامل مددکاری اجتماعی در ایران می شود. این چالش ها به صورت عمیق در تحلیل های تخصصی پایگاه بیان شده اند:
۱. موانع قانونی و مقرراتی: در حوزه های تخصصی مانند مددکاری صنعتی، «عدم وجود قوانین و مقررات حمایتی» و فقدان چارچوب های قانونی مشخص، باعث شده است تا مددکاری اجتماعی به یک حوزه سلیقه ای و وابسته به تصمیمات مدیریتی تبدیل شود.۱۵ این ابهام قانونی، نقش مددکار را به «محدودیت نقش» تبدیل کرده و مانع از ایفای کامل وظایف حرفه ای می شود.
۲. ناهماهنگی های بین بخشی: در نظام سلامت، وجود قوانین ناکافی و به ویژه عدم هماهنگی کافی بین دستگاه های دولتی مرتبط (مانند وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و نهادهای قضایی)، موجب طولانی شدن فرآیند ارائه خدمات و ایجاد ناکارآمدی سیستمی می شود.۱۶
۳. کمبود منابع مالی و نیروی انسانی: فقدان مزمن بودجه که به طور مثال در تحلیل اورژانس اجتماعی ۱۲۳ مشاهده شد، منجر به کمبود شدید نیروی انسانی تخصصی و زیرساخت های فیزیکی شده است. این موانع مالی و نهادی از تحقق کامل اهداف بلندپروازانه خدمات تخصصی جلوگیری می کنند.۱۱
چشم انداز راهبردی و اهداف بلندمدت
چشم انداز پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان، مبتنی بر سه ماموریت اصلی است: ۱) انعکاس صدای جامعه مددکاری به نهادهای داخلی و خارجی، ۲) ترویج و توسعه مددکاری اجتماعی در سراسر کشور از طریق افزایش آگاهی عمومی، و ۳) تمرکز ویژه بر آموزش و پژوهش های نوین در حیطه تاب آوری و مددکاری اجتماعی.۵
برای تحقق این چشم انداز، برنامه های راهبردی زیر در دستور کار قرار دارند:
- تقویت زیرساخت پژوهشی: یکی از برنامه های کلیدی، تاسیس و تقویت آزمایشگاه مددکاری اجتماعی ایران است. این آزمایشگاه به عنوان محلی برای انجام تحقیقات علمی در زمینه های مختلف و فراهم کردن فرصت های پژوهشی برای دانشجویان و متخصصان تعریف شده است.۵ همچنین، تحقیق و تمرکز بر موضوع حیاتی تاب آوری، از طریق تقویت
رسانه تاب آوری ایران، با هدف ارائه راه حل های عملی و موثر برای افزایش تاب آوری فردی و اجتماعی دنبال می شود.۴ - تولید محتوای تخصصی و انتشارات: تداوم تولید محتوای تخصصی، علمی-پژوهشی و انتشار کتب سالانه به منظور غنی سازی منابع علمی و ارتقاء دانش و مهارت های متخصصان.۵
جهت گیری بین المللی و جهانی سازی دانش بومی
برای گسترش دسترسی و تبادل دانش، پلتفرم رسانه ای ISWC بر ابعاد بین المللی تاکید دارد. راه اندازی و توسعه وب سایت های فارسی و انگلیسی به منظور فراهم آوردن دسترسی مناسب به منابع تخصصی برای مخاطبان داخلی و خارجی انجام شده است.۵
این فعالیت ها، تسهیل کننده تبادل اطلاعات و دانش میان متخصصان داخلی و خارجی است و تلاشی راهبردی برای ارتقاء جایگاه مددکاری اجتماعی ایران در سطح بین المللی محسوب می شود.۵ این جهت گیری، توانمندی اکوسیستم را در تبدیل شدن به یک مرکز تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه تقویت می کند.
جدول ۳: اهداف راهبردی و چشم انداز آتی اکوسیستم رسانه ای ISWC
محور راهبردی (Vision/Mission)برنامه عمل کلیدیسطح تاثیرمنبعمرجعیت حرفه ای و انتشاراتتولید محتوای علمی-پژوهشی، انتشار کتب سالانه، و تقویت صدای مددکارانارتقاء دانش تخصصی و ماندگاری منابع۵توسعه پژوهش و نوآوریتاسیس و تقویت «آزمایشگاه مددکاری اجتماعی ایران» و «رسانه تاب آوری ایران»توسعه دانش بومی و ارائه راه حل های عملی مبتنی بر شواهد۴گسترش دسترسی و تعاملمدیریت هم زمان وب سایت های فارسی و انگلیسی؛ همکاری با مراکز دانشگاهیتسهیل تبادل دانش با متخصصان خارجی و ارتقاء جایگاه بین المللی۵اصلاح ساختاری (مطالبه گری)نقد نهادی بر موانع قانونی و مالی خدمات دولتی (اورژانس ۱۲۳)تاثیرگذاری بر سیاست گذاری اجتماعی و نهادینه سازی حرفه۱۱نتیجه گیری، بحث و توصیه های پژوهشی
نتیجه گیری کلیدی
پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان، از زمان آغاز فعالیت خود در سال ۱۳۹۰، مسیری را از یک وبلاگ نیازسنجی تا یک اکوسیستم رسانه ای چندوجهی پیموده است. این اکوسیستم، با سه نقش کلیدی متمایز می شود:
مرجعیت دانش تخصصی از طریق بانک های اطلاعاتی ساختاریافته، نهادینه سازی تاب آوری به عنوان یک پارادایم پیشگیرانه در مدیریت اجتماعی، و مطالبه گری ساختاری برای رفع موانع حرفه ای شدن.
