نگاهی به سفته ضمانت کارگران توسط کارفرمایان

نگاهی به سفته ضمانت کارگران توسط کارفرمایان

امیرحسین صفدری پژوهشگر علم حقوق

یکی از موضوعات بسیار مهم و در عین حال چالش برانگیز در جامعه ی ما برای کارگران عزیز مسله گرفتن سفته یا چک ضمانتی است که معمولا کارفرمایان از کارگران می گیرند. قبل از این که بخواهم نکاتی در این خصوص بیان کنم باید بگویم که سفته یا فته طلب به زبان ساده یعنی سندی که نشان دهنده بدهی مدیون در برابر طلبکار است. 

اصولا در جامعه ی ما استفاده از اسناد تجاری چک و سفته برای تضمین تسهیلات بانکی، ضمانت کار کردن در مراکز خصوصی، پرداخت برخی مبادلات تجاری، ضمانت انجام تعهدات و... رواج زیادی دارد.

بر همین اساس طبق ماده ۳۰۷ قانون تجارت قانونگذار ما می گوید: 

سفته یا فته طلب سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد میکند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخصی معین و یا به حواله کرد آن شخص کار سازی نماید. 

و بر اساس ماده ۳۰۸ قانون تجارت قانونگذار ما تاکید می کند: 

سفته علاوه بر امضا یا مهر باید دارای تاریخ بوده و متضمن مراتب ذیل باشد:1. مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف 2. گیرنده وجه 3. تاریخ پرداخت.

در حال حاضر هم مهمترین مسله ای که در تنظیم قراردادهای کار اهمیت زیادی دارد و کارگران را نگران می کند گرفتن چک یا سفته ای است که از طرف کارفرما برای ضمانت حسن انجام کار از کارگر گرفته می شود، می باشد. بی شک برای اکثر افرادی که به دنبال کار میگردن این مسله پیش آمده است که وقتی برای استخدام به یک موسسه یا شرکت خصوصی مراجعه می کنند، کارفرما از آنها درخواست سفته و یا چک می کند، معمولا این سفته یا چک تحت عنوان سفته بابت حسن انجام کار و یا سفته ضمانت انجام کار دریافت می شود.

این نکته مهم را باید بگویم که متاسفانه در قانون کار کشور ما که مصوب 1369 است، قانونگذار ما در این خصوص سکوت کرده و هیچ اشاره ای به قانونی بودن یا غیرقانونی بودن گرفتن سفته یا چک از کارگر توسط کارفرما نکرده است؛ 

اما اخیرا خبرها حکایت از این دارد که دولت لایحه اصلاح برخی از مواد قانون کار را آماده کرده و برای بررسی به مجلس شورای اسلامی ارائه کرده است که در این لایحه گرفتن سفته یا چک یا برات از کارگر را ممنوع اعلام کرده است، اما هنوز خبری از تصویب این لایحه شنیده نشده است.

البته که باید بگویم اکثر کارفرمایان علت اصلی گرفتن سفته یا چک را اینگونه عنوان می کنند که به واسطه این چک یا سفته از انجام کار توسط کارگر و تعهد او نسبت به کار خود اطمینان حاصل کنند. 

در ماده 2 قانون کار قانونگذار ما کارگر را اینگونه تعریف کرده است: 

کارگر از لحاظ این قانون کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می کند. 

و مطابق با ماده 3 قانون کار قانونگذار ما در خصوص کارفرما می گوید: 

کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دریافت حق السعی کار می کند.