تفاوت قولنامه با مبایعه نامه

روزانه صدها خرید و فروش در زمینه خودرو، زمین ، ملک و… در کشور انجام می شود؛ اما سوال اساسی اینجاست که با چه اعتباری و بر چه پایه ای تمام این قرارداد ها و مبادلات انجام می شود؟ چه چیزی باعث می شود که افراد بدون هیچ ترسی مقدار زیادی پول و کالا یا ملک را با یکدیگر مبادله کنند؟

وجود قرارداد های قانونی و چارچوب مدار تمام این فرایند را شفاف، آسان و مطمئن می کند. در مبادلات ملکی و امثال آن اصولا از مبایعه نامه و قولنامه برای تنظیم قرارداد های قانونی استفاده می شود؛ به همین خاطرذکر تفاوت مبایعه نامه و قولنامه مهم است.. ابتدا به بررسی همه جانبه تفاوت مبایعه نامه و قولنامه می پردازیم .

درابتدا به شرح مختصری نسبت به مبایعه نامه و قولنامه پرداخته می شود.

مبایعه نامه چیست ؟

کلمه بیع به معنای خرید و فروش است و ریشه اصلی کلمه مبایعه نامه از واژه بیع نشات گرفته است؛ با این تفاسیر تعریف مبایعه نامه بسیار آسان است؛ در واقع مبایعه نامه یک سند قانونی است که در هنگام خرید و فروش، بین خریدار و فروشنده منعقد می گردد..

ویژگی های مبایعه نامه

مهم ترین ویژگی های هر مبایعه نامه عبارت است از:

· نوشتن اطلاعات کامل کالا در متن مبایعه نامه

· امضا خریدار و فروشنده، دو شاهد و مسئول معامله

· نوشتن جرایم ناشی از عدم تعهدات دو طرف

· مبایعه نامه مخصوص انواع قرارداد های بیع یا همان خرید و فروش است

· عدم امکان فسخ مبایعه نامه مگر در شرایطی خاص

حال پس از بررسی ویژگی های مبایعه نامه نوبت به تعریف و معرفی ویژگی های قولنامه می رسد.

قولنامه چیست؟

معمولا در برخی شرایط، یکی از کارهایی که قبل از عقد قرارداد نهایی انجام می شود، نوشتن یک قرارداد برای متعهد شدن به انجام تعهدات در زمان مقرر است؛ برای درک بهتر مفهوم قبل به این مثال توجه کنید:

فرض کنید که شما قصد فروش ملکی به ارزش ۴ میلیارد تومان را دارید؛ خریدار تنها مبلغ یک میلیارد از ارزش ملک شما را در حال حاضر دارد و مابه التفاوت ارزش ملک پس از سه ماه آماده خواهد شد؛ به نظر شما بهترین راه برای انجام معامله به طور قانونی و در سریع ترین زمان ممکن چیست؟ با این شرایط آیا منطقی است که سند اصلی ملک تماما به مالکیت خریدار درآید؟ قاعدتا خیر!

با توجه به مثال بالا متوجه شدید که گاهی برای رسیدن به معامله کامل و خرید و فروش کالا، ملک یا هر چیز دیگری یک مرحله میانی بین این دو لازم است تا طرفین را متعهد به انجام مفاد عهد شده میان آن ها بکند و یک مانع جدی برای جلوگیری از تخطی خریدار و فروشنده و همچنین آسیب و زیان به یکی از طرفین شود؛ به این مرحله میانی که به نوعی انعقاد قول و قرار بین خریدار و فروشنده است قولنامه میگویند.

. ماده ۱۰ قانون مدنی در ارتباط با قولنامه اذعان می دارد “قراردادهای خصوصی، نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند، در صورتی که به طور صریح مختلف قانون نباشند، نافذ است.”

قولنامه یعنی اینکه دو نفر با قصد عقد بیع در آینده، یک قرار قانونی و رسمی تنظیم می کنند تا در موعد مقرر در ارتباط با انتقال مال متعهد عمل کنند. قولنامه به نوعی اعتبارش را از ماده ده قانون مدنی می گیرد.

ویژگی های قولنامه

قبل از بررسی تفاوت مبایعه نامه و قولنامه باید ویژگی های هر یک را به طور کامل بشناسید تا بهتر و با جزئیات بیشتری متوجه چرایی قوانین شوید.

