نقش یادگیری مبتنی بر مسئله (PBL) در پرورش تفکر انتقادی و خلاقیت دانش آموزان دوره متوسطه

در دنیای پیچیده امروز، نظام های آموزشی موفق آن هایی هستند که به جای انتقال صرف اطلاعات، بر توسعه مهارت های تفکر و حل مسئله تمرکز دارند. یکی از رویکردهای موثر در این زمینه، یادگیری مبتنی بر مسئله (Problem-Based Learning – PBL) است؛ روشی که دانش آموزان را درگیر موقعیت های واقعی کرده و آن ها را به تفکر، جست وجو و کشف راه حل های خلاقانه وامی دارد.

در روش PBL، نقش معلم از انتقال دهنده دانش به تسهیل گر فرایند یادگیری تغییر می کند. دانش آموزان به جای حفظ مطالب، در قالب گروه های کوچک درباره یک مسئله واقعی بحث می کنند، فرضیه می سازند، منابع اطلاعاتی را جست وجو کرده و نتایج را تحلیل می نمایند. این فرایند موجب تقویت تفکر انتقادی، توان استدلال و خلاقیت در آن ها می شود.

پژوهش های اخیر نشان می دهد که به کارگیری PBL در دروس علوم اجتماعی، ریاضی و زیست شناسی، منجر به افزایش درگیری شناختی و علاقه درونی دانش آموزان نسبت به موضوعات درسی شده است. از سوی دیگر، مهارت های ارتباطی و کار گروهی آنان نیز رشد قابل توجهی یافته است.

در ایران، با وجود تاکید اسناد بالادستی همچون «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» بر یادگیری فعال و پژوهش محور، هنوز کاربرد PBL در مدارس محدود است. اجرای موفق این رویکرد مستلزم آموزش معلمان، طراحی مسائل بومی و اصلاح نظام ارزشیابی از حافظه محور به عملکردمحور است.

در نهایت، یادگیری مبتنی بر مسئله می تواند پلی میان مدرسه و زندگی واقعی ایجاد کند؛ پلی که از آن، نسل آینده ای با تفکر نقاد، خلاق و مسئول عبور خواهد کرد.