نقش بازی وارسازی در افزایش انگیزش تحصیلی و خودتنظیمی یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی

بازی وارسازی (Gamification) به عنوان یکی از رویکردهای نوین یاددهی یادگیری در سال های اخیر توانسته است جایگاه ویژه ای در ادبیات آموزشی پیدا کند. این رویکرد با بهره گیری از عناصر بازی مانند امتیازدهی، مراحل، نشان های پیشرفت، رقابت سالم و بازخورد فوری، تلاش می کند فعالیت های آموزشی را برای دانش آموزان جذاب، معنادار و انگیزه بخش سازد. در دوره ابتدایی که اساس یادگیری بر علاقه مندی، تجربه محوری و تعامل فعال است، بازی وارسازی می تواند به عنوان یک ابزار توانمندساز در خدمت معلم قرار گیرد تا فاصله سنتی میان «یادگیری اجباری» و «درگیری ذهنی داوطلبانه» دانش آموزان را کاهش دهد.

پژوهش های اخیر نشان داده اند که محیط های بازی وار شده، فرایند خودتنظیمی یادگیری را نیز تقویت می کنند؛ چرا که دانش آموز در چنین محیطی همواره بازخورد فوری دریافت می کند، سطوح پیشرفت خود را می بیند، اهداف میان مرحله ای را دنبال می کند و برای رسیدن به سطح بعدی تلاش آگاهانه تری دارد. این ویژگی ها با مولفه های اصلی خودتنظیمی یعنی «هدف گذاری»، «نظارت بر یادگیری»، «ارزیابی عملکرد» و «تنظیم رفتار» هماهنگ است. به ویژه در کلاس های ابتدایی که مدیریت توجه و انگیزش از چالش های اصلی معلمان است، بازی وارسازی می تواند بستری برای افزایش مشارکت پایدار، کاهش دلزدگی تحصیلی و فعال سازی تفکر خلاق فراهم آورد.

با وجود این، بهره گیری از بازی وارسازی نیازمند طراحی دقیق آموزشی است و اگر صرفا به صورت ظاهری یا بدون ارتباط با اهداف درسی اجرا شود، نه تنها موثر نخواهد بود بلکه ممکن است یادگیری را سطحی کند. بنابراین، معلمان باید عناصر بازی را مبتنی بر اهداف محتوایی، نیازهای شناختی دانش آموزان و سطح رشدی آنان انتخاب کنند تا این رویکرد به ابزاری برای تعمیق یادگیری تبدیل شود. در نهایت، می توان گفت که بازی وارسازی فرصتی مناسب برای ارتقای کیفیت یادگیری در دوره ابتدایی است؛ مشروط به آنکه به صورت هدفمند، متناسب و مبتنی بر اصول پداگوژیک اجرا شود.