ویژگی اول قولنامه این است که این قرارداد غیر قابل ابطال و فسخ است و تنها در صورت وجود یکی از خیارات قانونی و یا حق فسخ امکان فسخ قولنامه وجود دارد.

دومین ویژگی قولنامه ها این است که جزئی از سند های عادی است و قاعدتا تمام ویژگی های سند عادی را دارد؛ از جمله:

· امکان ارائه در دادگاه در مقام دفاع یا اقامه دعوا

· دارای مهر و امضا

· امکان تنظیم توسط افراد عادی بدون نیاز به مراجعه به دفاتر اسناد رسمی

· امکان ادعای انکار و تردید نسبت به قولنامه

تفاوت مبایعه نامه و قولنامه

اصطلاح قولنامه در عرف و در میان عامه مردم اغلب با مفهومی مشابه مبایعه نامه در نظر گرفته می شود و اکثر افراد متوجه تفاوت های ریز و درشت این دو مفهوم مهم نیستند؛ لذا به طور کامل تمام نکات مهم در ارتباط با تفاوت مبایعه نامه و قولنامه را مورد بررسی قرار می دهیم تا شما با اطمینان بیشتری در زمان و مکان درست اقدام به خرید و فروش نمایید.

اصلی ترین تفاوت مبایعه نامه و قولنامه در این است که برای انعقاد مبایعه نامه، همه چیز باید به صورت تمام و کمال مهیا باشد؛ این در حالی است که اغلب هنگام انعقاد قولنامه دو طرف معامله صرفا قول و قراری قانونی برای بیع اصلی و نهایی در نظر می گیرند؛ بنابراین نتیجه میگیریم که قولنامه عموما به منزله یک پیش قرارداد است که برای رسیدن به قرارداد نهایی تنظیم می شود و مبایعه نامه یا همان بیع نامه همان قرارداد اصلی است.

دومین تفاوت مبایعه نامه و قولنامه در این است که پس از انعقاد مبایعه نامه، بلافاصله باید انتقال مالکیت اتفاق بیفتد؛ اما در قولنامه انتقال مالکیت صورت نمی گیرد و صرفا قول و قرار رد و بدل می شوند.

سومین تفاوت مهم مبایعه نامه و قولنامه در این است که مبایعه نامه رسمیت بیشتری دارد و منطقا برای تنظیم آن لازم است که خریدار یا مسئول ثبت قرارداد از طریق مراجع قانونی مثل سایت ثبت اسناد رسمی استعلام وضعیت سند مال یا ملک را بگیرد و از عدم وجود مشکلات بعدی مثل فروش مال غیر مطمئن شود.

در قولنامه لزومی ندارد که تمام ارزش مال به فروشنده پرداخت شود؛ همانطور که گفته شد قولنامه مانند یک پیش قرارداد عمل می کند؛ این در حالی است که برای تنظیم مبایعه نامه قبل از هر کار تمام ثمن مال باید تسویه شود.

در پایان…

در انجام تمام معاملات ناچار به تنظیم یک سند قانونی هستیم این سند می تواند در انواع و اشکال مختلفی باشد؛ اما یکی از رایج ترین اشکال آن به صورت قولنامه و مبایعه نامه است. چنان که گفتیم قولنامه مانند یک سند برای اعتبار بخشیدن به قول و قرار های بین خریدار و فروشنده عمل می کند و هر دو طرف را برای انجام تعهدات خود در متن قرارداد ملزم می کند.

مبایعه نامه هم به عنوان یک سند رسمی، عمل بیع یا همان خرید و فروش را منعکس می کند. تفاوت مبایعه نامه و قولنامه در همین نکات ظریف است و در نهایت اگر به این تفاوت های ریز و درشت توجهی نکنیم، زیان های مالی و سو استفاده های بسیاری می بینیم.

