نقش هوش مصنوعی در تحول روش های تدریس در نظام آموزش ایران

تحولات فناورانه دو دهه اخیر، مرزهای آموزش سنتی را درنوردیده و هوش مصنوعی (AI) را به یکی از ارکان اصلی نظام های آموزشی آینده بدل کرده است. هدف این یادداشت، تحلیل نقش هوش مصنوعی در بهبود فرایند تدریس، یادگیری و ارزشیابی در مدارس و دانشگاه های ایران است.

در روش های سنتی تدریس، معلم محور انتقال اطلاعات بود؛ اما در آموزش هوشمند مبتنی بر هوش مصنوعی، نقش معلم به «طراح یادگیری» تغییر یافته است. سامانه های هوش مصنوعی با تحلیل داده های رفتاری و شناختی دانش آموزان، امکان طراحی محتوای شخصی سازی شده و مسیرهای یادگیری انطباقی را فراهم می سازند. پژوهش های بین المللی (UNESCO, 2023) نشان داده اند که کاربرد الگوریتم های یادگیری ماشین در آموزش می تواند تا ۴۰ درصد دقت در ارزشیابی های توصیفی و تا ۳۰ درصد بهره وری آموزشی را افزایش دهد.

در ایران نیز ظرفیت های چشمگیری در استفاده از این فناوری وجود دارد؛ از سامانه های تحلیل تکالیف و بازخورد هوشمند تا آموزش مجازی مبتنی بر چت بات های آموزشی. با این حال، چالش هایی همچون کمبود زیرساخت دیجیتال، ناآشنایی معلمان با ابزارهای نوین و دغدغه های اخلاقی (مانند حفظ حریم داده ها) مانع گسترش کامل آن است.

برای تحقق تحول آموزشی، لازم است سیاست گذاران آموزشی، هوش مصنوعی را نه تهدید بلکه فرصت تلقی کنند. آموزش معلمان در حوزه سواد دیجیتال، تولید محتوای بومی مبتنی بر هوش مصنوعی و طراحی نظام ارزشیابی ترکیبی از گام های کلیدی در این مسیر است. آینده آموزش در ایران زمانی روشن تر خواهد بود که انسان و ماشین در مسیر یادگیری هم افزا حرکت کنند.