کتابشناسی استاد محمد بهمن بیگی بنیانگذار آموزش عشایر ایران

کتابشناسی استاد محمد بهمن بیگی بنیانگذار آموزش عشایر ایران

شخصیت، آثار و اندیشه ها استاد محمد بهمن بیگی؛ نه تنها در حوزه گسترش و رونق آموزش عشایر مورد توجه است بلکه از این منظر که وی آغازگر نهضتی علمی و عملی برای کسانی است که عاشقانه دل در گرو پیشرفت، توسعه و آبادانی ایران عزیز دارند، نیز اهمیت فراوانی داراست. شکوفایی و رشد شخصیت انسانی ایشان خود موجب پیدایش اندیشه ای شد به نام اندیشه و تفکر محمد بهمن بیگی، تاثیرگذاری او در آن برهه زمانی بر این واقعیت تاکید دارد که وی به درستی زمان و موقعیت خود را درک کرده و به درستی به انجام وظیفه انسانی خود اقدام نموده است. اکنون درس های مکتب بهمن بیگی در کتابهایش برای ما به یادگار مانده است. این کتابها هر یک حاصل سالهای تجربه، دانش و عشق انسانی است که در زمانه خود توانست خود و اندیشه اش را جاودانه سازد. کتاب های او تحسین بزرگان ادبیات و فرهنگ ایرانی همچون: استاد عبدالحسین زرین کوب، سیمین دانشور و بزرگ علوی را به همراه داشته و همگی نگارش ادبی وی را ستوده اند.

بزرگ علوی داستان نویس می نویسد:« دوست عزیز جناب آقای بهمن بیگی، بخارای من ایل من را با کمال ذوق و شوق خواندم و از آن لذت بردم، از خواندن « آل » اشک از چشمم سرازیر شد. به طبع وقاد شما و دید تیز شما آفرین گفتم و از لطف شما صمیمانه تشکر می کنم. هم ادبی بود و هم فرهنگ عوام فولکلور .خدا شما را از ما نگیرد. از این کارها باز هم بکنید تا ادبیات جدید ایران غنی ترشود. قربان شما »سیمین دانشور نیز می گوید: « دوست سالیان درازم، محمد بهمن بیگی عزیزم، شاهکارت، بخارای من ایل من، تحفه نوروزی من به دوستانم بود و اینک کتاب های اخیرت که به وسیله آقای نوید فرستاده بودی». عبدالحسین زرین کوب در پیامش آورده: « دست عزیزت مریزاد. خاطرت شاد و خوش باد! آقای بهمن بیگی بسیار گرامی،اگر قره قاج نبود، من و بسیاری دیگر از لذت خواندن این خاطرات دلکش و شیرین محروم می ماندیم. خوب شد که این قره قاج پربرکت فیضی هم به قلمرو نثر فارسی رساند. کیف کرد و راست راستی لذت بردم». همچنین تاکنون بیش از بیست عنوان کتاب درباره اندیشه و تفکر محمد بهمن بیگی منتشر شده است.

عرف و عادت در عشایر فارس

محمد بهمن بیگی، چاپ دوم، شیراز، انتشارات نوید، 1381 (چاپ اول، تهران 1324)، 135 ص. رقعی.

اولین کتاب محمد بهمن بیگی است و تنها کتاب او که پیش از انقلاب یعنی در سال ۱۳۲۴ منتشر شده است. این کتاب مردم شناسانه، گوشه هایی از زندگی اجتماعی و فرهنگی عشایر استان را به تصویر می کشد. بهمن بیگی در قسمت اول این کتاب، با توجه به سابقه اش به عنوان دانش آموخته حقوق دانشگاه تهران، موضوع عرف و عادت را از نظر حقوق مدنی، کیفری، آیین دادرسی، حقوق اداری و سیاسی و اجتماعی در بین ایلات و عشایر فارس مورد بحث قرار داده و در قسمت دوم آن در مقام فرزند ایل، به ذکر عقاید و افکار، آداب و رسوم عشایر فارس پرداخته و در برخی موارد، آنها را با قوانین و رسوم ملل قدیم مقایسه کرده است . این کتاب که چاپ اول آن توسط انتشارات بنگاه آذر منتشر شد، ده سال پیش نیز توسط انتشارات نوید شیراز تجدید چاپ شده است .نویسنده در مقدمه چاپ دوم کتابش نوشته است: «این نوشته را پنجاه و هفت سال پیش در تهران منتشر کردم کتابم را بزرگانی چون صادق هدایت و مجتبی مینوی پسندیدند. نویسندگان بزرگی چون دکتر خانلری و کریم کشاورز در مجله های معتبر «سخن» و «پیام نوین» در موردش مطلب نوشتند. یکی از مترجمان آثار صادق هدایت آن را به فرانسه ترجمه کرد.

