سهند، شهری بی بیمارستان در دل شبکه «جوامع ایمن»

---

 

آیا شهری با بیش از ۱۳۰,۰۰۰ نفر جمعیت، که به عنوان الگویی از «جوامع ایمن» در جهان شناخته شده، می تواند بدون بیمارستان به رویای «شهر سالم» دست یابد؟ تصور کنید در شبی سرد، کودکی در سهند دچار تب شدید شود و خانواده ای مضطرب، در نبود بیمارستان، مجبور به پیمودن جاده ای ۲۰ کیلومتری تا تبریز باشند، در حالی که هر ثانیه حیاتی است. این صحنه، واقعیت تلخ زندگی در شهر جدید سهند است؛ شهری که با وجود برخی پیشرفت ها در حوزه های مختلف، از یکی از اساسی ترین نیازهای سلامت محروم مانده است.

در سهند، ثانیه ها گاه به قیمت جان تمام می شوند

شهر جدید سهند، واقع در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی تبریز، از سال ۱۳۶۸ به عنوان یکی از شهرهای اقماری برای جذب سرریز جمعیتی کلان شهر تبریز توسعه یافته است. این شهر با هدف کاهش تراکم تبریز و ارائه محیطی مدرن برای زندگی شکل گرفت، اما با وجود رشد سریع جمعیت، همچنان از بیمارستان محروم است. این کمبود، کیفیت زندگی ساکنان را تحت تاثیر قرار داده و با اهداف جهانی سهند به عنوان عضوی از شبکه «جوامع ایمن» (از سال ۱۳۹۷) و کاندیدای برنامه «شهرهای سالم» سازمان بهداشت جهانی (WHO) در تضاد است. این گزارش با بررسی وضعیت کنونی شبکه بهداشت و درمان سهند، چالش های ناشی از نبود بیمارستان، و تناقضات موجود با استانداردهای شهرهای سالم و جوامع ایمن، راهکارهای عملی برای رفع این معضل ارائه می دهد تا توجه سیاست گذاران، خیرین و جامعه مدنی را به ضرورت تامین زیرساخت های درمانی این شهر رو به رشد جلب کند.

شهر جدید سهند در راستای سیاست های توسعه شهرهای اقماری ایران، برای اسکان سرریز جمعیتی تبریز و کاهش فشار بر این کلان شهر تاسیس شد. بر اساس سرشماری نفوس و مسکن، جمعیت سهند از ۱۳,۶۱۰ نفر در سال ۱۳۸۵ به ۸۲,۴۹۴ نفر در سال ۱۳۹۵ افزایش یافت. گزارش های شرکت عمران شهر جدید سهند نشان می دهد که تا سال ۱۴۰۰، جمعیت این شهر به حدود ۱۳۰,۰۰۰ نفر رسیده و پیش بینی می شود تا افق ۱۴۱۰ به ۱۸۰,۰۰۰ نفر برسد. این رشد سریع، سهند را به یکی از پرجمعیت ترین شهرهای جدید ایران تبدیل کرده است.

سهند، شهری بی بیمارستان در دل شبکه «جوامع ایمن»

افزایش جمعیت بدون توسعه متناسب زیرساخت ها، چالش های متعددی به همراه داشته است. کمبود فضاهای آموزشی، حمل ونقل عمومی ناکافی و فقدان زیرساخت های درمانی پیشرفته از جمله این مشکلات هستند. تبریز به عنوان قطب درمانی شمال غرب ایران، دارای بیمارستان های تخصصی متعددی مانند بیمارستان امام رضا (ع) و بیمارستان کودکان زهرا مردانی است، اما فاصله ۲۰ کیلومتری سهند تا تبریز، ترافیک مسیر و هزینه های حمل ونقل، دسترسی ساکنان سهند به این خدمات را دشوار کرده است.

بر اساس گزارش های شبکه بهداشت و درمان شهرستان اسکو، سهند دارای چند مرکز بهداشتی درمانی محدود است که خدمات اولیه مانند ویزیت عمومی، واکسیناسیون و مراقبت های مادر و کودک ارائه می دهند. با این حال، این مراکز فاقد امکانات تخصصی و خدمات شبانه روزی هستند و برای موارد اورژانسی یا نیاز به بستری، بیماران به بیمارستان های تبریز ارجاع می شوند. این وضعیت برای بیماران نیازمند مراقبت های فوری خطرناک است.

نبود بیمارستان پیامدهای متعددی دارد. نخست، تاخیر در دسترسی به درمان؛ استانداردهای WHO زمان طلایی برای رسیدگی به موارد اورژانسی مانند سکته قلبی یا مغزی را کمتر از یک ساعت تعیین کرده است. فاصله سهند تا بیمارستان های تبریز، حتی در شرایط ایده آل، بیش از ۳۰ دقیقه طول می کشد که می تواند جان بیماران را به خطر بیندازد. دوم، فشار بر بیمارستان های تبریز؛ هجوم بیماران از سهند به بیمارستان های تبریز، به ویژه در بخش های اورژانس، باعث ازدحام و کاهش کیفیت خدمات شده است. گزارش های شبکه سهند نشان می دهد بیمارستان های تبریز در ایام پیک، مانند زمستان، با کمبود تخت مواجه می شوند. سوم، هزینه های اقتصادی و اجتماعی؛ هزینه های رفت وآمد، استرس روانی ناشی از نبود خدمات درمانی نزدیک و از دست دادن زمان کاری، بار سنگینی بر ساکنان سهند تحمیل کرده است. چهارم، نابرابری در دسترسی به سلامت؛ فقدان بیمارستان، نابرابری در دسترسی به خدمات درمانی را تشدید کرده و با شعار جهانی WHO برای سال ۲۰۲۵، یعنی «سلامت برای همه»، مغایرت دارد.

