اهمیت اخلاق و مسئولیت های اجتماعی مدیران

با پیشرفت صنعت وتکنولوژی بالطبع تغییرات محیط واجتماع , تاثیرات شرکتها برجامعه مورد توجه قرارگرفته است .ازآنجائیکه گردانندگان شرکتها مدیران هستند و نظرات آنان تاثیرگذار است .لذا توجه به اخلاق مدیران و همچنین مسئول بودن آنها درقبال جامعه تحت عنوان مسئولیت اجتماعی ، موردبحث سالهای اخیر بوده است.

امروزه اخلاق و مسئولیت های اجتماعی مدیران بیش از گذشته مورد توجه صاحب نظران رشته مدیریت قرار گرفته است. مدیران کسانی که تصمیماتی را که علاوه بر داشتن مبانی واقعیت، مستلزم قضاوت ارزشی و اخلاقی نیز هست، اتخاذ می کنند. واضح است که هر تصمیم مدیر می تواند طی یک روند سلسله وار دیر یا زود سرنوشت تمامی نهادهای جامعه را به مقدارکم یا زیاد دستخوش تغییر نماید. این موضوع به ویژه در کشور ما به خاطر شرایط خاص و نیاز به توسعه اقتصادی و صنعتی از اهمیت بیشتری برخوردار است.اگر مدیران شرکت ها به اهداف اجتماعی خود حرمت نگذارند، آلودگی محیط، بیماری، تبعیض و نا بسامانی محیط شان را فراخواهد گرفت و اگر با اندکی دوراندیشی به قضیه ننگرند، این مشکلات سرانجام ، گریبان خودشان را خواهد گرفت. (امیدوار، علیرضا، 1383)

مسئولیت اخلاقی و اجتماعی یک تعهد مداوم صاحبان صنعت و تجارت و دولت است که آنها راملزم به رعایت اصول اخلاقی و توسعه اقتصادی هم زمان با ارتقاء سطح زندگی نیروی کارو خانواده آنها در جامعه در سطح گسترده می نماید. همچنین مسئولیت اجتماعی شرکت ها، تعهد صاحبان صنعت و تجارت در مقابل اجتماع می باشد که می بایست ضمن احترام به فرهنگهای مختلف موقعیت های شغلی جهت تولید، مهارت نیروی کار، اجتماع و دولت ایجاد نماید. (Frederick Lyins , 2004 )

Mallen معتقد است مدیریت مسئولیت اجتماعی شرکت مانند اداره کردن دیگر بخش های شرکت است. وی می گوید شما می توانید آن را به خوبی انجام دهید و هم می توانید آنرا به بدی انجام دهید. اگر فرآیند مدیریت مسئولیت اجتماعی باعث شود که شما از انجام دیگر امور مهم باز بمانید، این بدان معنی نیست که اشکال از نفس مدیریت مسائل اجتماعی است بلکه، اشکال از نحو انجام آن کار توسط شماست. مدیریت صحیح مسئولیت های اجتماعی می تواند از اهداف اقتصادی شرکت به خوبی پشتیبانی نماید، می تواند روابط خوبی با سرمایه گذاران که در مواقع بحرانی نظرشان در رابطه با کار بسیار مهم است بنا نماید و می تواند هزینه های شرکت را کاسته و سودآوری را افزایش دهد. (Mallen baker و2004)

با توجه به افزیش مشارکت آحاد جامعه در فعالیت های اقتصادی ارائه الگویی برای تبیین اصول اخلاقی و اجتماعی و ارزیابی بر آن اساس بسیار ضروری می نماید. در این زمینه می توان به منابعی همچون ، متون مذهبی، عرف و اصول فنی و علمی و استانداردهای مربوطه استناد کرد، البته دین اسلام با انبوهی از توصیه های عملی در زمینه رعایت اصول اخلاقی و اجتماعی در بین دیگر ادیان از جایگاه ممتازی برخوردار است. از این نظر مسلمانان دارای پشتوانه ای قوی هستندو این موضوع حتی دربرگیرنده های بسیاری از توصیه ها و الزاماتی است که تحت عنوان سرمایه گذاری اجتماعی مطرح شده است. از اقدامات جالب توجهی که کشورما در سالهای اخیر انجام داده است، پیشنهاد برای اعطای جایزه بین المللی اخلاق در علم ابن سینا است که مورد استقبال جهانی قرار گرفت و از چند سال گذشته هر ساله به کسانی اعطا می شود که در زمینه علمی شرایط لازم را احراز نمایند. (تدبیربهمن 83)

