نقش ارکان ورزش قهرمانی در توسعه صنعت ورزش

ورزش شامل فعالیت افراد با یک منظور و در محیطی متفاوت از محیط روزانه برای مسابقه، لذت بردن، کسب برتری، پیشرفت مهارت یا ترکیبی از تعدادی از این مولفه هاست (مرادی، 1387). تفاوت منظور همراه با در نظر گرفتن مهارت فرد یا گروه یا دلیری مشخصه ورزش است. بنابراین پریدن از روی یک مانع در مقابل دیدگان هزاران نفر در یک میدان سر پوشیده ورزش است در حالی که پریدن از روی یک چشمه هنگام پیاده روی در روستا فقط تلاش برای خیس نشدن پای فرد است. انواع مختلفی از ورزش وجود دارند و انسان ها قسمت مهمی از وقت، پول و دلبستگی خود را نه فقط به عنوان شرکت کننده بلکه به عنوان تماشاگر به آن ها اختصاص می دهند. ورزش امروزه در جهان به وسیله ای مبدل شده که انسان ها را با هم متحد و آشنا کرده و بین آن ها پیوند اخوت و برادری برقرار می کند و مهمترین هدف و وظیفه ورزش همین است، ایجاد مودت و دوستی بین ورزشکاران که هر چند در میدان رقیب هم هستند اما در خارج از میدان به عنوان رفیق همدیگر می باشند. ورزش ترکیبی از فعالیت های فیزیکی عادی و معمول و مهارت های شخصی و به عنوان تفریح و یک سری از قوانین برای مسابقه، لذت بردن و رسیدن به برتری است (نجف آقایی، 1392).

انجام ورزش های عمومی از زمان یونان باستان تسهیل شد. کشتی، دومیدانی، بوکس، پرتاب نیزه، پرتاب دیسک و مسابقه ارابه سواری در آن زمان متداول بود. بازی های المپیک هر چهار سال یک بار در دهکده های کوچک در یونان باستان برگزار می شد و مردم سراسر جهان به این المپیک ها فرا خوانده می شدند. وجود ورزش های منظم برای موجودات زنده مطابق المپیک قرن قدیمی و قرن حاضر است. فعال شدن موجودات برای تنظیم غذا و خوراک خود موجب منظم انجام شدن فعالیت ها برای لذت بیشتر مسابقات و فعالیت هایی مثل ماهیگیری و باغبانی است. انقلاب صنعتی موجب زیاد شدن آلودگی و فرصت نداشتن تماشاگر ورزشی برای دسترسی و تمایل به بازی های جهانی شده است. محبوبیت و تمایل داشتن مانند ماشین افزایش گر، موجب ترقی های حرفه ای متداول ورزشی می شود. امروزه ورزش یکی از اموری است که به عناوین مختلف در جهان مطرح شده و گروه زیادی به اشکال گوناگون با آن سرو کار دارند. برخی از مردم، ورزشکار حرفه ای اند و گروهی ورزشکار آماتور. گروهی طرفدار و علاقه مند به ورزش و دیدن برنامه ها، مسابقات و نمایش های ورزشی بوده، و عده ای نیز از راه ورزش امور زندگی خویش را می گذرانند. وزارتخانه ها و ادارات ورزشی فراوانی تاسیس شده و مخارج زیادی صرف ورزش، ساختن استادیوم ها، مجتمع ها و باشگاه های ورزشی و نیز تهیه وسائل و لباس های ورزشی و یا تماشای مسابقات ورزشی می شود (رمضانی نژاد، 2010).

