اهمیت ارتباط اجتماعی برای سلامت روان

اهمیت ارتباط اجتماعی برای سلامت روان

ارتباط اجتماعی یعنی اینکه ما تنها زندگی نمی کنیم و با آدم های اطرافمان در ارتباط هستیم؛ حرف می زنیم، می شنویم، می خندیم، همکاری می کنیم، حمایت می کنیم و حمایت می گیریم. این ارتباط می تواند کلامی باشد مثل صحبت کردن، یا غیرکلامی مثل زبان بدن، نگاه، لحن یا حتی حضور در کنار یکدیگر.

ارتباط اجتماعی یعنی توانایی برقراری تعامل، گفتگو، تبادل احساسات، افکار و رفتار با دیگران. هرجا انسان با انسان دیگری وارد رابطه می شود، ارتباط اجتماعی شکل می گیرد؛ چه در یک گفت وگوی کوتاه، چه در یک دوستی عمیق، چه در محیط کار و چه در خانواده.
ارتباط اجتماعی برای سلامت روان حیاتی است و این جمله یک واقعیت علمی و روان شناختی است، نه فقط یک شعار زیبا. انسان موجودی اجتماعی است و مغز او برای زندگی گروهی طراحی شده است. اگر ارتباط با دیگران قطع شود، ذهن به تدریج درگیر اضطراب، استرس، افسردگی و احساس تنهایی می شود.

ارتباط اجتماعی یکی از مهم ترین عواملی است که تاب آوری را در انسان تقویت می کند.افراد تاب آور معمولا کسانی هستند که شبکه ای از روابط سالم دارند؛ خانواده، دوستان، همکاران یا حتی گروه های اجتماعی کوچک می توانند منبع قدرت باشند. صحبت کردن با دیگران باعث می شود ذهن سبک شود، راه حل های جدید پیدا شود و احساس امید در فرد افزایش یابد.
دکتر منیر بیگلربیگی در ادامه آورده است در زندگی امروز که بسیاری از روابط به سمت مجازی شدن رفته است، نقش تعامل اجتماعی از همیشه پررنگ تر شده است. سلامت روان به طور مستقیم از کیفیت روابط اجتماعی تاثیر می پذیرد. منظور از روابط اجتماعی فقط دوستی های بزرگ یا جمعیت زیاد اطراف ما نیست. حتی یک رابطه کوچک، یک مکالمه کوتاه یا یک احساس تعلق به یک گروه می تواند تفاوت بزرگی در وضعیت روانی ایجاد کند.

به گزارش میگنا رسانه سلامت روان ایران افرادی که ارتباط اجتماعی قوی دارند معمولا احساس رضایت بیشتری از زندگی دارند. آن ها در زمان های سخت کمتر دچار احساس بی پناهی می شوند و در لحظات خوب زندگی کسی را برای شادی و لذت کنار خود دارند.
در مقابل، افرادی که ارتباطات اجتماعی ضعیف یا محدود دارند بیشتر در معرض اختلالات روانی هستند. پژوهش ها نشان می دهد تنهایی مزمن می تواند همان اندازه برای بدن مضر باشد که سیگار کشیدن یا چاقی مفرط مضر است.
مغز انسان به گونه ای برنامه ریزی شده که نیاز دارد شنیده شود، دیده شود و احساس کند برای کسی مهم است. وقتی این نیاز برآورده نشود، مغز پیام های منفی تولید می کند و حالت های روحی ما به سمت اضطراب و افسردگی می رود.

ارتباط اجتماعی باعث کاهش استرس می شود.
وقتی فرد با کسی که اعتماد دارد صحبت می کند، ذهن سبک تر می شود. حتی اگر مشکل حل نشود، احساس داشتن یک همراه باعث آرامش می شود.
بسیاری از افراد پس از صحبت با دوستان یا خانواده احساس می کنند بخشی از فشارهای درونی شان آزاد شده است. توضیح دادن احساسات، دردها، نگرانی ها و حتی خوشی ها به یک انسان دیگر باعث تخلیه روانی و تنظیم هیجانات می شود.
به همین دلیل در روان درمانی نیز بخش مهمی از روند به صحبت کردن و شنیده شدن اختصاص دارد. کلمات قدرت زیادی در تغییر ذهنیت ما دارند و هنگامی که با کسی درباره احساسات خود گفتگو می کنیم، ذهن فرصت بازسازی و تحلیل دوباره پیدا می کند.

