روز جهانی مددکاری اجتماعی ۲۰۲۶

روز جهانی مددکاری اجتماعی ۲۰۲۶

روز جهانی مددکاری اجتماعی در سال ۲۰۲۶ با شعاری معنا دار و الهام بخش برگزار می شود؛ شعاری که نه تنها برگرفته از فرهنگی ارزشمند در شرق آفریقاست، بلکه پیامی جهانی را با خود حمل می کند: «همبستگی برای آینده ای مشترک: هارامبه».
اکرم نصیری در ادامه آورده است این عبارت به معنای « اقدام جمعی» یا «همه با هم تلاش کردن» است. معنایی ساده اما بسیار عمیق که یادآور می شود هیچ جامعه ای بدون همکاری، همدلی و تلاش مشترک نمی تواند به توسعه پایدار و عدالت اجتماعی دست یابد.
«هارامبه» یا Harambee  به معنای «با هم تلاش کردن» و «همبستگی جمعی» است. این مفهوم که ریشه در فرهنگ کنیا دارد، بیانگر همکاری، مشارکت اجتماعی و حرکت در مسیر یک هدف مشترک است. هارامبه در دنیای امروز به عنوان نمادی از وحدت و تلاش جمعی شناخته می شود؛ به ویژه در زمانی که جوامع با چالش هایی مانند نابرابری، بحران های اجتماعی و تغییرات اقلیمی مواجه اند. این رویکرد یادآور می شود که تنها با همدلی و کار گروهی می توان آینده ای بهتر و عادلانه تر ساخت.

هارامبه در واقع دعوتی جهانی است تا افراد، خانواده ها، محله ها، سازمان ها و دولت ها نقش خود را در ساختن آینده ای بهتر و انسانی تر بشناسند و در کنار یکدیگر برای تحقق آن گام بردارند. حرفه مددکاری اجتماعی، با محوریت انسان، همواره بر مشارکت جمعی و تقویت تاب آوری اجتماعی تمرکز داشته است و انتخاب این شعار برای سال ۲۰۲۶ نشان می دهد که جهان بیش از هر زمان دیگری نیازمند وحدت، همبستگی و نگاه مشترک به آینده است.

هارامبه: دعوتی به اقدام جمعی

مفهوم هارامبه یادآور این حقیقت مهم است که هیچ چالش اجتماعی بدون مشارکت واقعی جامعه حل نخواهد شد. مددکاران اجتماعی در سراسر جهان هر روز با مشکلات پیچیده و در برخی موارد چندلایه مواجه می شوند. مشکلاتی همچون فقر، نابرابری، خشونت، بی خانمانی، مهاجرت های اجباری، تبعیض، بحران های سلامت روان و پیامدهای شدید تغییرات اقلیمی بر زندگی آسیب پذیرترین گروه ها. این مشکلات تنها با دستورهای بالا به پایین یا سیاست های جداافتاده از مردم برطرف نمی شود؛ بلکه نیازمند همکاری انسان ها، ایجاد شبکه های حمایتی و همراهی بین بخشی است.

هارامبه به ما یادآوری می کند که هر فرد، هر خانواده و هر سازمان می تواند سهمی در بهبود جامعه داشته باشد. وقتی مردم احساس می کنند بخشی از راه حل هستند و صدای آنان شنیده می شود، انگیزه بیشتری برای مشارکت و کمک به ساختن جامعه ای سالم تر پیدا می کنند. فلسفه هارامبه بر ایجاد حس تعلق، همکاری فعال، همدلی و مسئولیت پذیری استوار است.

در مددکاری اجتماعی، اصل مشارکت و همکاری از اصول بنیادین محسوب می شود. مددکاران اجتماعی همواره تلاش می کنند مردم را نه به عنوان دریافت کننده خدمات، بلکه به عنوان عامل تغییر ببینند. وقتی یک خانواده برای حل مشکلات مالی یا تربیتی خود همکاری می کند، وقتی جوانان برای بهتر کردن شرایط محله خود فعال می شوند، یا زمانی که ساکنان شهر برای حل چالش های زیست محیطی با یکدیگر همراه می شوند، روح هارامبه در عمل دیده می شود.

در سطح سیاست گذاری نیز این مفهوم بسیار ارزشمند است. سیاست ها هنگامی موفق می شوند که مردم در مراحل طراحی، اجرا و ارزیابی حضور فعال داشته باشند. شفافیت و اعتماد میان مردم و نهادهای دولتی نیز زمانی تقویت می شود که هر دو طرف بدانند یکدیگر را در مسیر اهداف مشترک همراهی می کنند.

