مدیریت ویژه و جدید کلاس تربیت بدنی

مدیریت کلاس
آن چه کودکان در خصوص کلاس درس تربیت بدنی یاد می گیرند و آنچه در خارج از کلاس ، اتاق رخت کن به هنگام شست و شو و نظافت پس از کلاس درس می آموزند ممکن است در تقابل با یکدیگر و در واقع ترکیبی از برداشت های مثبت و منفی باشند و لذا موارد زیر را باید به دقت در نظر گرفت :

قبل از آموزش

1-   معلم باید لباس به تن کند که امکان حرکت آزاد را برای او فراهم کند .

2-   معلم بهتر است با هر کسی از دانش آموزان با ذکر نام ، سلام و احوالپرسی کند .

3-   کلیه وسایل ورزشی کلاس باید آماده شده باشد و مواردی که وی در نظر دارد تعلیم دهد مشخص باشد .
مقررات اتاق رخت کن :

در مدارس ما معمولا اتاق رخت کن ، همان کلاس درس دانش آموزان است . دانش آموزان باید البسه خود را در محل مشخصی در کنار هم قرار دهند و پیش از خروج بهتر است معلم در کلاس را قفل کند .

البسه :

استفاده از البسه ورزشی از نظر بهداشتی ضروری است . فعالیت با لباس معمولی به هیچ وجه توصیه نمی شود زیرا تعریق و عدم آزادی عمل مضرات فراوانی را به همراه خواهد داشت . استفاده از شلوار گرم و لباس نخی و کفش ورزشی در حیاط مدرسه برای پسران مشکلی نخواهد داشت . در مورد دختران نیز توصیه می شود فضای مناسبی که امکان استفاده از چنین لباسی را برای آنان فراهم می آورد ، مهیا شود .
معلم باید از دانش آموزان بخواهد در فاصله های زمانی معیین البسه ورزشی خود را بشویند و با لباس تمیز در کلاس درس حاضر شوند . اهمیت حفظ نظم ، آراستگی و پاکیزگی باید مورد تاکید واقع شود . البته تمیزی محل نیز تاثیر شگرفی بر انگیزش دانش آموزان دارد .

حضور و غیاب :

گرچه در سالهای اولیه دبستان حضر و غیاب ضرورت چندانی ندارد و معمولا همه در کلاس حضور دارند ، ولی در پایه های بالاتر لازم است .

با یکی از روشهای زیر به راحتی و به سرعت می توان این کار را انجام داد :


1-   توسط سرگروه :
سرگروه موظف است افراد غایب را شناسایی کند .

محاسن : نوعی تمرین رهبری است و حضور و غیاب با سرعت انجام می شود .

معایب : امکان دارد به علل عاطفی سرگروه از ارائه برخی از اسامی خودداری کند یا اسامی و چهره ها را فراموش میکند .


2-   از طریق تعیین محل استقرار :
معلم نام و یا شماره اماکن خالی را یادداشت میکند .

محاسن : روشی نسبتا سریع برای حضور و غیاب است و امکان انطباق اسامی با چهره ها برای معلم بیشتر است .

معایب : امکان تمرین رهبری را از دانش آموز می گیرد . در این روش در قیاس با روش سرگروه ها زمان بیشتری برای حضور و غیاب صرف می شود .


3-   حضور و غیاب توسط معلم و خواندن اسامی

محاسن : معلم با صرف کمترین تلاش اسامی را می آموزد .معلم از حضور و غیاب دانش آموزان اطمینان حاصل میکند .

معایب : وقت گیر است .امکان تمرین رهبری توسط دانش آموزان را سلب می کند .

حضور و غیاب باید در ابتدای ساعت کلاس درس انجام شود . اسامی افرادی که فاقد لباس مناسب هستند نیز یادداشت شود .


4- استفاده بهینه از فضای ورزشی:
گرچه متخصصین حداکثر نفرات کلاس تربیت بدنی در دبستان را 35 نفر ذکر می کنند ولی کمتر معلمی شانس آن را دارد که در چنین کلاسی تدریس کند . بنابراین باید راه هایی را اختیار کرد که از کل فضای آموزشی موجود به بهترین شکلی استفاده شود . این تدبیر به همراه استفاده از سرگروه برای گروه های انتخابی در هر کلاس معلم را قادر می سازد که گروه ها را در فضای مشخص شده به گردش درآورد و به کار آنها به طور موثر نظارت کند . بدین ترتیب در یک فضای ورزشی فعالیت های زیادی را می توان به اجرا گذاشت .