سهند؛ شهری در مسیر سلامت جهانی، اما بدون بیمارستان

در سال ۱۴۰۳، کلنگ زنی بیمارستان خیرساز ۳۰۰ تختخوابی سهند با حضور معاون وزیر بهداشت و خیرین سلامت آغاز شد. این پروژه که با مشارکت خیرین و بودجه دولتی پیش می رود، نویدبخش رفع بخش عمده ای از مشکلات درمانی سهند است. با این حال، طبق اظهارات مسئولین، تکمیل و بهره برداری از این بیمارستان حداقل ۳ تا ۵ سال زمان می برد که ساکنان را همچنان در شرایط دشوار نگه می دارد.

گزارش های شهروندخبرنگاران شبکه استانی سهند نارضایتی گسترده ساکنان را نشان می دهد. یکی از ساکنان در مصاحبه ای گفته است: «برای یک عمل جراحی ساده، باید ساعت ها در ترافیک تبریز بمانیم. چرا شهری با این جمعیت هنوز بیمارستان ندارد؟» این نگرانی ها ضرورت اقدام فوری را برجسته می کند.

برنامه «شهرهای سالم» WHO برای ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی شهروندان از طریق بهبود زیرساخت ها، محیط زیست و خدمات عمومی طراحی شده است. شبکه «جوامع ایمن» نیز بر پیشگیری از حوادث، ارتقای ایمنی و ایجاد محیطی امن برای زندگی تمرکز دارد. سهند در سال ۱۳۹۷ به عنوان چهارصد و هشتمین عضو شبکه جهانی جوامع ایمن پذیرفته شد و در مسیر دریافت گواهینامه «شهر سالم» قرار دارد.

سهند اقدامات قابل توجهی برای تحقق این استانداردها انجام داده است، از جمله اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا، نصب علائم هشداردهنده در نقاط حادثه خیز، آموزش ۴,۰۰۰ دانش آموز به عنوان «کمک اورژانس یار»، پویش هایی مانند «۳۲۰ قدم تا سلامتی» برای تشویق پیاده روی و «گل به جای سیگار» برای کاهش مصرف دخانیات، و ایجاد مسیرهای دوچرخه سواری و پارک های عمومی.

از سرریز تبریز تا محرومیت درمانی؛ داستان سهند

با وجود این پیشرفت ها، نبود بیمارستان به عنوان یکی از شاخص های کلیدی برنامه «شهرهای سالم» (دسترسی عادلانه به خدمات درمانی) مانع بزرگی است. گزارش WHO دسترسی به خدمات درمانی فوری و تخصصی را یکی از ۶۶ شاخص اصلی شهرهای سالم می داند. فقدان بیمارستان نه تنها سلامت ساکنان را به خطر می اندازد، بلکه اعتبار سهند در شبکه جهانی را تضعیف می کند.

برای رفع چالش ها و همسویی بیشتر با استانداردهای جهانی، راهکارهای زیر پیشنهاد می شود: تسریع در تکمیل بیمارستان خیرساز با تخصیص بودجه کافی، نظارت دقیق و جلب مشارکت خیرین برای کاهش زمان بهره برداری؛ تجهیز مراکز بهداشتی سهند به امکانات تشخیصی پیشرفته، ارائه خدمات شبانه روزی و استقرار متخصصین در رشته های پرتقاضا؛ راه اندازی ناوگان آمبولانس مجهز و هماهنگ با بیمارستان های تبریز برای کاهش زمان انتقال بیماران تا افتتاح بیمارستان؛ تشویق خیرین، سازمان های مردم نهاد و شرکت های خصوصی به سرمایه گذاری در پروژه های سلامت، مشابه مدل بیمارستان خیرساز؛ اجرای برنامه های متمرکز بر سلامت مادران و کودکان (شعار WHO برای سال ۲۰۲۵) و کاهش نابرابری های بهداشتی برای تقویت جایگاه سهند در شبکه جهانی؛ استفاده از ظرفیت رسانه های محلی مانند شبکه سهند و شبکه های اجتماعی برای جلب توجه مسئولین و افزایش آگاهی عمومی.

پایتخت شهرهای جدید، بدون خانه ی درمان

شهر جدید سهند با پتانسیل بالای خود برای تبدیل شدن به الگویی از شهر سالم و ایمن در منطقه، در آستانه تحولی بزرگ قرار دارد. با این حال، فقدان بیمارستان مانعی جدی در این مسیر است. تکمیل سریع بیمارستان خیرساز ۳۰۰ تختخوابی، تقویت زیرساخت های بهداشتی موجود و جلب مشارکت جامعه مدنی، گام های کلیدی برای رفع این چالش هستند. مسئولین، خیرین و شهروندان سهند، با اتحادی بی وقفه و اراده ای پولادین، می توانند این شهر را به ستاره ای تابناک در آسمان «شهرهای سالم» و «جوامع ایمن» جهان بدل کنند. اکنون زمان عمل است! از همه ذی نفعان دعوت می کنیم با حمایت پرشور از پروژه های درمانی و مطالبه گری جسورانه، آینده ای سرشار از سلامت، ایمنی و افتخار برای سهند رقم بزنید و نام این شهر را به عنوان الگویی الهام بخش در تاریخ ماندگار کنید.

*نویسنده: موسی کاظم زاده؛ قابل دسترسی هم در سایت بازار تبریز آنلاین

https://bazartabrizonline.ir