استقلال مالی و محتوایی این پایگاه، که از طریق سرمایه گذاری بنیان گذار و تبدیل محتوای دیجیتال به کتب ثبت ملی شده تضمین می شود، به آن اجازه داده است تا شکاف های تاریخی ناشی از بی ثباتی نهادهای رسمی را جبران کند و به عنوان لنگرگاه دانش حرفه ای عمل کند.
بحث و تحلیل تاثیر اکوسیستم
تاثیر این اکوسیستم رسانه ای بر حرفه مددکاری اجتماعی ایران فراتر از صرف انتشار مقاله است. فعالیت های مطالبه گرایانه پایگاه، مانند نقد سیستماتیک موانع قانونی در خدمات اورژانس اجتماعی ۱۲۳ یا تاکید بر ضرورت تصویب نظام مددکاری اجتماعی، نشان می دهد که ISWC نقش یک اتاق فکر مستقل و مدافع نهادی را در برابر ساختار بوروکراتیک کشور ایفا می کند.
این پایگاه با آشکارسازی موانع ساختاری (مالی، قانونی و ناهماهنگی های بین بخشی) که در تحلیل خدمات صنعتی و سلامت نیز برجسته شده اند ۱۵، ورودی های استراتژیکی را برای اصلاحات آتی فراهم می آورد.
شایان ذکر است که اکوسیستم رسانه ای از طریق تعامل دو پلتفرم اصلی خود عمل می کند.
در حالی که مددکار نیوز (madadkarnews.ir) به عنوان یک مجله خبری تخصصی فعالیت های عمومی، مقالات روز و اخبار مددکاری اجتماعی در حوزه های مختلف (از جمله اعتیاد، مدارس، و مددکاری نسل Z) را پوشش می دهد ۱۷، این فعالیت گسترده و به روزرسانی مداوم، هدف کلان اکوسیستم را در «ترویج و توسعه مددکاری اجتماعی» به بهترین شکل محقق می سازد.۵
توصیه های پژوهشی و آینده نگاری
با توجه به نقش فزاینده پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان در اکوسیستم اجتماعی کشور، تحقیقات آتی می تواند بر محورهای زیر تمرکز کند:
- ارزیابی تاثیر سیاست گذاری: بررسی کمی و کیفی تاثیر کارزارهای رسانه ای و گزارش های تحلیلی پایگاه بر تغییرات ملموس در قوانین یا تخصیص بودجه نهادهای مرتبط (سیاست گذاری مبتنی بر شواهد).
- تحلیل مدل عملیاتی: مطالعه تطبیقی مدل عملیاتی ISWC (به ویژه در زمینه اعتبارسنجی محتوا و استقلال مالی) با پایگاه های رسانه ای تخصصی مشابه در سایر حوزه های علوم اجتماعی در منطقه خاورمیانه یا سایر کشورهای در حال توسعه.
- پیگیری برنامه پژوهشی: رصد و تحلیل عملکرد آتی «آزمایشگاه مددکاری اجتماعی ایران» و چگونگی تولید دانش کاربردی بومی توسط این مرکز پژوهشی که یکی از اهداف بلندمدت پایگاه تعریف شده است.۵
- اثرگذاری بین المللی: ارزیابی میزان استفاده و تاثیرگذاری بخش انگلیسی وب سایت بر متخصصان و دانشگاهیان جهانی برای سنجش موفقیت آن در ارتقاء جایگاه بین المللی مددکاری اجتماعی ایران.
انتشاریافته در پایگاه جامع مددکاری اجتماعی ایرانیان
لینک مقاله پژوهشی
منابع مورداستناد
- انجمن های مددکاری اجتماعی در ایران – سیویلیکا, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://civilica.com/note/13177
- چگونگی آغاز مددکاری اجتماعی در ایران – افسران, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://afsaran.ir/fa/21479
- مروری کوتاه بر تاریخچه مددکاری اجتماعی در ایران و جهان – پایگاه خبری مددکار نیوز, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://www.madadkarnews.ir/glance-history-social-work-iran-world/
- تحرکات رسانه ای و کارزارهای وبسایت مددکاری اجتماعی ایرانیان, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir
- مددکاری اجتماعی ایرانیان, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir/
- اساسنامه انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir/statutes-scientific-association-social-work-iran/
- تحلیل جامع وب سایت مددکاری اجتماعی ایرانیان (iraniansocialworkers.ir) – سیویلیکا, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://civilica.com/note/6955
- آموزش و افزایش ظرفیت اجتماعی در «باشگاه تاب آوری» – ایرنا, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://www.irna.ir/news/84887582
- مددکاری اجتماعی – ویکی پدیا، دانشنامه آزاد, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵،https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C
- ضرورت تصویب سازمان نظام مددکاری اجتماعی از نگاه یک دانشجو, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir
- آسیب شناسی برنامه اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir
- مطالبه گری اجتماعی چیست و برای احقاق حقوق شهروندی چه باید کرد؟, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir
- آغاز همکاری رسانه ای با فصلنامه علمی تخصصی مددکاری اجتماعی توانا, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir
- انجمن های مددکاری اجتماعی در ایران, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir
- مددکاری اجتماعی در حوزه صنعت, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir
- مددکاری اجتماعی در نظام سلامت, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://iraniansocialworkers.ir
- پایگاه خبری مددکار نیوز, زمان دسترسی: اکتبر ۵, ۲۰۲۵، https://www.madadkarnews.ir