البته اهمیت مسئولیت اجتماعی و اخلاقی مدیران بر هیچ کس پوشیده نیست. امروزه کسانی که به هر نحودرگیر کارهای اقتصادی هستند به خوبی آگاه هستند که اعمال مسئولانه و منصفانه واقدماتی که موجب بهبودی کیفیت زندگی افراد ذینفع مجموعه می شود منجر به توسعه اقتصادی یعنی سود آوری برای هر دو طرف معامله خواهد شد، با استفاده از راهکارهای لازم درزمینه مسئولیت اجتماعی شرکت ها روش تاثیربرکارمندان، مصرف کنندگان، و در سطح بالاتر حتی جامعه ومحیطی را که درآن مشغول فعالیت هستند را تغییر داده اند. شرکت ها با افزایش روابط کاری واحترام به حقوق اساسی کارمندان مانند ایجاد موقعیت های یکسان برای آنها، عدم تبعیض ومدرنیزه کردن کارها سعی می کنند تا کیفیت زندگی نیروی کار، خانواده وموقعیت زندگی آنها را بهبود بخشند. اکنون شرکت ها به مزایای کارکردن بر مبنای کیفیت کالاوخدمات با درنظر گرفتن سلامتی مصرف کنندگان پی برده اند ومی دانند که دیگر میزان سود دهی یا زیان دهی آنان مقیاس ارزش آنها نیست. (Mallen baker, 2004)

اما چرا مدیران سازمان ها باید اصول اخلاقی را یاد گرفته وآن را بکارببرند از آن رو که دراین حوزه اعمال غیر قانونی یا سوال برانگیز مدیران همچنین انگیزه های چنین رفتارهایی مورد بحث فراوان قرارمی گیرد. دیگر آنکه معضلات اخلاقی شامل مشکلات ومسائل اخلاقی می شود که مدیران هر روزبا انواعی از آنها مواجه هستند مانند تعارض منافع، استفاده ناصحیح از منافع، نقض قرارداد ها، موافقتنامه ها .

توجه به مسائل اخلاقی مدیران از آن رواهمیت دارد که مدیر می تواند ادعا نماید که ما اخلاقی هستیم چرا که درچهارچوب قانون عمل می نماییم ودرعین حال اعمالش غیر اخلاقی باشد.( تدبیر شماره 132)

مفهوم اخلاق و مسئولیت اجتماعی

با توجه به دیدگاه های مختلفی که درباره نهاد یا عامل پاسخ شونده از شرکت وجود دارد. تعاریف متفاوتی از مسئولیت پذیری شرکت ها شده است. گروهی مسئولیت اجتماعی را پاسخگو بودن یک شرکت به افراد ذینفع آن شرکت در برابر کارها و تصمیمات صورت گرفته توسط آن شرکت می دانند . منظور از افراد ذینفع کسانی هستند که چه در سطح محلی چه در سطح بین المللی از فعالیت های شرکت تاثیر پذیرند.(Mallen baker , 2004 )

کلارکسون استدلال می کند که بهتر است از مدلها و روش شناسی های بی فایده مرتبط با موضع مسئولیت اجتماعی شرکت ها دست برداشته و به سمت چهارچوب ذینفعان متمایل شویم. چهارچوبی که در آن تولید سود شرکت ها به منظور ایجاد ثروت برای ذینفعان است. این چهارچوب از مسائل مبهم جلوگیری می کند و اجازه می دهد که در تحقیق علمی، مقالات قابل ارزیابی باشند. (امیدوار، علیرضا، 1383)

نظریه ذینفعان از این استدلال استفاده می کند که علاوه بر کسانی که در شرکت سهم مالکانه دارند، بسیاری از افراد گروه های دیگری نیز در آن شرکت علائقی دارند و رفتار شرکت و نحوه راهبری آن، بر علائق ایشان اثر می گذارد و بنابراین بایستی حقوق و علائق این طیف گسترده از ذینفعان، در سیاست هاو رفتارها شرکت دیده شود.در طیف گروه های ذینفع می توان این گروهها را مشاهده کرد :

مالکان، سهامداران مدیران، کارکنان مشتریان، مصرف کنندگان تامین کنندگان توزیع کنندگان دستگاه های ناظر بر حسن اجرای قوانین, سازمان های پاسدار محیط زیست، مردم محل، فعالیت بنگاه، دولت، رقبا، بانک ها و موسسات مالی، رسانه ها و جامعه علمی. (Robert 2004 Willson)

گریفین و بارنی مسئولیت اجتماعی را چنین تعریف می کنند ‹‹مسئولیت اجتماعی، مجموعه وظایف و تعهداتی است که سازمان بایستی در جهت حفظ و مراقبت و کمک به جامعه ای که در آن فعالیت می کند انجام دهد. (تدبیراردیبهشت 83)

کیث دیویس معتقد است که ‹‹مسئولیت اجتماعی یعنی نوعی احساس تعهد به وسیله مدیران سازمان های تجاری بخش خصوصی که آن گونه تصمیم گیری نمایند که در کنار کسب سود برای موسسه، سطح رفاه کل جامعه نیز بهبود یابد. (تدبیراردیبهشت 83)