بخارای من ایل من

محمد بهمن بیگی، چاپ سوم، تهران، انتشارات آگاه، 1369 (چاپ اول 1368)، 348 ص، رقعی.

بخارای من ایل من، از 9 دستانواره کوتاه، جذاب و دلنشین تشکیل شده است. آغازین اثر این مجموعه «بوی جوی مولیان» است. موضوع این داستان مستند، سرگذشت مولف از دوران کودکی و تبعید پدر و مادر وی به تهران تا هنگام بازگشت او به ایل است. آل/ ترلان/ ایمور/ وطن/ شکار ایلخانی و شیرزاد/ ملا بهرام/ گاو زرد و «آب بید» برخی از داستانهای کوتاه این مجموعه جذاب است.

اگر قره قاج نبود

محمد بهمن بیگی، چاپ دوم، تهران، انتشارات باغ آینه، 1377(چاپ اول/ 1374)، 206ص، رقعی.

هفده خاطره و حکایتی که در این مجموعه فراهم آمدهاست، نام کتاب از دهمین خاطره این مجموعه گرفته شده است. قره قاج رودخانه زیبایی در خطه فارس است که از ارتفاعات «بن رود» سرچشمه میگیرد و تا سواحل خلیج فارس گسترده است. پارچه سلیکا، هدیه گرگین خان/ آهنگ گرایلی/ داستان ما و «فریدون/ حساب حافظ از دیگران جداست/ پدر و پسر/ و «بستان کردستان» عناوین برخی از خاطره های داستانی این مجموعه است.

به اجاقت قسم

محمد بهمن بیگی، چاپ سوم. شیراز، انتشارات نوید، 1382 (چاپ اول 1379)، 271 ص، مصور، وزیری.

«به اجاقت قسم» دربرگیرنده خاطرات آموزشی استاد بهمن بیگی بنیانگذار آموزش عشایر ایران است. این اثر از 21خاطره آموزشی تشکیل شده و عنوان آن، از سیزدهمین خاطره این مجموعه انتخاب شده است. معلم بی تصدیق/ آموزگار ایلی/ مقررات دست و پاگیر/ آموزش عشایر و زنان/ آموزش عشایر و سازمان برنامه/ خدمت و تهمت/ و «چگونه شیراز مرکز آموزش عشایر کشور شد» عناوین بخشهایی از خاطرات این مجموعه اند.

طلای شهامت

محمد بهمن بیگی،. شیراز، انتشارات نوید، 1386، 208 ص، مصور.

این کتاب آخرین اثر محمد بهمن بیگی است که در سال 1386 منتشره شده و با یادداشتی از نویسنده در سوگ فرزند آغاز می شود. سپس مقدمه می آید. متن اصلی کتاب، بیست و یک بخش دارد؛ بیست داستان کوتاه، قطعه ادبی، گزارش و .... که بخش تصاویر هم پایان بخش این کتاب است. عناوین این بیست قطعه چنین اند: «هفت فرار و یک قرار»، «علی پناه»، «نامه ای به برادرم»، خدمت و خیانت»، «پیام دلاویز پیپ»، «درود به شمال»، «نامه ای و گفتاری»، «طلای شهامت»، « طریق نجات»، « مهر مادر»، «مرگ مادیان»، «نامه ای به یک معلم»، «سال نوری»، «سعدی در بیمارستان دی»، «سفر به روسیه»، «دکتر کریم فاطمی»، «علی اصغر حکمت»، «سهراب خان قشقایی»، «ملا اسکندر» و «دو تصویر».

کتاب هایی که تا کنون درباره استاد محمد بهمن بیگی منتشر شده است:

اسب مراد و سوارش (محمد بهمن بیگی)/ نویسنده اسفندیار کشاورز ؛ ویراستار اسفندیار کشاورز. ممسنی: فریاد کویر، ‫۱۳۹۴. 62 صفحه

بررسی نقش محمد بهمن بیگی و مدارس عشایری در دگرگونی ایل بزرگ قشقایی/ نویسنده و پژوهشگر نوروز درداری (فولادی). شیراز: قشقایی: تخت جمشید، ‫۱۳۹۳. 466 صفحه

رستم ایل:محمد بهمن بیگی/نویسنده محسن حیدری راد. یاسوج : چویل‫٬ ۱۳۹۴. 205 صفحه

رمز توفیق:نگاهی بر رمز و راز موفقیت ومحبوبیت محمد بهمن بیگی./ نویسنده مراد حاصل نادری درشوری. شیراز: همارا، ‫۱۳۹۳. 277 صفحه

