طور شیخه نیازمند ثبت ملی است

در سالگرد درگذشت حسان اگزار چنانی: طور "شیخه" نیازمند ثبت ملی است

حسان بن سلمان بن جبارالادیب چنانی معروف به "حسان اگزار" متولد روستای میثم تمار (خویس سابق) بخش شاوور شهرستان شوش است. ولادت او را در دهه ی دوم قرن چهارده شمسی (1312 تا 1318) ذکر کرده اند. بدین لحاظ او مقارن هنرمند بزرگ موسیقی عربی محلی علوان شویع گطرانی است. علوان کسی است که موسیقی فاخر "علوانیه" را به فرهنگ و هنر عربی محلی خوزستان هبه نمود. تلاقی این دو هنرمند در قرن چهارده شمسی سبب تبادل متواتر تجربیات بین آن ها شد.

پرورش در خانواده ای هنری سبب الفت حسان با فرهنگ و هنر عربی محلی در خوزستان شد طوری که از او یک چهره ی فولکلوریک در این وادی پدید آورد؛ امتیازی که سبب شد تا حسان در مقام مبدع آواز شیخه یا "طور حسانی"، آشنا به انواع آوازهای عربی، علوانیه­ خوان و نوازنده­ی چیره­دست ربابه لقب بگیرد. طور موسوم به "شیخه" بر اساس روایتی ممتاز از قصه ی دختری با همین نام از اهالی هورالعظیم نام گذاری شده که حسان اگزار در بیش از نیم قرن پیش با تکیه بر شیوه ی "قصه های موسیقایی" به بازتعریف آن پرداخت. اگزار این قصه ی متنی _ شعری را بر پایه ی مقام های حجاز و صبا و همراه با زیرسازی "ربابه"ی عربی خواند. بعدها این شیوه ی خوانش به وادی مداحی اهل بیت (ع) نیز وارد شده، منقبت خوانان عرب داخل و خارج ایران را به خواندن مدایح اهل بیت به طرز "طور شیخه" ترغیب کرد. هم چنین تجربیات حسان در این وادی و ابتکاراتی که به خرج داد، سبب شد تا از او به عنوان "پدر قصه گویی موسیقایی" در خوزستان یاد شود؛ امتیازی که حتی پس از مرگ موجب تقدیر از او در "جشنواره ی پدران و مادران قصه گو" در اهواز شد.

اما فعالیت های حسان اگزار به این موارد ختم نشد؛ او با حضور در محافل و جشنواره های فرامرزی در مقام هنرمندی طراز اول به معرفی و حفظ فرهنگ و هنر عربی محلی در خوزستان همت گمارد. از جمله ی این برنامه هاست: سالگرد تاج گذاری ملک فیصل پادشاه عراق، جشنواره ی سالانه ی موسیقی در زمان ریاست جمهوری حسن البکر در عراق که به برگزیده شدنش در این محفل انجامید، جشنواره ی منقبت خوانان در تهران (1383ه.ش)، بیست و پنجمین جشنواره ی موسیقی فجر (1388 ه.ش)، حضور مجازی در جشنواره ی پدران و مادران قصه گو در اهواز (1393 ه.ق) و بسیاری محافل و جشنواره های دیگر.

امروزه با گذشت پانزده سال سال از درگذشت حسان اگزار چنانی و نظرداشت هنرهای وافر او به ویژه در ابداع آواز "شیخه" که در لوای هنری عربی - ایرانی، مرزهای جغرافیایی را درنوردید، ثبت ملی این آواز از بدیهیات به نظر می رسد. بر این مبنا لازم است تا متولیان میراث فرهنگی با امعان نظر به تاثیر گسترده ی حسان اگزار بر فضای فرهنگی هنری معاصر، گام های اساسی در ثبت ملی "طور شیخه" بردارند.