گروهی معتقدند که چون جامعه برای موسسات بازرگانی که درآن فعالیت می کنند فرصت های مختلفی را ایجاد کرده است که آنها به کسب سودبپردارند، درعوض ، سازمان های مذکور باید معتهد باشند که نیازها وخواسته های جامعه را برآورده کنند این تعهد را مسئولیت اجتماعی می نامند. (تدبیراردیبهشت 83)

مشاور تجارت جهانی درامور توسعه پایدار درگزارش خود به نام‹‹ ایجاد حس خوب کاری وشغلی›› نوشته لرد هولم وریچاردواتس از این تعریف استفاده کرده اند،‹‹ مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها عبارتند از تعهد مستمر مشاغل به داشتن رفتار اخلاقی مشارکت درتوسعه اقتصادی ودرهمان حال بهبود کیفیت زندگی نیروی کاروخانواده یشان درسطح وسیعتر، بهبود جامعه واجتماع››

درفیلیپین مسئولیت اجتماعی شرکت ها این گونه تعریف شده است: ‹‹مسئولیت اجتماعی شرکت ها عبارت است از آنچه که مشاغل به جامعه پس می دهند.››

در غنا از مسئولیت اجتماعی این طور اسنتباط می شود، ‹‹ ظرفیت سازی برای امرار معاش پایدار آن به تفاوت های فرهنگی احترام می گذارد و فرصت های شغلی را در ایجاد مهارت در کارمندان , اجتماع و دولت پیدا می کنند.

به طور سنتی در آمریکا بیش از همه بر حسب مدل بشر دوستانه آن تعریف شده است: ‹‹از شرکت های سودآور انتظار می رود که وظیفه شان را در مورد پرداخت مالیات بخوبی انجام دهند. پس آنان بخش معینی از سودشان را برای امور خیریه می بخشند. برای یک شرکت خیلی بد است از آنچه که می بخشد، منفعت کسب نماید.››

اما مدل اروپایی بیشتر برتجارت محض به طریقه ای که دربرابراجتماع مسئول باشد تاکید می کند و به نظر می رسد قابل قبول ترباشد .

اما آنچه مهم است این است که همچون سایرفرایند های مبتنی برفعالیت های جمعی واجتماعی بشری , هیچ چیز نمی تواند برای همه مناسب باشد , درکشورهای مختلف , ارزش ها واولویت های متفاوتی وجود خواهندداشت که چگونگی عمل به مسئو لیت پذیری راشکل خواهند داد .

Mallen baker),2004)

رابطه اخلاق و مسئولیت اجتماعی مدیران

مدیر یک سازمان ،زمانی می تواند به مسئولیت اجتماعی خود عمل نمایدکه سازمان وی در اهداف اقتصادی و مسئولیت های قانونی سازمانی خود موفق باشد و اگر غیر از این باشد مسلما مدیر نمی تواند به مسئولیت اجتماعی خود عمل نماید. حال با ورود مسئولیت اجتماعی یک چهارچوب اخلاقی به آن اضافه می شود که بر اساس آن مدیران به فعالیت هایی اقدام می کنند که وضع جامعه را بهتر کرده، از انجام کارهایی که باعث بدتر شدن و ضیت جامعه می گردند پرهیز می کنند. مسئولیت اجتماعی جنبه های عملی، مدیریت اخلاقیات، محیط کار، نکات تدوین کدهای اخلاق و رفتار، روزامدکردن خط مشی ها و رویه ها،راهکارهای حل معضلات اخلاقی وغیره را پوشش می دهد.

در این خصوص ‹‹اندرسن›› در کتاب خود چنین می نویسد: ‹‹هردو اصطلاح اخلاق مدیریت و مسئولیت اجتماعی در رابطه با رعایت ارزش ها و اصول اخلاقی جامعه و تامین هدف های سازمان از سوی مدیران هستند. با این تفاوت که مسئولیت اجتماعی درارتباط با مسائل کلان سازمان و اخلاق در ارتباط با رفتار فردی مدیران و کارکنان است. (تدبیر، اردیبهشت 83)

اما اخلاقیات را نمی توان به صورت مستقیم مدیریت کرد، بلکه باید به طور غیر مستقیم بوده، مثلا رفتار مدیر سازمان یا رهبر فعلی سازمان بر کارکنان و محیط کار به شدت تاثیر می گذارد و حتی هدایت کننده رفتار آنهاست،اولویت های استراتژیک مانند حداکثر کردن سود افزایش سهم بازار، کاهش هزینه ها و ... خود تاثیر زیادی در اخلاق کارکنان دارد، حال باید توجه داشت قوانین و مقررات مستقیما بررفتارها در جهت اخلاقی تر شدن به گونه ای که ضررو زیان ناشی از رفتارهای بد اجتماع به حداقل برسد، موثر است. (تدبیر، شماره 132)

