نقش برنامه درسی پنهان در پرورش مسئولیت پذیری اجتماعی دانش آموزان
مدرسه تنها محل آموزش دروس رسمی نیست، بلکه محیطی است که در آن ارزش ها، نگرش ها و عادات اجتماعی شکل می گیرند. در پس آموزش های آشکار، نوعی جریان نادیدنی اما بسیار اثرگذار به نام برنامه درسی پنهان وجود دارد؛ یعنی همه ی پیام ها و ارزش هایی که از رفتار معلمان، فضای مدرسه، قوانین انضباطی و روابط انسانی به دانش آموز منتقل می شود، بی آن که در کتاب درسی نوشته شده باشد.
مسئولیت پذیری اجتماعی یکی از مهم ترین مولفه های تربیت شهروندی است که ریشه در همین برنامه درسی پنهان دارد. وقتی معلم با دقت و احترام به وظایف خود عمل می کند، دانش آموز مفهوم مسئولیت را در رفتار او می بیند نه در سخن او. وقتی مدرسه نظم، مشارکت، رعایت نوبت، و احترام متقابل را در همه ی فعالیت ها جاری می کند، کودکان این الگوها را به صورت درونی درمی یابند.
پژوهش های تربیتی نشان داده اند که دانش آموزان در مدارسی که جو حمایتی و مشارکتی دارند، در مقایسه با مدارسی که تمرکز صرف بر نمره و انضباط خشک دارند، احساس تعلق و مسئولیت اجتماعی بیشتری تجربه می کنند. ازاین رو، اصلاح محیط یادگیری و تعامل های روزمره، گاهی بیش از تدوین اهداف رسمی، در شکل گیری شهروندان مسئول موثر است.
در نهایت، معلمان و مدیران باید آگاه باشند که هر رفتار و تصمیم روزانه شان حامل پیامی تربیتی است. اگر مدرسه بتواند میان گفتار و کردار خود هماهنگی ایجاد کند، برنامه درسی پنهان به ابزاری قدرتمند برای تحقق اهداف تربیت شهروندی بدل خواهد شد.