سوالات متداول

مبایعه نامه در چه صورتی فسخ یا ابطال می شود؟

ابطال یکطرفه مبایعه نامه امکان پذیر نمی باشد و تنها تحت شرایط زیر موجب فسخ مبایعه نامه می شود:

• اقاله به معنی نارضایتی هر دو طرف از ادامه تعهدات موجود در قرارداد
• خیارات؛ تحمل ضرر و خسارت قابل توجه توسط یکی از طرفین می تواند موجب درخواست فسخ مبایعه نامه از دادگاه شود

در زمان تنظیم مبایعه نامه چه اسناد و مدارکی از طرفین نیاز می باشد؟

تمامی مدارک هویتی طرفین از قبیل کارت ملی، شناسنامه و سند ملکی باید موجود باشند و به هیچ عنوان نباید به تطبیق مشخصات با کپی مدارک اکتفا کرد تا از عدم مواردی مانند در رهن بودن سند، مفقود بودن یا در بازداشت مرجع قضایی بودن، مطمئن شویم.

آیا مبایعه نامه دستی بدون شهود، ضمانت اجرای قانونی دارند؟

چنانچه در پایین چنین قراردادهایی امضا و اثر انگشت طرفین موجود باشد، به عنوان یک سند عادی در دادگاه قابل استناد می باشند.

طرفین مبایعه نامه چه شرایطی باید داشته باشند؟

طرفین معامله در تنظیم هر مبایعه نامه می توانند فرد حقیقی یا حقوقی باشد. افراد حقیقی با هر سن و جنسیتی می توانند به عنوان طرف معامله ثبت شوند، ولی بهتر است که برای افراد زیر 18 سال پدر یا قیم قانونی فرد نیز، ذیل قرارداد امضا و اثر انگشت خود را ثبت نماید.

مبایعه نامه معتبر است یا قولنامه؟

قاعدتا مبایعه نامه به عنوان یک سند رسمی و قانونی جایگاه و اعتبار بالاتری نسبت با قولنامه دارد.

اعتبار مبایعه نامه بدون کد رهگیری در دادگاه به چه صورت است؟

در ارتباط با اعتبار مبایعه نامه بدون کد رهگیری در دادگاه یا همان مبایعه نامه های که دستی تنظیم می شوند، باید بگوییم که تفاوت چندانی بین مبایعه نامه با کد رهگیری و بدون آن وجود ندارد و هر دو معتبر هستند.

اعتبار مبایعه نامه در دادگاه بعد از فوت یکی از طرفین معامله چگونه است؟

چنانچه پس از عقد مبایعه نامه یکی از طرفین قرارداد فوت کند، مبایعه نامه به عنوان یک سند عادی همچنان معتبر و محترم می ماند و باطل نمی شود و ملکیت آن به ورثه منتقل می شود.

مبایعه نامه بهتر است یا قولنامه؟

با توجه به تمام توضیحات این مطلب میتوانیم بگوییم که برتری و بهتری بین این دو وجود ندارد؛ البته تا وقتی که هر کدام در جای خود استفاده شوند. در صورتی که سند نهایی به صورت قولنامه یا مبایعه نامه تنظیم می شود قطعا اعتبار مبایعه نامه به عنوان یک سند رسمی بیشتر است.

برای انجام معاملات ملکی یا هر نوع معامله دیگری، نیاز به تنظیم مبایعه نامه یا قولنامه خواهید داشت. امروزه تنظیم قولنامه تا حدودی منسوخ شده و کمتر بنگاه املاکی را می بینید که همچنان از قولنامه استفاده کند. چرا که در زمان تنظیم مبایعه نامه صحت قرارداد از طریق دفاتر اسناد رسمی بررسی می شود و طرفین معامله بدون هیچ نگرانی می توانند قرارداد موقت خود را تنظیم کنند.

قولنامه و مبایعه نامه دو کلمه پرکاربرد هستند که احتمالا تا به حال نامشان را شنیده باشید. در زمان معامله ملک و هر مال دیگری، قراردادی تحت عنوان قولنامه یا مبایعه نامه بین خریدار و فروشنده بسته می شود. اما آیا این قراردادها در دسته اسناد رسمی قرار می گیرند؟ یا اصلا تفاوت میان قولنامه و مبایعه نامه در چیست؟

قبل از هر چیزی باید بدانید که نه قولنامه نه مبایعه نامه هیچ کدام در دسته اسناد رسمی قرار نمی گیرند. زیرا، تنها زمانی که خریدار و فروشنده در دفاتر اسناد رسمی نسبت به تنظیم سند رسمی ملک یا هر مال دیگری اقدام نکنند، از لحاظ قانونی هر نوع قرارداد جایگزین دیگری شامل اسناد رسمی نخواهد شد.