چگونه مدیران می توانند یک محیط اخلاقی را در سازمان خود ایجاد کنند؟ برخی راه حل ها هنوز هم وجود دارند (مانند صحبت کردن) اما برای ایجاد و حفظ یک سازمان اخلاقی شرایط بیشتری لازم است. حداقل مدیران بایستی راهی را برای القا نمودن بینش اخلاقی در سازمان و در روابط سازمان با سایر سازمان های خصوصی ودولتی پیدا نمایید. همراه با سایر موارد، مراحل بایستی انجام شود تا در طی آنها یک سری کدهای اخلاقی یا عبارات ارزشمند طراحی و بکارگرفته شوند، آموزش های اخلاقی انجام گیرد یک نظام دادرسی اخلاقی تهیه شود یا عناصر اخلاقی برای ارزیابی کارایی سالانه به معیارهای ارزیابی اضافه گردد انجام جداگانه یا زمان این کارها به ما در ایجاد این دیدگاه که ‹‹اخلاقیات چیزی از توسعه سازمان است›› کمک می کند. (زاجاک 1997) در پایان، آقای Menzal نتیجه می گیرد که چالش های پیش روی مدیران دولتی (انتخاب شده یا نشده) واقعی و بسیار پیچیده تر از آنچه بوده اند هستند و ناتوانی در برخورد با آنها فقط باعث افزایش نارضایتی و عدم اطمینان عمومی را به دولت فراهم می کند. (Menzal ,2004)

عوامل محیطی تاثیرگذار بر مسئولیت اجتماعی و اخلاقی مدیران

آقای Mallen bakerدرمقاله خود تحت عنوان مقدمه ای برمسئولیت پذیری شرکت ها عوامل محیطی تاثیرگذاربرشرکت هارا مواردذیل می داند که درباره هریک تعاریف مختصری ارائه می گردد.

محیط زیست

مسئولیت اجتماعی شرکت ها در قبال محیط زیست منوط به مدیریت کردن تصمیم گیری هایی است که میزان تاثیرات منفی و هزینه های فرآیندهای تولید را به حداقل برساند. واضح است که محیط زیست کنونی ما در حال صدمه دیدن است. لایه ازن در حال نازک شدن است، دریاچه ها و رودخانه از نتایج باران های اسیدی زیان می بینند نیز افزایش غلظت گازهای گرم کننده زمین ، احتمالا باعث تبخیر آب و هوای جهان ما خواهد شد.صنعت می تواند تاثیرات منفی خود را بر محیط زیست به وسیله روش هایی همانند معرفی سیستم های مدیریتی محیط زیست، کاهش ضایعات به سوی محیط زیست با استفاده از منابع به روش های قابل قبول تر ، کاهش دهد.

اجتماع

سرمایه گذاری اجتماعی اغلب قابل رویت ترین وجه برنامه های مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها می باشد. این سرمایه گذاری در شکل هایی مانند امور خیریه، مهارت و اوقات کارکنان و پرداخت های اضافه، ظاهر می شود. بسیاری از شرکت ها هم اکنون در حال شراکت با انجمن ها و سازمان های داوطلب در جوامع محل فعالیت این سازمانها هستند، تا از این طریق بتوانند منافع شرکت را به حداکثر برسانند و هم به اهداف اقتصادی خود برسندو نیاز آن جوامع را بر طرف سازند. اصولا تمام مشاغل صرف نظر از بزرگ یا کوچک بودن آنها، دارای قدرت یا نفوذی بر اجتماع و روابط خود با مشتریان تامین گنندگان وکارکنان خویش هستند. این قدرت در روش های جذب و آموزش کارکنان و خرید و ارتقاء کالاها و خدمات ظاهر می شود. با استفاده صحیح از این قدرت، یک شرکت می تواند منافع عظیمی را به جامعه خود برساند که در حقیقت خود نیز از آن سود خواهد برد.

اخلاق

قواعد اخلاقی منعکس کننده ارزش های حاکم بر شرکت هستند که در زمینه ارزش های ذینفعان و جامعه ای که آن شرکت درآن فعالیت می کند، تعیین می گردند. اخلاق چیزی بیش از ‹‹خوب بودن به خاطر خود آن›› است، هرشرکت خود از افرادی تشکیل شده است که خدمت رسانی به سایر افراد دیگر را بر عهده دارد و اخلاق جزء کلیدی در ایجاد روابط انسانی است. با بنا نهادن ارزش ها و قواعد واضح کاری، هر تصمیمی که در داخل شرکت گرفته شود می تواند در راستای اهداف استراتژیک آن باشد. در واقع منفعت بخشی یک شغل فقط در کسب پول در کوتاه مدت نیست بلکه در ایجاد روابط مناسب با جامعه و اطمینان یافتن ازسودبخشی بلند مدت است.