ورزش به هنر بسیار وابسته است. اسکی روی یخ و تای چی، ورزش هنری هستد که برای رسیدن به یک منظره تماشایی، و موجب حادثه و تجربه ای برای تماشاچی می شود. همین طور وجود تماشاگران عامل اصلی این فعالیت های ورزشی و هم چنین به اجرا در آوردن هنر شان است و چنین هنری مثل اجرای هنر ژیمناستیک و غیره است. حقیقت هنر ورزش، در برخی مواقع احتمالی، به ماهیت آن ورزش بستگی دارد. در تعاریف خارج از ورزش، جلو گذاشتن و مطرح کردن اندیشه در یک فعالیت ولی تعقیب نکردن آن، فقط احتمالی برای قصد داشتن است. به عنوان مثال برای یک دونده به دست آوردن مکان و رتبه، به سادگی نیست. اما به خاطر این که دونده خوبی باشد از تمام هنر و انرژی خود برای بهتر دویدن و کسب مدال استفاده می کند این نظرهای عمومی، در ارزیابی زیبایی یکسان هستند و دیدن زیبایی تا اندازه ای اضافی و معمولا دشوار است که ارزش عملی آن، از روی اعتراض های عمومی آینده آن می کاهد. مثلا یک ورزشکار در دو با مانع چگونه پریدن را درست اجرا نمی کند در نتیجه در کسب مدال موفق نیست. زیرا این نشان در صورت داشتن توانایی، مهارت و قدرت قابل توجه به دست می آید. نزدیکی ماهیت هنر و ورزش در این زمان و در بازی های المپیک آشکار بود (علوی، 1381)

امروزه ورزش از یک فعالیت تفریحی و تفننی به صنعتی پررونق و سودآور تبدیل شده است به طوری که در کشورهای توسعه یافته پول های کلانی روانه این صنعت پربازده می شود. کشورهایی نظیر آلمان بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی خود را از طریق سرمایه گذاری در صنعت ورزش و رونق اقتصاد ورزش به دست می آورند. در دهه 90 میلادی، ورزش در کشور ایالات متحده آمریکا به لحاظ گردش مالی به عنوان هفدهمین صنعت برتر شناخته شده بود اما هم اکنون با سرمایه گذاری های کلانی که توسط دولت و بخش خصوصی این کشور صورت گرفته، این صنعت به عنوان پنجمین صنعت برتر در این کشور شناخته می شود. صنعت ورزش پس از خرید و فروش ملک، صنعت رایانه، صنعت بهداشت و امور نظامی با 252 میلیارد دلار گردش مالی از بزرگترین صنایع مالی در این کشور محسوب می شود. جهت روشن شدن بهتر این قضیه لازم است به این نکته اشاره شود که این صنعت توانسته است صنایعی چون خودروسازی و موتورسازی و حتی صنعت هالیوود در آمریکا را به لحاظ گردش مالی پشت سر بگذارد (نجف آقایی، 1392).

ورزش قهرمانی به عنوان یکی از مولفه های بسیار مهم پیشبرد و توسعه صنعت ورزش در قرن حاضر محسوب می شود و جایگاه بسیار بالایی را داراست. با توجه به مطالب ذکر شده درمورد اهمیت صنعت ورزش و همچنین اهمیت مولفه ورزش قهرمانی در صنعت ورزش، در بخش بعدی به بررسی ابعاد و مولفه های مهم ورزش قهرمانی می پردازیم.

ورزش قهرمانی

ورزش قهرمانی یکی از ارکان مهم توسعه ورزش در کشور است. توسعه ورزش قهرمانی در هر کشور پیش زمینه کسب موفقیت در رقابت های جهانی و المپیک است. موفقیت بین المللی برای ورزشکاران یک کشور در رقابت های بین المللی و المپیکی به طور کلی تقویت کننده وجهه و اعتبار آن کشور در سطح جهانی می شود. اندازه گیری موفقیت در بسیاری از رشته های ورزشی مهم به وسیله جایگاه امتیازی در ارتباط با آن رقابت تعیین می شود. هر چند فلسفه بازی های المپیک مشارکت در آن بازی هاست نه برنده شدن و رقابت بین کشورها اما به هر حال کمیته بین المللی المپیک از جدول مدال ها که نشان دهنده موفقیت المپیکی کشورهاست استفاده می کند (مشتاقیان، 1393).