ارتباط اجتماعی حس ارزشمندی و تعلق ایجاد می کند. انسان زمانی که مورد توجه قرار می گیرد و در جمع پذیرفته می شود، احساس می کند بخشی از جهان است.
این احساس تعلق، از کودک تا سالمند برای همه لازم است. هیچ کس نمی خواهد احساس کند دیده نمی شود یا کسی به او اهمیت نمی دهد.
وقتی فرد عضوی از یک گروه باشد، چه دوستان، چه خانواده، چه یک محیط کاری صمیمی یا حتی یک فعالیت جمعی، اعتمادبه نفس او تقویت می شود. حس ارزشمندی فقط از موفقیت های بزرگ به وجود نمی آید؛ گاهی یک سلام ساده، یک گفت وگوی کوتاه یا یک دعوت دوستانه باعث می شود فرد دوباره احساس کند جایگاهی در زندگی دارد.

یکی از مهم ترین فواید ارتباط اجتماعی، پیشگیری از افسردگی است. افسردگی اغلب از فضایی آغاز می شود که در آن فرد با افکار منفی تنها می ماند.
زمانی که کسی برای صحبت کردن نیست، ذهن شروع به ساختن سناریوهای منفی می کند. انسان در سکوت طولانی بیشتر به اشتباهات گذشته، نگرانی های آینده یا ناکامی های شخصی فکر می کند. اما وقتی با دیگران در تماس باشد، ذهن کمتر فرصت فرو رفتن در افکار آزاردهنده پیدا می کند. گفت وگو و معاشرت نگاه فرد را به زندگی گسترده تر می کند و کمک می کند دنیا را فقط از زاویه ی مشکلات شخصی نبیند.

ارتباط اجتماعی حتی روی جسم تاثیر دارد. سیستم عصبی زمانی که شخص در جمع یا در کنار افرادی که دوستشان دارد قرار می گیرد، هورمون هایی مانند اکسی توسین و سروتونین ترشح می کند. این هورمون ها باعث احساس آرامش، خوشحالی و امنیت می شوند.
در مقابل، تنهایی مزمن باعث افزایش کورتیزول یا همان هورمون استرس می شود. افزایش طولانی مدت کورتیزول می تواند به بدن آسیب بزند، خواب را مختل کند و سیستم ایمنی را ضعیف کند. نتیجه این است که حتی بیماری های جسمی نیز در افرادی که ارتباط اجتماعی کمی دارند بیشتر دیده می شود.

ارتباط اجتماعی حافظه و قدرت شناختی را نیز تقویت می کند. وقتی فرد با دیگران صحبت می کند، ذهن فعال تر می شود. در گفتگوها از حافظه استفاده می شود، اطلاعات رد و بدل می گردد، کلمات پردازش می شوند و هیجانات تنظیم می شود. به همین دلیل افرادی که در روابط اجتماعی فعال هستند، در سنین بالا دیرتر دچار افت ذهنی می شوند. مغز همانند عضله است؛ اگر از آن استفاده شود قوی تر می ماند و ارتباط اجتماعی یکی از بهترین تمرین های آن است.

با وجود اهمیت ارتباط اجتماعی، بسیاری از افراد امروز دچار تنهایی هستند. تغییر سبک زندگی، کارهای طولانی، مهاجرت، فشار اقتصادی، زندگی آپارتمانی و وابستگی بیش از حد به فضای مجازی باعث شده ارتباط انسانی واقعی کمتر شود.
بسیاری از افراد صدها دوست مجازی دارند اما در واقعیت هیچ کس را ندارند که با او یک گفت وگوی ساده و صمیمی داشته باشند. این نوع تنهایی پنهان یکی از مشکلات مهم جامعه مدرن است. افراد در ظاهر آنلاین اند، اما در عمق ذهن و احساسات تنها هستند.

