گوش دادن؛ مهارتی فراموش شده در تربیت انسان معاصر

در جهانی که صدای هرکس بلندتر از دیگری است، «گوش دادن» به هنری نایاب بدل شده است. همه سخن می گویند، توضیح می دهند، توجیه می کنند و می خواهند شنیده شوند، اما کمتر کسی واقعا می شنود. در حالی که گوش دادن، بنیان گفت وگو، همدلی و یادگیری عمیق است. تربیت انسان معاصر، اگر گوش دادن را از دست بدهد، در واقع روح ارتباط را از دست داده است.

در روان شناسی تربیتی، گوش دادن نه فقط یک مهارت ارتباطی، بلکه یک فرایند شناختی است. وقتی معلم یا شاگرد با حضور ذهن گوش می دهد، در حال پردازش معنا، درک احساس و بازسازی تجربه است. گوش دادن فعال، ذهن را از واکنش های شتاب زده بازمی دارد و امکان درک متقابل را فراهم می کند. بدون این مهارت، آموزش به تبادل یک سویه ی کلمات فروکاسته می شود.

در نظام آموزشی امروز، معمولا سخن گفتن پاداش دارد، اما گوش دادن نه. در حالی که تربیت واقعی زمانی رخ می دهد که انسان یاد بگیرد «در سکوت بفهمد». معلمی که می شنود، نه فقط گفتار شاگرد، بلکه احساس، اضطراب و نیاز او را درمی یابد. چنین شنیدنی، پایه ی رابطه ای انسانی و درمانگر میان معلم و فراگیر است.

بازآفرینی ارزش گوش دادن در آموزش، ضرورتی تربیتی است. این مهارت، پلی است میان عقل و دل، میان دانستن و درک کردن. شاید گام نخست در اصلاح آموزش، نه آموزش گفتن، بلکه پرورش شنیدن باشد. جامعه ای که می شنود، جامعه ای است که می فهمد.