زن‍دگ‍ی ن‍ام‍ه اس‍ت‍اد م‍ح‍م‍دب‍ه‍م‍ن ب‍ی‍گ‍ی / وی‍راس‍ت‍ار ام‍ی‍دق‍ن‍ب‍ری ، ت‍ه‍ران : ان‍ج‍م‍ن آث‍ار و م‍ف‍اخ‍ر ف‍ره‍ن‍گ‍ی ، ۱۳۸۵ 288 صفحه

شک چشم مدیرکل/ اسفندیار کشاورز. ممسنی: فریاد کویر، ‫۱۳۹۴.56 صفحه

طلایه دار عشق(استاد محمد بهمن بیگی)/ مجموعه شعر از سیدابراهیم موسوی. شیراز: قشقایی‫، ۱۳۹۳، 232 صفحه

عشق معلمی - معلم عشق و مجموعه مقالات آقای محمد بهمن بیگی درباره بویراحمد / به کوشش و قلم حسن حسینی موردراز. شیراز : نوید شیراز‫ ، ۱۳۸۸.، 262 صفحه

الف قامت دوست( مجموعه تصاویر)/ محمد بهمن بیگی. شیراز: نوید شیراز‫، ۱۳۹۳. 192 صفحه

الفبای معجزه گر: گزارش فیلمبرداری مستند تعلیمات عشایر ایران.../نویسنده امراله یوسفی. شیراز: همارا‫، ۱۳۹۱- 112 صفحه

فرشتگان نجات: مروری بر خدمات استاد محمد بهمن بیگی و یارانش/ به قلم مرادحاصل نادری دره شوری.، شیراز: قشقایی‫، ۱۳۹۵.، 216 صفحه

قصه ی آفتاب: نمونه ای از روشهای آموزشی محمد بهمن بیگی و تعلیمات عشایر در مدارس عشایری ایران/ نویسنده امرالله یوسفی.، شیراز: قشقایی: تخت جمشید‫، ۱۳۹۰.237 صفحه

کاج خودسوز(محمد بهمن بیگی)/ نویسنده اسفندیار کشاورز.، ممسنی: فریاد کویر، ‫۱۳۹۴. 69 صفحه

گزیده ای از پنج کتاب در یک کتاب/ نوشته محمد بهمن بیگی ؛ گردآورنده مهدی باستانی، تهران: اندیشه عصر، ‫۱۳۸۹ - 214 صفحه

محمد بهمن بیگی اسطوره مدیریت/ نویسنده امراله یوسفی.، شیراز: تخت جمشید: قشقایی‫، ۱۳۹۴.، 128 صفحه

محمد بهمن بیگی عشیره ی خوش اقبال شوریده حال/ به کوشش الله وردی بهمن بیگی.، شیراز: همارا‫، ۱۳۹۳، 144 صفحه

مدیر کل افسانه ای/ امرالله یوسفی.، شیراز: تخت جمشید‫، ۱۳۸۳ – 200 صفحه

نام ها و یادها به قلم و بیان محمد بهمن بیگی / تالیف علی شجاعی - شیراز: نوید شیراز‫، ۱۳۹۰،456 صفحه

نخستین آموزگار ایل : نگاهی گذرا به اندیشه ها و آرمان های محمد بهمن بیگی/نوشته ی محمد کرم رزمجویی، شیراز: کیان نشر، ‫۱۳۸۹، 276 صفحه

نگاهی گذرا به سرگذشت سردار فرهنگی ایل؛ زنده یاد محمد بهمن بیگی / نویسنده سهراب حاتمی بهمن بیگلو.، شیراز: قشقایی: تخت جمشید‫، ۱۳۹۱.، 346 صفحه

ن‍وش‍ت‍ه ه‍ای‍ی درب‍اره م‍ح‍م‍د ب‍ه‍م‍ن ب‍ی‍گ‍ی و آث‍ار او/ ب‍ه ک‍وش‍ش اس‍م‍اع‍ی‍ل اح‍م‍دی ، اب‍وال‍ف‍ت‍ح ام‍ی‍ری ، ک‍ه‍زاد رن‍ج‍ب‍ر.، ته‍ران : وی‍ژه ن‍گ‍ار: تخت جمشید‫، [۱۳۸۴]، 452 صفحه

‫ Mad lucky nomad: the story of tribal education in modern Iran‫/ Translated and assembled By Allahverdi Bahman Beigi. شیراز: همارا‫، ۱۳۹۳‫= ۲۰۱۵م. 144 صفحه