مخزن مقالات پیش چاپ چه منافعی برای جامعه دارد؟
در یادداشت قبلی به مزایای ثبت مقاله و انتشار آن در حالت پیش چاپ یا preprint برای نویسندگان اشاره کردیم. اگرچه در نگاه اول مزایای مقالات preprint نصیب نویسندگان میشود، لیکن واقعیت امر این است که گذشته از تسهیلاتی که preprint برای یک نویسنده به ویژه کمتر شناخته شده که اغلب پژوهشگران ایرانی از این دسته هستند؛ فراهم میکند؛ خوانندگان و در کل مراجع رسمی تولیدکننده و مصرف کننده کارهای پژوهشی از این خدمات بهره میبرند.
وقتی یک مقاله خیلی سریع منتشر و دیده میشود فرصت بیشتری وجود دارد تا خوانندگان مقاله که در حوزه های مشابه در حال فعالیت پژوهشی هستند بتوانند از نتایج، روش شناسی و حتی کاستی های مقالات پیش چاپ برای بهبود کیفیت کار خودشان استفاده کنند.
حتی ممکن است انتشار مقالات پیش چاپ به سازمانها و مراکز صنعتی که اغلب برای بررسی مشکلات فنی در جستجوی محققین علاقه مند برای انجام طرحهای پژوهشی هستند نیز کمک قابل توجهی بکند. طی سالهای گذشته بارها شاهد این بودم که بودجه های کلان در سازمانهای بزرگ صرف انجام طرحهای پژوهشی مشابه شده است. یا اینکه متولیان کارهای پژوهشی در سازمانهای بزرگ برای پیدا کردن محققین علاقه مند در حوزه های خاص دچار مشکل شده اند. وقتی یک مخزن بزرگ از مقالات پیش چاپ وجود داشته باشد، امکان پیدا کردن افراد مناسب برای دعوت به اجرای طرحهای پژوهشی بسیار بیشتر میشود.
تسریع فرایند ارسال مقاله تا انتشار آن و همچنین دیده شدن مقالات در پلتفرمهای preprint که امکان کامنت نوشتن و مشاهده نظرات سایر محققین در آن ممکن شده است، باعث میشود تا شکل گیری گروههای همکاری در کارهای تحقیقاتی تسهیل و تسریع بشود و محققین بتوانند همکاران پژوهشی خود را زودتر و راحت تر انتخاب کنند. گشت و گذار در میان مقالات پیش چاپ و بررسی کامنتها به خوانندگان به این امکان را میدهد که به شیوه کارآمدتری بتوانند میزان مهارت، علاقه مندی و روحیه تعاملی افراد را برای همکاری تحقیقاتی بسنجند.
خیلی وقتها به دلیل طولانی شدن پروسه ثبت مقاله، پژوهشهای ارزشمند فرصت دیده شدن پیدا نمیکنند. مثلا خیلی از دانشجویان بعد از صرف کلی زمان و انرژی برای انجام کارهای پایان نامه، زمان و حوصله ارسال مقاله به ژورنالها و ویرایشهای داوران را ندارند و به دلیل مشغله های بعد از فارغ التحصیلی پیگیری ثبت مقاله و انتظار برای دریافت نتایج داوری و چه بسا تلاش مجدد برای ارسال مقاله به مجلات دیگر برایشان خسته کننده به نظر میرسد و عملا هیچ وقت نتیجه کار پژوهشی آنها به معنای واقعی کلمه منتشر نمیشود که دیگران از جمله سیاستگزاران یا محققین بتوانند از آن استفاده کنند.