✍️ عدالت ترمیمی در مهریه؛ پلی میان قانون و آرامش روانی زنان
🔸 مقدمه
در سال های اخیر، موضوع مهریه به یکی از چالش های مهم نظام حقوق خانواده تبدیل شده است؛ چالشی که ابعاد آن دیگر فقط مالی نیست، بلکه پیامدهای روانی و اجتماعی گسترده ای برای زنان و مردان در پی دارد. رویکرد سنتی صرفا کیفری یا مالی به این مسئله، نتوانسته عدالت جنسیتی و آرامش روانی را هم زمان محقق کند. در این میان، «عدالت ترمیمی» به عنوان رویکردی نو، فرصتی برای بازتعریف مسیر حل تعارضات زناشویی فراهم می کند.
🔸 مهریه؛ از حق مالی تا مسئله ای روانی
مهریه در قوانین ما، ابزاری برای تضمین امنیت مالی زنان است؛ اما واقعیت اجتماعی نشان می دهد که کارکرد آن در بسیاری از موارد به ابزاری برای اعمال فشار، ترس، و بی اعتمادی تبدیل شده است. این وضعیت، امنیت روانی را به شدت کاهش داده و رابطه ی میان دو طرف را از همکاری به تقابل سوق می دهد.
🔸 عدالت ترمیمی؛ فراتر از پرداخت یا زندان
عدالت ترمیمی با محور قرار دادن گفت وگو، مسئولیت پذیری و بازسازی اعتماد، می تواند به جای صدور حکم های سنگین یا طولانی شدن فرایندهای قضایی، زمینه ی بازگشت آرامش را فراهم کند. این رویکرد در بسیاری از نظام های حقوقی دنیا برای حل تعارضات خانوادگی به کار رفته و نتایج مثبت روانی و اجتماعی به همراه داشته است.
🔸 کاربرد عدالت ترمیمی در مهریه
- 🟡 میانجی گری تخصصی: ایجاد فضاهای امن برای گفت وگو میان زوجین با حضور مشاوران حقوقی و روان شناسان.
- 🟡 بسته های توافقی: طراحی راهکارهایی که به جای تقابل، بر منافع مشترک متمرکز است (مثل پرداخت تدریجی، تبدیل مهریه به بیمه یا سرمایه گذاری مشترک).
- 🟡 پرهیز از دادرسی فرسایشی: کاهش فشارهای روانی ناشی از سال ها پیگیری پرونده در دادگاه.
- 🟡 افزایش احساس امنیت روانی زنان: وقتی روند رسیدگی، مبتنی بر احترام و گفت وگو باشد، زن احساس دیده شدن و حفظ کرامت بیشتری دارد.
🔸 نتیجه گیری
اصلاح قانون مهریه بدون توجه به بعد روانی و اجتماعی، نتیجه ای ناقص خواهد داشت. عدالت ترمیمی می تواند پلی باشد میان اجرای قانون و حفظ سلامت روانی خانواده ها؛ رویکردی که نه فقط به دنبال مجازات، بلکه به دنبال ترمیم اعتماد و کرامت انسانی است.