چشم اندازی برای آینده ای مشترک

شعار امسال روز جهانی مددکاری اجتماعی علاوه بر توجه به گذشته و فرهنگ ها نگاهی روشن و امیدوارانه ای به آینده دارد. آینده ای که در آن همه انسان ها، فارغ از اینکه در کدام کشور، فرهنگ یا وضعیت اقتصادی زندگی می کنند، احساس امنیت، کرامت و فرصت رشد داشته باشند. آینده ای که در آن خدمات اجتماعی برای همه در دسترس باشد و هیچ کس به دلیل فقر، بیماری یا شرایط محیطی از حقوق و امکانات انسانی محروم نماند.

این چشم انداز زمانی محقق می شود که جامعه جهانی به این باور برسد که سرنوشت انسان ها به یکدیگر گره خورده است. بحران های بزرگ امروز مانند تغییرات اقلیمی، مهاجرت های گسترده، نابرابری اقتصادی، فرسودگی منابع طبیعی و فشارهای روانی و اجتماعی، محدود به مرزهای جغرافیایی نیست. هر بحرانی که در بخشی از جهان رخ می دهد، اثرات مستقیم و غیرمستقیمی بر دیگر نقاط جهان خواهد داشت. از همین رو، آینده مشترک نیازمند مسئولیت مشترک است.

هارامبه پیام می دهد که آینده ای بهتر تنها با همکاری و مشارکت شکل می گیرد. یک مددکار اجتماعی زمانی موفق خواهد بود که در کنار جامعه و برای جامعه کار کند. یک سیاست گذار زمانی می تواند برنامه موثری ارائه دهد که نیازهای واقعی مردم را بشناسد و با آنها گفت وگو کند. یک سازمان محلی زمانی می تواند تاثیرگذار باشد که به شبکه گسترده ای از مردم و نهادها متصل شود. و یک فرد تنها زمانی می تواند احساس امنیت و رفاه داشته باشد که جامعه او در مسیر همبستگی و عدالت حرکت کند.

در این چشم انداز، نقش آموزش و آگاهی بخشی بسیار مهم است. وقتی مردم با حقوق اجتماعی، روش های حمایت از یکدیگر و اهمیت سلامت روان آشنا می شوند، جامعه ای توانمندتر و آگاه تر شکل می گیرد. رسانه ها، مدارس، دانشگاه ها و نهادهای فرهنگی می توانند با ترویج ارزش های انسانی، گفتمان همبستگی را تقویت کنند.

یکی دیگر از پیام های مهم این چشم انداز آن است که همبستگی تنها محدود به مواقع بحران نیست. همبستگی باید بخشی از فرهنگ روزمره جامعه باشد. کمک به سالمندان، حمایت از کودکان، توجه به افراد دارای معلولیت، همراهی با خانواده های آسیب پذیر، مراقبت از محیط زیست و احترام به حقوق همه گروه ها از نشانه های یک جامعه همبسته است. اگر این ارزش ها در زندگی روزمره نهادینه شود، جامعه در برابر بحران ها نیز مقاوم تر می شود.

همچنین در آینده مشترک مورد نظر هارامبه، فناوری و نوآوری نقش مهمی خواهند داشت. ابزارهای دیجیتال می توانند به مددکاران اجتماعی کمک کنند تا خدمات را سریع تر و دقیق تر ارائه دهند، ارتباطات خود را گسترش دهند و آموزش های لازم را در دسترس مردم قرار دهند. هوش مصنوعی، اگر با نگاهی اخلاقی و انسانی استفاده شود، می تواند به پیش بینی نیازهای اجتماعی، ارائه راهکارهای علمی و حمایت از تصمیم گیری های پیچیده کمک کند. اما در کنار این فرصت ها، توجه به خطرات و جنبه های اخلاقی فناوری نیز ضروری است تا هیچ کس از چرخه خدمات و حمایت ها حذف نشود.

فلسفه هارامبه همچنین بر اهمیت رابطه متقابل میان فرد و جامعه تاکید دارد. فرد سالم و توانمند، جامعه ای بهتر می سازد و جامعه سالم نیز زمینه رشد فردی را فراهم می کند. بنابراین نگاه به آینده باید بر اراده مشترک و همکاری میان همه بخش های جامعه استوار باشد. مددکاری اجتماعی می تواند این رابطه متقابل را تقویت کند و پلی میان افراد، نهادها و سیاست ها باشد.

در نهایت، سخن پایانی این است که چشم انداز آینده مشترک با یک پیام ساده اما بسیار مهم شکل می گیرد: هیچ کس نباید تنها بماند. هیچ گروهی نباید نادیده گرفته شود. هیچ کودک، زن، مرد یا سالمندی نباید به دلیل شرایط اقتصادی یا اجتماعی از حمایت محروم باشد. اگر جامعه ها بتوانند چنین نگاهی را در ساختارهای خود ایجاد کنند، جهان به سوی عدالت، صلح و پیشرفت واقعی حرکت خواهد کرد.