حقوق بشر

یک جامعه متمدن، حقوق هر فرد را برآزادی و امنیت شخصی به رسمیت شناخته و باید مطابق با منشور بین المللی حقوق بشر از کرامت وجود انسانی حمایت نماید. این حقوق باید توسط افراد و سازمانهای جامعه و مدیران آنها صرفنظر از زمینه سیاسی و فرهنگی مورد رعایت و احترام قرار گیرد.

بازار

بازار نقطه طلاقی بین مشاغل و جامعه است تاثیر یک شرکت بر جامعه از تاثیر چگونگی تولید و خرید و فروش آن شرکت ناشی می شود. باید دانست چه مقدار زیان یا ارزش توسط محصولات و خدمات آن بوجود می آید. مشاغل به طرق مختلف می توانند پاسخگو باشند. مهمترین اینها تشخیص دادن فرصت هاوتهدیدها است که از منفعت یا بالعکس از تجارت یا خدمات شرکت ناشی می شود و نیز مشاهده کردن استانداردهای رفتاری در چیزهایی مانند تبلیغات، خرید و فروش است.

نگرش و ارزش ها

شرکت ها پیشینه مردم هستند که هرکدام دارای یک شخصیت منحصر به فرد هستند. درست شبیه مردم می توانند تشخیص دهند که به چه طریقی ارتباط برقرار کنند و چه طور رفتار کنند بنابراین یک شرکت باید ذات خاص خود را به جهان اطراف منعکس نماید، اهداف روشن و ارزش های ماندنی کیفیت هایی هستند که یک شخصیت و ذات قوی را تعریف می کنند.بسیاری از مدیران مشاغل و شرکت ها اعتقاد دارند که شما نمی توانید یک سازمان را رهبری کنید مگر آنکه اهداف و ارزش های آن سازمان را به روشی جذاب، بیان و تشریح کنید.

نیروی کار

تاثیر مشاغل بر محیط کار یعنی تشخیص منافع شرکت و تاثیر وسیع تر اجتماعی سیاست های خوب استخدام، این امر نه تنها محدوده های استخدام وآموزش سنتی را می پوشاند بلکه نگرانی ها و فرصت های مواردی همانند دگرگونی و فرصت های برابر را هم پوشش می دهد. یکی از بزرگترین تاثیراتی که شرکت بر جامعه دارد، تاثیر آن از طریق استخدام است. آرمان سازمانها، بهبود شرایط و کامیابی اقتصادی , استانداردهای زندگی است. و این یعنی ایجاد شغل هایی که به خوبی به دست می آیند و لذت بردن از شرایط و امکانات استخدام.

افراد معلول

کلیه افراد اعم از زنان، کارگران، سفید پوستان و نژادهای گوناگون باید همگی قارد به حداکثر رساندن مشارکت خود در کار باشند. در همان حال، نیروی کاری می تواند فاصله بین محیط کار و بازار را پر کند و بازارهای جدید بگشاید. شرکت هایی که آئینه بازارشان هستند می توانند تصویر خود را در اذهان بهبود بخشند و علامتی مثبت به ذینفعان و سرمایه گذاران بالقوه خود بفرستند. (Mallen baker 2004)

مسئولیت اخلاقی و اجتماعی و توسعه پایدار

آقای Julliard در رابطه با توسعه پایدار می گوید: چگونه در صنایع تصمیم گیری اخلاقی را با مد نظر قرار دادن دیدگاه سرمایه گذاران در ایجاد توسعه افزایش دهیم. این کار فقط در صورتی ممکن است که توسعه وکاربرد تکنولوژی به عنوان بخشی از فرآیند اجتماعی تلقی شود. ایشان معتقد است که بحث در مورد اصول اداره امور اخلاقی به دیدگاه شخصی افراد واگذار شود . اهداف روش- مدیریت کیفیت اخلاق, بررسی پروژه های اداری و توزیع مسئولیت ها در کل فرآیند است تا بتواند امکانات موجود را مشخص کند و تصمیم گیری بر مبنای اصول اخلاقی را افزایش دهد.

Julliard بیان می کند که مدیریت کیفیت اخلاق در کارخانه ها و شرکت ها روشی است که مسئولیت اجتماعی، توسعه و کاربرد محصولات و سیستم ها را بر عهده دارد و بر مبنای یک نظریه درست در خط مشی شرکت است که شامل دیدگاه اجتماعی ای است که شرکت را عضوی از جامعه ای می داند که محصولاتش را به آن می فروشد نیز می شود.

وظیفه مدیریت کیفیت اخلاق این است که برپذیرش عمومی تکنولوژی ومحصولات به عنوان یک ارزش اصلی تمرکز نماید. شرکت های اقتصادی برای اینکه موفق باشند باید تکنولوژی آنان مورد پذیرش قرارگیرد, محصولات آنان به فروش برسد ودراجتماع ازوجه مثبتی برخوردار باشند حال اگر بطور ناگهانی یکی از محصولات شرکت یا یکی از فعالیت های آن مقبولیت خود را ازدست بدهد ، شرکت مطمئنا با مشکل جدی روبرو خواهد شد.