در چند دهه گذشته رقابت بین کشورها برای بردن مدال ها در رقابت های بین المللی شدت بالایی به خود گرفته است. این امر منجر به این شده است که دولت ها و سازمان های ورزشی کشورها در سراسر جهان میزان بودجه اختصاصی به ورزش قهرمانی را افزایش دهند. به منظور موفقیت بین المللی، سیستم های ورزش قهرمانی کشورها شدیدا متجانس و همگن شده اند و همه آنها تقریبا از سیستم های واحدی پیروی می کنند. بسیاری از کشورها نشان داده اند که افزایش بودجه ورزش قهرمانی می تواند منجر به افزایش کسب مدال ها در بازی های المپیک شود. با این وجود، علی رغم افزایش رقابت ها و تجانس سیستم های ورزش قهرمانی، استراتژی مطلوب برای موفقیت در سطوح بین المللی هنوز نامعلوم است. فقدان یک تئوری منسجم و تجربی برای تعیین فاکتورهای موفقیت بین المللی ریشه در پروژه های تحقیقاتی ما دارد. تحقیقات زیادی ارکان اصلی ورزش قهرمانی را در کشورهای بلژیک، هلند و انگلستان مورد بررسی قرار داده اند. در اینجا به مولفه های مهم ورزش قهرمانی اشاره می شود (دهقان، 1389).

رکن اول:

حمایت مالی و میزان هزینه کشورها در سطوح ملی

رکن دوم:

رویکرد جامع و یکپارچه به توسعه ورزش ها میزان منابع اختصاصی به ورزش قهرمانی دارای اهمیت است اما این سازمان، ارتباط با جامعه و ساختار ورزش در یک کشور خاص است که استفاده اثربخش از این منابع را برای بهبود شانس موفقیت ورزش قهرمانی میسر می سازد. اجماع و یا مزیتی در رابطه با ضرورت تمرکزگرایی و یا دخالت زیاد دولت در سیاست ها و روش های ورزش قهرمانی وجود ندارد. داشتن سیستم ارتباطی خوب و شرح وظایف مشخص از اهمیت زیادی برخوردار است.

رکن سوم: مشارکت ورزشی

هر چند ارتباط بین ورزش همگانی و ورزش قهرمانی تا حدودی نامشخص است اما بیشتر ورزشکاران نخبه ریشه در ورزش همگانی دارند. می توان اشاره کرد که یک پایه وسیع از مشارکت ورزشی همیشه شرط موفقیت نیست اما ممکن است موفقیت را تحت تاثیر قرار دهد زیرا زنجیره ای از استعدادهای جوان و فرصت هایی برای آموزش و رقابت در سطوح گوناگون استعداد و توانایی فراهم می سازد.

رکن چهارم: استعدادیابی و توسعه سیستم

رکن چهارم از زمانی آغاز می شود که ورزشکاران با استعداد شناسایی شده و نیاز به توجه ویژه دارند. بنابراین سیستم های نظارتی برای شناسایی ویژگی های استعداد، سیستم های شناسایی استعداد که حذف تصادفی استعداد را کاهش دهد و سیستم های سازمان دهنده خوب ضروری هستند. در بیشتر کشورها ورزشکاران با استعداد به وسیله دستگاه های دولتی استخدام می شوند. دومین مرحله در فرایند توسعه ورزشکاران نخبه، دنبال کردن دوره های آموزشی فشرده است، این مرحله، مرحله توسعه استعداد است.

رکن پنجم: حمایت شغلی از ورزشکاران

گسترش منطقی مرحله شناسایی و توسعه استعداد منجر به تولید ورزشکاران نخبه توانا در سطح بالا می شود. بسیاری از ورزشکاران که توانایی پیشرفت به سطوح بالا را دارند از رسیدن به آن باز می مانند. تنها در تعداد کمی از رشته های ورزشی، ورزشکاران می توانند درآمد کافی برای مخارج زندگی به دست آورند بنابراین بعضی از کشورها سیستم حمایت مالی برای ورزشکاران به منظور تامین مخارج زندگی و حمایت برنامه ها برای دستیابی به خدمات مورد نیاز و کمک به آنها جهت دستیابی به توان بالقوه شان را فراهم می کنند.

