ضرورت آینده پژوهی در جغرافیا

ایران امروز با ترکیبی از بحران های اقتصادی، تنش های سیاسی و چالش های اجتماعی مواجه است. این شرایط نیازمند رویکردی جامع و هماهنگ در سیاست گذاری داخلی و خارجی برای جلوگیری از تشدید بحران ها و دستیابی به ثبات و توسعه پایدار است.
🔸ایران امروز در نقطه ای حساس قرار دارد؛ منابع طبیعی کشور تحت فشار هستند و تصمیم گیری هوشمند برای آینده اهمیت حیاتی پیدا کرده است. آینده پژوهی در جغرافیا به ما کمک می کند با تحلیل روندها، شبیه سازی سناریوها و پیش بینی پیامدهای طبیعی، انسانی و اقتصادی، مسیر توسعه را از حالت واکنشی به «پیش بینی و پیشگیری» منتقل کنیم. استفاده از داده های مکانی و فناوری های نوین، جغرافیا را به ابزاری کلیدی برای برنامه ریزی ملی و منطقه ای تبدیل کرده است.
🔸چالش های امروز ایران واضح اند: کاهش ذخایر سدها، جریان های مقطعی رودخانه ها مثل زاینده رود و فشار ناشی از انتقال آب بین حوضه ای، امنیت آبی کشور را تهدید می کنند و زندگی میلیون ها نفر را در معرض خطر قرار داده اند. سیل های خسارت بار و گسترش ریزگردها هم نشان می دهند زیرساخت ها، سلامت عمومی و اقتصاد کشور چقدر آسیب پذیر هستند. در چنین شرایطی، نگاه علمی و آینده نگر بیش از همیشه ضروری است.
🔸جغرافیدانان با تحلیل دقیق داده های مکانی و طراحی سناریوهای کاربردی، می توانند مسیر توسعه کشور را از آزمون وخطا به حکمرانی آگاهانه هدایت کنند. مثال های عملی شامل تعیین الگوی کشت متناسب با تغییر اقلیم، مدیریت هوشمند منابع آب و زمین و شناسایی مناطق آسیب پذیر در برابر مخاطرات است؛ اقداماتی که نشان می دهند دانش جغرافیا چقدر می تواند بر تصمیم گیری های کلان اثرگذار باشد.
🔸با وجود اهمیت این حوزه، آینده پژوهی جغرافیایی در ایران هنوز جای پیشرفت دارد. هماهنگی محدود میان نهادها، تکرار پروژه ها و بهره برداری ناکافی از داده ها و سناریوهای علمی، مانع استفاده کامل از این ظرفیت شده است. گسترش شبکه سازی میان جغرافیدانان، فعال سازی انجمن ها و گروه های علمی و تقویت همکاری میان دانشگاه ها و نهادهای اجرایی، نه تنها تاب آوری سرزمین ایران را افزایش می دهد، بلکه کیفیت زندگی نسل های آینده را به شکل ملموس ارتقا خواهد داد.