مقدمه کتاب «دیپلماسی سازندگی»

اهمیت ورود به اقتصاد بین الملل برای کشور های جهان پیگیری ردپای قدرت در خارج از مرزهاست. دیگر نمی توان صرفا با قدرت سیاسی و نظامی در جهان امروز کشوری را قدرتمند خواند و توان اقتصادی و سطح تجاری کشور ها نیز یکی از مولفه های قدرت برای دولت هاست. ضمن آن ورود به اقتصاد بین المللی باعث ایجاد رقابت در داخل و آمادگی حضور در خارج را فراهم می آورد. یک کشور تا وارد فضای بین الملل نشود، نمی تواند خود را محک بزند یا در نسبت با دیگر کشور ها خود را قیاس کند. اما با ورود به بازار جهانی، رقابت در داخل و خارج ایجاد، و نهایتا نتیجه بالا رفتن کیفیت خواهد بود.

امروز چرا صنعت خودرو سازی ایران با توجه به مدت زمان کافی برای رشد، آنچنان توسعه پیدا نکرده است که بتواند رضایت مشتری داخل را کسب یا در بازار خارج با صنایع خودروسازی متوسط رقابت کند؟ چون که مرز های کشور برای ورود محصولات خارجی بسته و این صنعت در ایران انحصاری فعالیت می کند؛ لذا رقابت وجود نداشته و کیفیت نیز در سطح غیرقابل قبول باقی مانده است.

تاچندی پیش در محافل علمی استدلال می شد که جهان امروز، جهان ارتباطات است، یعنی فردی در این شهر با فردی دیگر در آن شهر، استان یا کشور دارای ارتباط بود و این ارتباط باعث رشد افراد و مجموعه ها بود. اما امروز دیگر جهان به مرحله اتصال رسیده و این مفهوم، یکی از مفاهیم اساسی و مهم در اقتصاد، تجارت و سیاست کشورهاست.

امروز کشور های جهان بی وقفه درحال پیشرفت و روبه جلو هستند و برای پیشرفت ابتدا صرفا یک تصمیم لازم است. به زودی هوش مصنوعی و صنعت رباتیک بسیاری از مشاغل را از بین خواهد برد و ما نمی توانیم در این شرایط همچنان بحث کنیم که آیا باید در کشور هدف وارد بشویم یا خیر؟ یا اینکه در فرایند تصمیم ها در سطح تصمیم سازی متوقف شویم.

امروز بر اساس ذات زندگی بشر نمی توان بدون تعامل و اتصال پیشرفت داشت و روبه جلو حرکت کرد. کشور ها منابع، ظرفیت ها، توانمندی ها، محصولات و جمعیت خود را با یکدیگر اشتراک می گذارند و از مزیت های خود و دیگری در جهت توسعه استفاده می کنند. اگر در فرایند تولید و تجارت چین اختلالی به وجود بیاید همه کشور های جهان در بخشی از تجارت و اقتصاد خود دچار چالش خواهند شد یا اگر بخشی از کشور های جهان تصمیم بگیرند که از چین کالا و خدمات دریافت نکنند، نظام اقتصادی چین نیز دچار مشکل جدی خواهد شد.

آلمان تا پایان امسال، یعنی سال ۲۰۲۳ چهارصد میلیون یورو در انرژی های تجدیدپذیر سرمایه گذاری می کند، چین تا سال ۲۰۴۰ بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار در تحقیق و توسعه هزینه خواهد کرد، فرودگاه استانبول پرتردد ترین فرودگاه جهان در سال ۲۰۲۲ شده است، عربستان در سال ۲۰۲۲ بیش از یک میلیون هکتار کشت فراسرزمینی داشته، بانک سرمایه گذاری عمرانی آسیا که عمده سهام آن را چین دارد، نزدیک به هزار پروژه در آسیا فعال کرده است، آمریکا و چین با وجود اختلافات جدی، در سال حدود ۷۰۰ میلیارد دلار تبادل تجاری دارند، قطر سومین کشور امن دنیاست و سرمایه گذاران آن بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار در آمریکا سرمایه گذاری کرده اند، درآمد گردشگری ترکیه در سال ۲۰۲۲ برابر بوده با کل فروش نفت در یک سال ایران، قطر در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۰ میلیارد دلار در عراق سرمایه گذاری کرده است، عربستان با نرخ رشد اقتصادی ۷/۸ درصد رتبه اول جهان را دارد و تا پایان ۲۰۳۰ معادل ۲ تریلیون دلار در صندوق ملی خود دارایی خواهد داشت.

سنگاپور بیش از ۱۰۰ سال مستعمره بریتانیا بود، اما امروز با نیروی انسانی ۳ میلیون نفری خود توانسته به تولید ناخالص ملی بیش از ۳۶۰ میلیارد دلار برسد. این آمار و ارقام در اقتصاد کشور ها که هم پوشانی با اقتصاد بین الملل دارد نشان از همان ضرورت ورود به اقتصاد و اتصال بین المللی است.

به این ترتیب در این پژوهش سعی شده است تا مقدمات، الزامات و زمینه های لازم برای توسعه صادرات خدمات سازندگی به صورت علمی و تا حد امکان اجرایی تبیین شود. به نظر مولف صادرات خدمات فنی و مهندسی با توجه به ظرفیت ها و توان نیروی انسانی در ایران، می تواند پیشانی روابط اقتصاد بین المللی ایران اشد. ضرورت و هدف از صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز بدیهی به نظر می آید اما به دلیل رسالت این اثر آن را بازخوانی می کنیم:
۱. درآمدزایی و ارزآوری برای کشور
۲. صادرات نیروی کار
۳. برندسازی
۴. کمک به توسعه کشور های دوست و همسایه
۵. بالا رفتن کیفیت خدمات و محصوالت داخلی در اثر رقابت بین المللی
۶. تقویت جایگاه بین الملل کشور و تاثیرگذاری آن
۷. کمک به تامین امنیت کشور با مشارکت های اقتصادی و سازندگی
۸. الگوسازی برای کشور های دوست و همسایه
۹. ایجاد بازار بین المللی برای سایر خدمات و کاال های ایرانی
۱۰. صادرات مصالح و تجهیزات صنعتی ایرانی

هادی حق پرست

شهریور 1402