1-4) روش های گروه بندی کلاس
در طی سال تحصیلی ، باید از روش های گوناگونی برای گروه بندی دانش آموزان در کلاس درس تربیت بدنی استفاده کرد زیرا فراهم شدن فرصت های شغلی مناسب برای گروههای کاری ، جهت سرگروه یا کاپیتان شدن ، آنها را از نظر کسب مهارت های رهبری ، روحیه ورزشکاری و گسترش دایره ی دوستان رشد خواهد داد .

گروه هایی که ما می توانیم پیشنهاد کنیم عبارتند از :

1-   گروههای کلاسی که برای دروس دیگر تعیین شده اند .

2-  گروههای همگن از دانش آموزان ماهر و یا گروه های ناهمگن متشکل از دانش آموز ماهر و کم مهارت . مهارت افراد از طریق تست یا مشاهده تعیین می شود .

3-   انتخاب شماره های دوم ، سوم یا چهارم بر حسب تعداد نفرات کلاس

4-   انتخاب سرگروه ها و دادن فرصت به آنها برای انتخاب تیم خود

5-   جدا کردن بلند قدها از بین گروه های مختلف

6-    انتخاب تیم یا گروه توسط معلم

7-   انتخاب گروه بر حسب نوع تمرین خاص ( گروهی طناب بازی ، گروهی دراز و نشست و … انجام دهند )

8-   انتخاب سر گروه و خواستن از بچه ها برای استقرار پشت سر گروهها

9-   تقسیم یک دایره به دو گروه

10- تقسیم کلاس برحسب تعداد ، به عنوان مثال ده نفر اول به این گوشه سالن و ده نفر به این نقطه بروند .

11- در این گروه بندی همانند مورد 10 عمل می شود . لاکن دانش آموزان فعالیت و وسیله ای را که ترجیح می دهند انتخاب می کنند .

در طی سال ، معلم بر کیفیت رهبری آزاد منشانه و وظایف و مسئولیت های کاپیتان تیم و یا سرگروه تاکید می کند .


 2-4) کنترل و جابجایی وسایل:

اگر مسئول مستقیمی برای این کار وجود نداشته باشد ، راهی برای آن باید پیش بینی کرد . در هر یک از جلسات درس باید یکی از شاگردان این کار را برعهده بگیرد . قبل از شروع درس ابزار لازم باید آماده شود تا از اتلاف وقت آموزش جلوگیری به عمل آید .
عمل انتقال وسایل به کلاس باید به راحتی و سرعت کافی انجام شود . چرخهای دستی و جعبه های چرخ دار می تواند در سهولت و سرعت حمل و نقل وسایل و نگهداری آنها موثر باشد .


3-4) ثبت وضعیت دانش آموزان:

ثبت وضعیت دانش آموزان باید عملی و کاربردی باشد و به عنوان وسیله ارزیابی پیشرفت دانش آموزان و محتوای برنامه و یا برای ثبت جزئیات اجرایی استفاده شود . این کار باید برای معلم وقت گیر و انرژی بر نباشد .
این سوابق شامل : اطلاعات اساسی مربوط به بهداشت و سلامتی دانش آموز ، حضور در کلاس ، وضعیت فرد در کلاس درس ، گزارشات روزانه حوادث و ابزار و لوازم ، اتاق رخت کن و غیره باشد .
این سوابق می تواند در زمان حال یا آینده مورد استفاده قرار بگیرد و باید در فایل مخصوصی نگهداری شود . فلسفه ثبت سوابق کار تراشی نیست . زیرا سوابق و گزارشهای دقیق و با هدف برای آموزش موثر و مدیریت کارآمد در کلاس بسیار مفید است .


4-4) سازماندهی کلاس درس:

کلاسهای درس تربیت بدنی عموما بسیار پر ازدحام هستند . تعداد ایده آل دانش آموز برای یک کلاس 20 نفر است . این تعداد نباید از 35 نفر فراتر رود . کمبود وقت ، وسایل ناچیز و ابزار ناکافی به همراه تعداد زیاد دانش آموز مشکلات بزرگی را برای معلم فراهم می آورد . دقت در اتخاذ بهترین روش سازماندهی کلاس نتایج مفیدی را به همراه خواهد داشت .
دانش آموزان باید معلم را در طراحی ، هدایت ، ارزیابی برنامه در هر کلاس یاری کنند . دردوره های ابتدایی باید به دانش آموزان در خصوص آنچه که باید یاد بگیرند ، آنچه که باید انجام دهند و ارزیابی نتایج خودشان به تدریج مسئولیتهای بیشتری داد . سازماندهی ماهرانه کلاس و طراحی خردمندانه درس ، هدف دار بودن آموزش هر دوره را برای دانش آموز و صحت آموزش و مفید بودن آن تضمین خواهد کرد . کلاس را   می توان به شکل صمیمانه اما با کنترل شایسته هدایت کرد .
معلم می تواند شروع و خاتمه مشخصی برای کلاس تعیین کند . وی می تواند بچه ها را عادت دهد که وقتی او صحبت می کند گوش کنند و با شنیدن علامت شروع ، در یک دایره یا گروه و دسته قرار بگیرند و به همین ترتیب در آخر هر کلاس برای یک بحث و ارزیابی کوتاه از گروههای معینی بنشینند . این نکته نیز قابل تعمق است که چون کودکان با هر معلم محدودیتها و آزادیهای معینی را تجربه می کنند .
باید از اولین کلاس تا آخرین کلاس در یک سال از ثبات رفتار ، عدالت و روش بدون تغییری در کنترل گروه پیروی کنند . سازماندهی مناسب کلاس به دانش آموزان کمک میکند تا احساس امنیت کرده و برای روبرو شدن با تجربیات جدید آماده باشند .

5-4) شیوه های استقرار در زمین ورزش:

چون سازماندهی مجدد تیم ها برای انجام هارت ها یا بازیها وقت زیادی را تلف میکند .  باید به دانش آموزان یاد داد که به هنگام فرمان معلم سریعا در گروه های دلخواه مستقر شوند . گروه ها یا تیم های 6 تا 8 نفره معمولا بهترین انتخاب هستند . استقرار هر گروه برای پوشش کامل زمین به معلم این امکان را می دهد که کل نفرات کلاس را به طور موثر زیر نظر بگیرد .

اشکال زیر را دانش آموزان سریعا یاد گرفته و سریعا به این شکل ها سازمان می گیرند:


1-  استقرار بادبزنی :

دانش آموزان در برابر سرگروه به شکل بادبزنی قرار می گیرند . این استقرار بخصوص در تمرین مهارت هایی مثل پرتاب ، دریافت و ضربه زدن به توپ در اندازه های مختلف موثر است . معلم به عنوان ناظر گروهها عمل میکند .


2-  استقرار صفی :

این ساده ترین شکل استقرار برای مبتدیان است . برای بازی های امدادی ، پرتاب به سبد و بازی هایی که کودکان باید نوبت را رعایت کنند مناسب است در صورت امکان در هر صف نباید بیش از 5 نفر مستقر شوند .


3-  استقرار دایره ای :

گروه می تواند سریعا از حالت بادبزنی یا صفی به دنبال سرگروه خود به شکل دایره ای مستقر شوند . این روش استقرار برای بازی های ساده و تمرین مهارت های توپی با کمک سرگروه که در مرکز مستقر است مناسب است او از وسط توپ را برای تک تک افراعضای گروه پرتاب میکند و در صورتی که فردی خطا کرد مجددا برای او پرتاب می کند تا خطا تحصیح شود .


4-   استقرار گردشی :

این نوع استقرار برای تمرین پاس ( پرتاب و دریافت ) و ضربه زدن با پا بسیار مناسب است .


5-  استقرار زیگزاک :

دو صف مقابل یکدیگر قرار می گیرند ، به ترتیب بازیکن 1 به 2 ، 2 به 3 توپ را پرتاب می کند و به همین شکل ادامه می یابد . این نوع استقرار برای ضربات فوتبال ، والیبال ، پرتاب و دریافت مناسب است .


6-  استقرار ( v ) :

سرگروه رو به صف می ایستد و با دادن علامت از شماره های 1 و 2 می خواهد شکل وی ( v ) را بسازند . شماره های فرد به طرف راست و شماره های زوج به طرف چپ می روند . این نوع استقرار برای تمرینات مهارتی و عکس العمل به دستورات حرکت به شکل رژه بسیار مناسب است .


7-  استقرار به شکل مربع :

4 گروه را به شکل مربع مستقر کنید . اولی ضلع جنوبی ، دومی ضلع شمالی ، سومی ضلع شرقی و چهارم ضلع غربی را می سازد . در طرف چپ گروه خود قرار می گیرد . این استقرار برای تمرین پاس ( پرتاب و دریافت ) و بازی های ساده ای مثل « وسطی » مناسب است .


8-  استقرار پراکنده :

این نوع استقرار به صورت تصادفی انجام می شود و دانش آموزان می توانند در هر جا که مایلند ایستاده و یا بنشینند .

نویسنده: فاطمه ذوالقدر