رکن ششم: تسهیلات و تاسیسات آموزشی

تسهیلات آموزشی یک فاکتور مهم برای موفقیت ورزشکاران جهت آموزش و تمرین در محیط دارای کیفیت بالاست. همچنین فراهم کردن تاسیسات ارتباط بین مشارکت و برتری را فراهم می سازد.

رکن هفتم: تدارک مربیگری و سیستم گزینش مربی

کمیت و کیفیت مربیان در هر کدام از سطوح توسعه پیوستار ورزش دارای اهمیت است. دو معیار در سطوح بالای عملکردی مهم هستند: اولین معیار کیفیت و سازماندهی سیستم های آموزشی گواهی نامه ها و دومین معیار ویژگی های فردی مربیان نخبه است.

رکن هشتم: رقابت بین المللی

ورزشکاران برای ارزیابی پیشرفت شان در مقابل رقبا نیاز دارند که به طور منظم در معرض رقابت های بین المللی قرار گیرند. مطالعات زیادی نشان داده اند که سازماندهی رویدادهای بین المللی در کشور میزبان تاثیری مثبت بر روی موفقیت بین المللی می گذارد.

رکن نهم: تحقیقات علمی

تحقیقات علمی در ارتباط با جمع آوری سیستماتیک و انتشار اطلاعات علمی در حوزه هایی مانند شناسایی و توسعه استعداد، پزشکی، تغذیه، روانشناسی، فیزیولوژی و بیومکانیک از اهمیت زیادی برخوردار است. موفقیت در ورزش قهرمانی می تواند تاثیرات بسیار زیادی را بر بدنه جامعه و ملت بگذارد. مثال های بسیار زیادی را می توان در ارتباط با واکنش های جامعه به موفقیت تیم های ورزشی ملی و باشگاهی در کشور یافت. صعود تیم ملی فوتبال به مسابقات جام جهانی فوتبال 1998 با برد تیم ملی استرالیا، راهیابی به جام جهانی 2014 فوتبال با بررد تیم ملی کره جنوبی، موفقیت های تیم ملی والیبال در مسابقات جهانی و لیگ جهانی از این قبیل هستند. از لحاظ علمی و روانشناسی، برخی از این تاثیرات مهمی که می تواند موفقیت تیم های ورزشی در سطح جامعه داشته باشد عبارتند از:

1- وقتی که مردم یک جامعه در پی چنین موفقیت هایی در کوچه وخیابان با هم به جشن وپایکوبی می پردازند ویا در گفتگوهای دو یا چند نفره در محل کار یا مکان های دیگر با اشتیاق از آن سخن می گویند این، باعث ایجاد همبستگی بین آن ها می شود. همبستگی در جامعه هم پیامدهایی بدنبال دارد از جمله برقراری امنیت، آرامش روانی و فراهم کردن زمینه پیشرفت در حوزه های مختلف.

2- هرگاه شادی ونشاط در جامعه ایجاد می شود بازده کاری هم حداقل در کوتاه مدت افزایش می یابد. مثلا یک کارمند و یا کارگر که احساس رضایتمندی می کند مطئنا انگیزه بالاتری برای کار کردن دارد یا یک دانش آموز یا دانشجو هنگامی که شاد باشد رغبت بیشتری برای مطالعه پیدا می کند وراه موفقیت را بر خود هموار می بیند.

3- تاثیر دیگری که شادی ناشی از این موفقیت ها در جامعه می گذارد این است که، بارقه ای از امید در دل شهروندان آن جامعه خصوصا جوانان زنده می کند و این حس را در آن ها ایجاد می کند که فتح قله های پیشرفت دور از دسترس نیست و با تلاش و کوشش و با توکل بر خدا می توان هر ناممکنی را ممکن ساخت (سجادی، 1387).