برای ایجاد و تقویت ارتباط اجتماعی لازم نیست فرد اجتماعی یا بسیار پرحرف باشد. حتی افراد آرام هم می توانند روابط سالم و عمیق داشته باشند. کیفیت مهم تر از کمیت است. داشتن یک یا دو دوست صمیمی بهتر از داشتن ده ها رابطه سطحی است.
شروع ارتباط می تواند آرام، ساده و کوچک باشد. پیام دادن به یک دوست قدیمی، تلفن کوتاه به یکی از اعضای خانواده، شرکت در یک کلاس یا یک باشگاه ورزشی، ثبت نام در دوره های آموزشی یا حتی حضور منظم در یک کتابخانه یا کافه می تواند به تدریج روابط جدید ایجاد کند. انسان ها زمانی با هم نزدیک می شوند که در یک محیط مشترک به شکل مکرر با هم روبه رو شوند. رابطه ها اغلب به مرور ساخته می شوند نه یک باره.

برای افرادی که از اضطراب اجتماعی رنج می برند، ارتباط گرفتن دشوارتر است اما غیرممکن نیست. قدم های کوچک می تواند کمک کننده باشد. گفتن یک سلام ساده، پرسیدن یک سوال کوتاه، نگه داشتن تماس چشمی، لبخند زدن یا حتی گفتن چند جمله کوتاه درباره موضوعات معمولی می تواند شروعی مناسب باشد.
بسیاری از دوستی های بزرگ از کوچک ترین جملات آغاز شده اند. مهارت های ارتباطی یادگرفتنی است و با تمرین بهتر می شود. کسی که تمرین کند، اعتمادبه نفس بیشتری پیدا می کند و ترس او از قضاوت یا طرد شدن کاهش می یابد.

ارتباط اجتماعی فقط برای دریافت حمایت نیست، بلکه برای حمایت کردن هم اهمیت دارد. وقتی فرد به دیگران کمک می کند، احساس ارزشمندی و رضایت درونی افزایش می یابد. شنونده بودن، همراه بودن، همدلی کردن و توجه به نیازهای دیگران نه تنها باعث بهتر شدن حال اطرافیان می شود، بلکه حال خود فرد را نیز بهتر می کند.
کمک کردن، لبخند زدن، محبت کلامی یا حتی کارهای کوچک مثل گوش دادن به درد دل یک نفر می تواند تاثیر مثبت و عمیقی داشته باشد. انسان ها زمانی رشد می کنند که روابط دوطرفه و متعادل داشته باشند.

اگر کسی هیچ ارتباط اجتماعی ندارد یا شکست های پیاپی در رابطه ها داشته است، باز هم امید وجود دارد. شکل گیری رابطه زمان می خواهد. ممکن است در گذشته افراد بی مهری کرده باشند، اما این به معنای بد بودن تمام انسان ها نیست.
دنیا پر از آدم هایی است که دلسوز، مهربان و قابل اعتمادند. کافی است در مسیر دیده شدن و ارتباط قرار بگیریم. حتی اگر بارها تلاش کرده ایم و نتیجه نگرفته ایم، باز هم ارزش امتحان دوباره را دارد. زمان هایی در زندگی وجود دارد که یک گفت وگوی ساده در مسیر زندگی تغییری عمیق ایجاد می کند.

رابطه های اجتماعی سالم تفاوت بزرگی با رابطه های ناسالم دارند. گاهی فرد فکر می کند هر نوع ارتباط بهتر از تنهایی است، اما رابطه های مخرب می توانند اضطراب، استرس و ناامنی بیشتری ایجاد کنند. ارتباط سالم باید بر پایه احترام، اعتماد، صداقت و فهم متقابل باشد. در یک رابطه سالم، افراد اجازه رشد پیدا می کنند و احساس می کنند پذیرفته شده اند. اگر رابطه باعث تحقیر، وابستگی ناسالم، ترس یا احساس ضعف شود، بهتر است مدیریت یا قطع شود. سلامت روان نیازمند ارتباط سالم است، نه هر ارتباطی.

