آگاهانه کلیک کنیم؛ امنیت سایبری، ستون پدافند غیرعامل

---

 

در عصر کنونی که فناوری اطلاعات بخشی جدانشدنی از زندگی فردی، اجتماعی و ملی شده است، هر کلیک ساده بر روی لینک ها، هر دانلود و هر اشتراک گذاری می تواند شعله ای در فضای سایبری ما برپا کند. هشداری که شاید در ظاهر کوچک به نظر برسد، اما در باطن می تواند نقطه آغاز نفوذ، فیشینگ یا انتشار بدافزار باشد. این همان مفهوم بنیادین «پدافند غیرعامل سایبری» است؛ دفاعی غیرمسلح که بدون نیاز به نیروی نظامی، با آگاهی، نظارت و اقدام پیشگیرانه مانع آسیب می شود.

ایران در سال های اخیر، شاهد افزایش چشمگیر حملات سایبری بوده است؛ به گونه ای که برخی تحلیل ها از رشد هفت تا هشت برابری این حملات نسبت به سال های گذشته خبر می دهند. گزارش های رسمی از مرکز ارتباطات زیرساخت نشان می دهد در مقاطعی حجم حملات DDoS به کشور تا ۴۰۰ گیگابیت بر ثانیه رسیده و تنها در یک بازه زمانی، بیش از ۱۶ هزار حمله غیر DDoS از خارج کشور گزارش شده است. مرکز ماهر نیز هر روز میلیون ها حمله بدافزاری را شناسایی و خنثی می کند و در یک سال اخیر بیش از ۴۱۲ میلیون مورد ثبت شده است. این اعداد نه هشدار، بلکه واقعیتی است که نمی توان نادیده اش گرفت.

کلیک هوشمند، گام نخست در پدافند سایبری

در چنین شرایطی، اگر کاربران فضای مجازی—اعم از افراد عادی، کارکنان ادارات، دانشجویان و حتی مدیران سازمان ها—بدون دقت و آگاهی عمل کنند، همان نقطه ضعف بالقوه ای خواهند بود که دشمنان سایبری به آن چشم دارند. یک کلیک روی ایمیل فیشینگ، یک دانلود از منبع نامعتبر یا بی توجهی به نشانی وب سایت می تواند زمینه نفوذ، سرقت داده ها یا اختلال در خدمات حیاتی را فراهم کند. در مقابل، اگر هر فرد بداند که پیش از هر کلیک باید بررسی کند و آگاهانه تصمیم بگیرد، آمار نفوذها و تهدیدات سایبری به طور چشمگیری کاهش خواهد یافت.

پدافند غیرعامل سایبری دقیقا بر همین مبنا استوار است: با ارتقای ظرفیت نظارت، کشف زودهنگام تهدیدات، بهبود ایمنی سیستم ها و مهم تر از همه، آموزش و فرهنگ سازی کاربران، باید پیش از حادثه از آسیب جلوگیری کرد. در واقع، سپری که برای امنیت ملی می سازیم نه با دیوار فیزیکی، بلکه با ذهن مطمئن و رفتار هوشمند در فضای مجازی شکل می گیرد.

هوشیاری دیجیتال؛ سنگ بنای پدافند سایبری ملی

به عبارت دیگر، پدافند سایبری نمی گوید «حمله شد، واکنش ده»، بلکه تاکید می کند «قبل از حمله، آماده شو». سخت افزارها و نرم افزارها باید در بالاترین سطح ایمنی نگهداری شوند، شبکه ها به طور مستمر پایش شوند، به روزرسانی ها به موقع انجام گیرد و دسترسی ها محدود و کنترل شده باشند. با این حال، هیچ کدام از این ها کافی نیست اگر انسان پشت سیستم نداند چگونه عمل کند. از این رو آموزش همگانی، ترویج فرهنگ امنیت دیجیتال در مدارس، دانشگاه ها و ادارات، و تشویق مردم به هوشیاری سایبری از مهم ترین ارکان این نوع دفاع است.

بررسی های فنی نشان می دهد تهدیدات سایبری تنها از بیرون مرزها نمی آیند؛ بلکه گاه از درون شبکه ها و دستگاه های آلوده داخلی آغاز می شوند. گزارش ها حاکی از آن است که در بسیاری از موارد، دستگاه های شخصی کاربران ناخواسته به دروازه نفوذ برای مهاجمان تبدیل می شوند. منشا این تهدیدات نیز متنوع است. به عنوان نمونه، در پاییز ۱۴۰۳، کشورهایی چون روسیه با سهم ۱۵.۶۷ درصد، اندونزی با ۱۰.۴۰ درصد و اوکراین با ۵.۲۹ درصد در صدر مبدا حملات DDoS به زیرساخت های کشور قرار داشتند.

امنیت سایبری، ستون پدافند غیرعامل

اگر قرار باشد در هفته پدافند غیرعامل روزی را به امنیت سایبری اختصاص دهیم، «آگاهانه کلیک کنیم» بهترین عنوان است؛ پیامی ساده اما قدرتمند که یادآور می شود امنیت سایبری از رفتار روزمره ما آغاز می شود. در جهانی که هر دقیقه هزاران حمله به سمت کشور روانه می شود، دفاع ملی نه فقط در دست نهادهای امنیتی، بلکه در دستان تک تک ماست. دانشگاه ها، رسانه ها و نهادهای آموزشی می توانند با برنامه های اطلاع رسانی عمومی، برگزاری کارگاه های کوتاه، تولید موشن گرافیک و محتوای دیجیتال، این پیام را به گوش همگان برسانند تا هر کس بداند تصمیم آگاهانه اش حتی در کسری از ثانیه می تواند جلوی فاجعه ای سایبری را بگیرد.

در نهایت باید باور کنیم که امنیت در فضای مجازی پروژه ای تخصصی نیست، بلکه ریشه در انتخاب های روزانه ما دارد. ما می توانیم بی دفاع باشیم یا هر کلیک را تبدیل به لحظه ای از دفاع کنیم. آن روز که هر شهروند بداند آگاهانه کلیک کند، دیگر نقطه ضعف نیست، بلکه نیرویی برای تقویت پدافند غیرعامل ملی است. پدافند غیرعامل از ذهن ما آغاز می شود؛ از هر کلیک هوشمندانه ای که امنیت ملی را می سازد.

*نویسنده: موسی کاظم زاده؛ قابل دسترسی هم در سایت بازار تبریز آنلاین

https://bazartabrizonline.ir