درسطح جهانی مهمترین چالش که هم اکنون توسعه پایدار با آن روبرو است این است که بتواند درآمد واقعی جهان را به تمام مردم جهان که برآورد می شود تا 50 سال آینده دو برابر شوندبرساند، درعین حال به محیط زیست نیز هیچ صدمه ای جبران ناپذیری وارد نکند.

چگونه می توان مسئولیت اجتماعی و اخلاقی مدیران را اندازه گیری کرد.

در ارتباط با اندازه گیری مسئولیت اجتماعی و اخلاقی مدیران آقای مهندس ساسانی در مصاحبه با مجله تدبیر می گوید: از آنجا که مسئولیت اجتماعی شرکت ها بخشی از عملکرد آنها است پس برای اندازه گیری عملکرد کلی شرکت باید سیستمی یک پارچه برای اندازه گیری مسئولیت اجتماعی شرکت داشته باشیم در این حالت می توان فعالیت های بازاریابی، سرمایه گذاری ها و فعالیت های راهبردی را نیز اندازه گیری کرد.

ایشان اعتقاد دارند که بسیاری از سیستم هایی که در دنیا برای اندازه گیری وجود دارد کامل نیست و تنها بخشی از مسئولیت های اجتماعی شرکت ها را اندازه گیری و پوشش می دهد نه تمام موضوعات آن را. ایشان به یک سیستم که همان سیستم ‹‹کارت امتیازی متوازن›› است اشاره می کند. در این سیستم در وجه مالی ، تامین رضایت کامل سهامداران، در وجه مشتری و بازارها ، تامین رضایت کامل مشتریان در وجه کسب و کار، بهبود فرآیندها وسیستم، در وجه یادگیری و رشد به ارتقاء قابلیت های نیروی انسانی و کارکنان توجه می شود. ایشان خود وجه سیستمی دیگری بنام ‹‹وجه تامین رضایت ذینفعان بیرونی و محیطی غیر مستقیم›› به این کارت امتیازی متوازن افزوده و اعتقاددارند که آن را کامل می کند. (تدبیر اردیبهشت 83)

پنج اصل اخلاقی ویژه مدیران

رهبران سازمان برای آنکه بتوانند کارکنان خودرا برای دستیابی به هدف مشترکی متقاعد سازند، افزون برمجموعه ای از امور، باید بدون استثنا به اخلاقیات پذیرفته شده ای پایبند باشند ومتعهد بودن خود را به اخلاقیات ، ازطریق رفتار ملموس نشان دهند. نظریه اخلاقی، نظامی ازقواعدو اصولی را بنا می نهد که انسان ها را درتصمیم گیری درباره آنچه (درست ونادرست) و(خیر وشر) است راهنمایی می کنند. نظریه اخلاقی مبانی درک وفهم ‹‹ انسان اخلاق مدار بودن›› راپی می افکند.

آنچه درادامه می آید، اصول پنجگانه اخلاق رهبری است که درقالب گزاره هایی توصیف می شوند.

1- راهبران اخلاق مدار به دیگران احترام می گذارند.

کانت(1734-1804)، فیلسوف نامدار قرن 18، در این باور است که وظیفه هرکس است که با دیگران به گونه ای احترام آمیز رفتار کند. تفسیری دیگر از این سخن کانت، آن است که به دیگران فقط به خاطر خودشان، احترام قائل شوید نه بخاطر هدف دیگری، یعنی از احترام گذاشتن به کسی بعنوان ابزاری برای دستیابی هدف دیگری، بهره نگیرد، انسان به خاطر انسان بودنش قابل احترام است.

بوشامپ وبوری (1988) همچنین نظری دارند، آنان اظهار کرده اند که احترام به دیگران باید درقالب سوگیری آنان برای دستیابی به اهداف خودشان باشد ونباید بطور محض به گونه ای رفتار شودکه آنان وسیله ای برای کامیابی افراد دیگر دراهدافشان باشند، دستیابی به این مقصود زمانی میسر است که به ارزش وتصمیمات دیگران احترام بگذاریم، درجایی که چنین رفتاری رخ نمی دهد افراد خود را به مقام بردگی وخدمت به برآورد اهداف سایرین می یابند. شکل عملی احترام به افراد درسازمان، با همدلی وهم احساسی، گوش دادن به خود است وبها به ارزش ها وسعه صدر داشتن درمقابل دیدگاه های متفاوت کارکنان تجلی می یابد.

2- راهبران اخلاق مدار، خدمتگذار دیگرانند

اصل اخلاقی خدمتگذاردیگران بودن، به درستی مصداقی از نوعدوستی است، رهبرانی که خدمتگذار نه نوعدوست هستند، آنان نگه داشت سالم وسلامت آفرین کارکنان وپیروان خود را درراس برنامه هایشان قرار می دهند . کانونگو ومندونکا(1996) به این باورند که درسازمان خدمات نوعدوستانه را می توان با شاخص هایی نظیر رفتارهای توانمند سازی ، گروه سازی، رفتارهای شهروندی وحفاظت از کارکنان ارزشیابی کرد.