دنیای امروز راه های زیادی برای برقراری ارتباط ارائه می دهد. تماس حضوری، تماس تلفنی، پیام رسان ها، شبکه های اجتماعی، گروه های آموزشی و جامعه های آنلاین هر کدام می توانند ابزارهایی برای ایجاد ارتباط باشند. استفاده درست و متعادل از این فضاها می تواند مفید باشد. حتی دوستی های آنلاین هم می توانند واقعی و عمیق باشند، اگر صداقت، احترام و ارتباط مداوم در آن وجود داشته باشد. اما باید مراقب بود که ارتباط مجازی جای ارتباط حقیقی را پر نکند. تماس چهره به چهره، لمس انسانی، شنیدن صدای واقعی و حضور فیزیکی تاثیر روانی بسیار قوی تری دارد.

افراد اجتماعی فرصت های بیشتری در زندگی پیدا می کنند.
روابط باعث رشد شغلی، پیشرفت علمی, گسترش تجربه های زندگی و افزایش شادی می شود. بسیاری از لحظات به یادماندنی زندگی در کنار دیگران شکل می گیرد، نه در تنهایی. ذهن انسان خاطرات خوش جمعی را بهتر و طولانی تر ذخیره می کند زیرا مغز ما با احساسات مثبت گروهی هماهنگ است.
مهم است بدانیم که ارتباط اجتماعی به معنای شلوغ بودن زندگی نیست.
حتی اگر فرد فقط یک نفر را داشته باشد که بتواند با او صحبت کند، این ارتباط ارزشمند است. سلامت روان حاصل تعادل است: تعادل بین زمان با دیگران و زمان با خود. اما وقتی این تعادل به سمت انزوا و قطع ارتباط برود، ذهن رنج می کشد.
هیچ کس نباید احساس کند تنها است. همیشه کسی در دنیا وجود دارد که توانایی شنیدن، دوست داشتن یا همراهی کردن دارد. کافی است گامی کوچک برداشته شود.

بنابراین ارتباط اجتماعی برای سلامت روان حیاتی است. این حقیقت در علم ثابت شده و در تجربه زندگی نیز قابل مشاهده است. انسان برای شاد بودن، آرامش داشتن، کاهش استرس و پیشگیری از افسردگی نیاز به ارتباط دارد.
اگر ارتباطات ما کم است، می توانیم از امروز قدم های کوچک برداریم. حتی یک پیام کوتاه، یک تماس چند دقیقه ای یا یک لبخند به یک همکار می تواند شروعی برای روابط جدید باشد. زندگی در کنار انسان های دیگر معنا می گیرد و ذهن در حضور رابطه های سالم شکوفا می شود. به همین دلیل ارتباط اجتماعی نه یک انتخاب، بلکه بخشی ضروری از سلامت روانی و کیفیت زندگی است.

ارتباط اجتماعی یکی از مهم ترین عواملی است که تاب آوری را در انسان تقویت می کند. تاب آوری یعنی توانایی فرد برای عبور از سختی ها، استرس ها و بحران های زندگی بدون اینکه از لحاظ روانی فروبپاشد. زمانی که یک انسان تنها باشد، مشکلات بزرگ تر و طاقت فرساتر به نظر می رسند، اما وقتی فرد با دیگران در ارتباط است، حمایت عاطفی و ذهنی دریافت می کند و احساس می کند در مسیر سختی ها تنها نیست.
افراد تاب آور معمولا کسانی هستند که شبکه ای از روابط سالم دارند؛ خانواده، دوستان، همکاران یا حتی گروه های اجتماعی کوچک می توانند منبع قدرت باشند. صحبت کردن با دیگران باعث می شود ذهن سبک شود، راه حل های جدید پیدا شود و احساس امید در فرد افزایش یابد. حتی اگر مشکل حل نشود، حس همراهی روان فرد را از شکست و ناامیدی محافظت می کند. علاوه بر حمایت عاطفی، ارتباط اجتماعی باعث افزایش اعتمادبه نفس می شود، زیرا فرد احساس می کند دیده و پذیرفته شده است. این پذیرش اجتماعی، انگیزه ادامه مسیر را بیشتر می کند.
از نظر علمی نیز ثابت شده است که تعامل با دیگران سطح هورمون های استرس را کاهش می دهد و باعث ترشح مواد آرام بخش در مغز می شود. به همین دلیل کسانی که ارتباطات اجتماعی فعال دارند، قدرت روانی بیشتری برای مقابله با مشکلات دارند و زودتر به زندگی عادی برمی گردند.