پایش هوشمند؛ ضرورتی برای ایمن سازی بلندمرتبه های مشهد
رشد سریع و گسترده ساخت وساز بلندمرتبه در کلانشهری مانند مشهد، اگرچه پاسخی به نیاز مسکن و توسعه شهری است، اما بی گمان چالش ها و مخاطرات جدیدی را به همراه آورده است. این سازه های عظیم، در صورت عدم برنامه ریزی و مدیریت ایمنی مناسب، می توانند به کانون هایی برای فجایع انسانی تبدیل شوند. از جمله بارزترین این خطرات می توان به آتش سوزی های گسترده، دشواری در تخلیه سریع و ایمن ساکنان و مشکلات دسترسی تجهیزات امدادی به محل حادثه اشاره کرد.
در این میان، مراکز درمانی و بیمارستان ها، اعم از آن هایی که در دل این برج ها قرار دارند یا در مجاورت آن ها واقع شده اند، از حساسیت فوق العاده ای برخوردارند. حضور بیماران کم تحرک یا بستری که امکان جابه جایی سریع را ندارند، انباشت تجهیزات پزشکی پیچیده و غالبا حساس، و وجود حجم بالایی از مواد ضدعفونی کننده و الکلی قابل اشتعال، این فضاها را به محیط هایی با ریسک بسیار بالا تبدیل می کند. یک حادثه آتش سوزی در چنین محیطی نه تنها می تواند باعث خسارات جانی جبران ناپذیری شود، بلکه اختلال در عملکرد مراکز درمانی، بحران را در مقیاس کل شهر تشدید خواهد کرد.
روش های سنتی کنترل و بازرسی، که مبتنی بر بازدیدهای دوره ای و چک لیست های کاغذی است، به هیچ وجه پاسخگوی ابعاد و پیچیدگی این مخاطرات نوظهور نیستند. این روش ها اغلب نقطه ای، زمان بر و مستعد خطای انسانی هستند و قادر به پایش مستمر و لحظه ای وضعیت ایمنی ساختمان نیستند. برای مثال، ممکن است یک سیستم اعلام حریق تنها چند روز پس از بازرسی ماهانه دچار malfunction شود و تا بازدید بعدی، کسی از این نقص خطرناک مطلع نشود. یا عملکرد نامناسب یک سیستم راه پله فشار مثبت که در زمان حریق باید از نفوذ دود به مسیرهای تخلیه جلوگیری کند، تنها در هنگام وقوع حادثه آشکار شود که دیگر بسیار دیر است.
بنابراین، ایجاد یک مکانیزم پایش مستمر، هوشمند و یکپارچه برای ارزیابی ریسک این ساختمان ها و اطمینان از عملکرد صحیح تجهیزات ایمنی آنها، دیگر یک گزینه نیست، بلکه یک ضرورت حیاتی است. این سیستم هوشمند می تواند بر پایه اینترنت اشیاء (IoT) و حسگرهای پیشرفته بنا شود. این حسگرها قادر خواهند بود به طور ۲۴ ساعته پارامترهای حیاتی را رصد کنند: عملکرد صحیح شیرهای اصلی و پمپ های سیستم اطفاء حریق (sprinkler)، فشار و سلامت سیستم راه پله های فشار مثبت، فعال بودن پانل مرکزی اعلام حریق، سلامت درهای ضد حریق، و حتی میزان تردد در مسیرهای خروج را زیر نظر بگیرند.داده های جمع آوری شده توسط این حسگرها به صورت بلادراز به یک پلتفرم مرکزی ارسال می شوند. این پلتفرم با بهره گیری از هوش مصنوعی و الگوریتم های تحلیلی، نه تنها وضعیت کنونی را نمایش می دهد، بلکه قادر به پیش بینی Potential Failures (خرابی های احتمالی) بر اساس الگوهای داده است. در صورت شناسایی هرگونه اختلال یا انحراف از استانداردهای تعریف شده، سیستم به طور خودکار به مدیران ساختمان، مسئول ایمنی و حتی سازمان آتش نشانی هشدار می دهد. این امر امکان عکس العلم فوری و تعمیرات پیشگیرانه را فراهم می سازد و از تبدیل یک نقص کوچک به یک فاجعه بزرگ جلوگیری می کند.در نتیجه، سرمایه گذاری بر چنین سیستم های هوشمند پایشی، تنها یک هزینه نیست، بلکه سرمایه گذاری برای ارتقای تاب آوری شهری، حفظ جان شهروندان و امنیت سرمایه های ملی است. پیاده سازی این مکانیزم در مشهد به عنوان یک کلانشهر پیشرو، می تواند الگویی برای سایر شهرهای کشور باشد و گامی بلند در راستای تبدیل شدن به شهری ایمن تر و هوشمندتر بردارد.