3- راهبران اخلاق مدار، عادل هستند

راهبران اخلاق مدار، مسایل وامور مختلف را از سرانصاف وعدالت مورد توجه قرار می دهند، درجایی که قراراست با افراد مختلف به گونه های متفاوت رفتار شود، باید دلایل رفتار متمایز، روشن ومعقول ومبتنی بر ارزش های اخلاق مستحکم باشد، زمانی که منابع وپاداش ها یا کیفرها عرضه می شوند، نقشی که رهبر می تواند ایفا کند، بسیار حیاتی است، حیاتی بودن نقش رهبر در زمینه توزیع منابع وپاداش ها یا کیفرها از این رواست که او هم جانب انصاف را داشته باشد وهم نسبت به موقعیت ها وافراد آگاهی کافی داشته باشد، کسب این آگاهی بسیارحساس بوده وتلاش پیگیر می خواهد.

4- راهبران اخلاق مدار، صادق هستند

عدم صداقت یا صادق نبودن، شکلی از دروغگویی است وصورتی از ارائه نادرست از واقعیت است، صادق نبودن پی آمدهای مشهودی دارد، اولین پی آمد آن عدم اعتماد است، وقتی راهبران صادق نیستند, دیگران آنان را افرادی غیر قابل اعتماد وغیر قابل اتکا ارزیابی می کنند همچنین تداوم عدم صداقت و مدیریت سازمان در ایمان افراد نسبت به رهبر ایجاد تزلزل کرده ومیزان احترام نسبت به وی را می کاهد. برای یک رهبر صادق بودن به معنای این است که ((آنچه نمی تواند انجامش دهد (قول ندهد) کژ رفتاری نکند، پشت واقعیت ها پیدا نشود و آنچه روابط را تیره می کند, انجام ندهد, ارزش بیش از حد به کارهای کم بها نگذارد. ))

5- رهبران اخلاق مدار، اجتماع گرا هستند

هر جامعه ای به مثابه یک سازمان، دارای سیستم خاصی است، از این رو برای جوامع اهداف خاصی با توجه به بافت و چشم اندازی که دارند بیان و معمولا از آنها به عنوان مشترک یاد می شود. دستیابی به اهداف مشترک، مستلزم آن است که رهبر و پیروان وی مسیری را که گروه ترسیم می کند، تبعیت کرده بر سر آن توافق داشته باشند رهبران ملزم هستند مقاصد خود و پیروانشان را مورد توجه قرار داده و تسهیلاتی را برای کامیابی در تحقق اهداف به وجود آورند. این به آن معناست که رهبران نمی توانند و نباید اراده خود را به دیگران تحمیل کنندیک راهبری تحول گرا، باید بکوشد گروه را به سوی خیر مشترک هدایت کند، که برای خود و پیروان سودمند باشد، چنین رویکردی به رهبری از بروز فضای خود کامگی در سازمان پیشگیری می کند. (رادمنش، نازنین 1383، سایت همشهری)

نتیجه گیری

امروز تمایل روز افزونی به سوی مسئولیت پذیری واخلاقی شرکت که مدیرا ن که درآن فعالیت می کنند درحال خلق شدن می باشد .این موضوع خود می تواند به عنوان فاکتوری مهم درراه پیشبرد اهداف سازمانی همگام باسایر فاکتورهای مدیریتی توفیق هرچه بهتر شرکتهارا درجامعه ای که درآن فعالیت می کنند به ارمغان آورد .

حرکت شرکتها درجهت اهداف خود وبخصوص کسب سود می باشد , اخلاق ومسئولیت اجتماعی تضمین کننده رسیدن به این اهداف می باشد واینکه این اهداف را درسالیان متمادی تضمین خواهدنمود به شرط آنکه مدیران نیز به اخلاق ومسئولیت های اجتماعی خوددرجامعه کاملا واقف باشند .البته جامعه ما باپشتوانه ی عظیم فرهنگی درزمینه اخلاق بسیار پیشرو می باشد , اما بطور عملی دردستور کار بسیاری ازشرکتها قرارنگرفته وضوابط ومعیارهای سنجش درست برای آن تدوین نشده است, بلکه درقالب معیارها وگفتارهای کلی بیان میگردد که لازم مینماید مدیران وکارکنان آن شرکت بصورت مواردعملی موردتوجه قرارگیرد .

اخلاق مدیران ضامن بقای شرکت است ودرصورتی شرکت می تواند اخلاقی عمل نماید که مدیر آن مجموعه نسبت به آن پایبند باشد نه اینکه دیگران راتوصیه وحتی مقرراتی راوضع , ولی خودغیراخلاقی عمل نمایدکه درواقع کارکنان بسیار سریع براین امرآگاه شده ومطمئنا مدیر درآن مجموعه بامشکل مواجه خواهد شد.

دیگرآنکه هرعمل قانونی نمی تواند اخلاقی ومطابق بامسئولیت اجتماعی مدیران باشد وباید عمل قانونی بربستری ازاخلاق ومسئولیت اجتماعی تدوین شده باشد تاپایه ای محکم واستوارباشد وبتواند درجامعه فعالیت نماید .

www.linkedin.com/in/dr-hooman-mallah

منابع

1- الفنرس ,( مسئولیت اجتماعی واخلاق مدیریتی ) ,پائیز 2004

1.http://www.snc.edu/socsci/chair/230/unit3.htm

2- نوری تاجر,مریم ,((مسئولیتهای اخلاقی واجتماعی درمدیریت )) ماهنامه تدبیر,شماره132

2. http://www.imi.ir/tadbir/tadbir-132

3-شیخ ,عبدالاحد , ((نگرشی برچالشهای مدیران درقرن بیست ویکم )) ,عضو هیئت علمی دانشگاه آزادعلی آبادکتول

3. http://oldcivil.ce.metu.edu.tr/ turkmens/ documents/Yaprak/16/41-44.htm

4- رادمنش ,نازنین ,((پنج اصل اخلاقی ویژه مدیران )) , سایت همشهری

4. http://www.hamshahri.net /hamews/

5- مجیبی , تورج و محمدیان ساروی , محسن , ((فضائل اخلاقی ومدیر قرن 21 )) , ماهنامه تدبیر,سال پانزدهم , شماره 145,خردادماه 83 .

5. http://www.imi.ir/tadbir/tadbir-145/articl-145/4.asp

6-جولیارد ,یانیک ,((اخلاق مدیریت کیفیت )),2004

6.www.scholar.lib.vt.edu/ejournals/spT/v8n1/Julliard.htm1

7-سلطانی ,مرتضی ,((مدیریت اخلاق درسازمان )),ماهنامه تدبیر , شماره 132

7. http://www.imi.ir/tadbir/tadbir-132

8- بیکر,مالن ,((نکاتی علیه پاسخگویی صنفی واجتماعی )),2004

8. http://www.economist.com/business/display story.cfm?story- id= 2369912

9-امیدوار,علیرضا , (( استانداردپاسخگویی اجتماعی (SA 8000) )) , 1383

9. http://foreigninvestment.blogfa.com/8402.aspx

10-امیدوار,علیرضا ,((مسئولیتهای اجتماعی شرکتها وحدودآن – مسئولیت اجتماعی وشرکتهای ایرانی )),1383

10. http://foreigninvestment.blogfa.com/

11- بیکر, مالن ,((استدلالهایی درمخالفت بامسئولیت پذیری اجتماعی شرکتها )),مارس 2005

11. http://www.mallen baker. net/csr/CSRfiles/against.htm1

12- ویلسون , رابرت , ((استدلالهایی برمسئولیت اجتماعی ))

12.www.iied.org/mmsd/mmsd-pdfs/corporate-citizenship-conf

http://www.cisco.com/en/us/about/ac50/ac208 13.

14- جفری ,اوستر,((مقدمه ای برمسئولیت پذیری اجتماعی شرکتها ))2004

14. http://www.jeof.net /specials/apucapstone

15- منزل,دونالد,((خصوصی سازی و اخلاق مدیریتی درعصراطلاعات ))

15. http://www.cas.usf.edu/pad/dcmheme.htm/-Email//:menzel@.luna.usf.edu

16-امیدوار,علیرضا,((دوالگوازمسئولیت اجتماعی شرکت ها درقبال جامعه )),1383

16.http://foreigninvestment.blogfa.com/

17- لیونز,فردریک , ((سخنرانی هماهنگ کننده سازمان ملل درایران )) ,بهمن 1382

17. 16.http://foreigninvestment.blogfa.com/840.aspx

18- بیکر, مالن ,((مقدمه ای برCSR)),2004

18.www.bitc.org.uk/resources/toolkit/=Mallen baker

19- خلیلی عراقی, مریم و یقین لو ,مهرانگیز , ((سایه روشنهایی از مسئولیت پذیری , مسئولیت اجتماعی شرکتها ))ماهنامه تدبیر, شماره 144,اردیبهشت 83

19.http://www.imi.ir/tadbir/tadbir- 144/reports-144/1.asp

20.www.foba.lakeheadu.ca/mirabelli/1511/cho2.ppt

20- ریاحی وفا, عباس , ((سرمایه گذاری مبتنی براخلاق درکسب وکار)) ,ماهنامه تدبیر , شماره 153,بهمن 83

20. http://www.imi.ir/tadbir/tadbir-153/article-153/6.asp