«از بحران تورم مسکن تا بازگشت به تولید واقعی: راهکارهای حمایتی اقشار کم درآمد با تحلیل چرخه بلندمدت و داده کاوی»

یادداشت علمی: راهکارهای برون رفت اقشار ضعیف از اثرات تورم مسکن و گرانی سرسام آور با استفاده از مدل ونسیم (VENSIM) و داده کاوی (در بازه زمانی سال۱۴۰۴–۱۴۰۶)

✔️نویسنده : دکتر محمد محمدی پور

عضو کمیته حقوق مالی سازمان متخصصین ملل اسلامی اینسکو🇮🇷

♻️مقدمه
تورم شدید مسکن در سال های اخیر و افزایش گرانی ها، فشار زیادی بر اقشار ضعیف وارد کرده است. کاهش قدرت خرید، محدودیت تسهیلات بانکی، افزایش نرخ بهره و هجوم نقدینگی به بازارهای واسطه ای مانند طلا، سکه و ارز، موجب رشد سوداگری و حضور دلالان در بازار مسکن شده است.

با بهره گیری از مدل ونسیم چرخه بلندمدت، می توان روندهای پیچیده اقتصادی و رفتاری را شبیه سازی کرد و پیش بینی کرد که تا سال ۱۴۰۶، افزایش تورم جهانی، بیکاری و فقر مطلق چگونه بر قدرت خرید و دسترسی اقشار ضعیف به مسکن تاثیر خواهد گذاشت. ترکیب این مدل با داده کاوی و خوشه بندی سرمایه گذاران و خانوارها امکان طراحی سیاست های هدفمند حمایتی را فراهم می کند.


---

۱. تحلیل چرخه بلندمدت با مدل ونسیم

مدل ونسیم، با تمرکز بر سیستم های پیچیده و حلقه های بازخورد مثبت و منفی، نشان می دهد:

هجوم نقدینگی به بازارهای واسطه ای باعث ایجاد حلقه بازخورد مثبت تورم و سوداگری می شود.

کاهش تولید مسکن و عدم تمایل سازندگان، حلقه بازخورد منفی کاهش عرضه و افزایش قیمت را تقویت می کند.

افزایش بیکاری و کاهش قدرت خرید، حلقه ای از فقر، کاهش سرمایه گذاری و فشار روانی ایجاد می کند.


با تحلیل چرخه بلندمدت، پیش بینی می شود که بدون مداخلات حکمرانی مسکن، فشار اقتصادی بر اقشار ضعیف تا ۱۴۰۶ افزایش یابد و سهم آن ها در بازار مسکن کاهش پیدا کند.


---

۲. اثرات تورم و گرانی بر اقشار ضعیف

کاهش قدرت خرید و توان مالی خانوارهای کم درآمد.

کاهش دسترسی به تسهیلات مسکن با افزایش نرخ بهره و بازپرداخت های سنگین.

حرکت نقدینگی به بازارهای طلا، سکه و ارز و ورود دلالان واسطه گر به بازار مسکن.

افزایش مشکلات روانی و اجتماعی، شامل اضطراب، افسردگی و فقدان چشم انداز اقتصادی.


تحلیل داده های تاریخی و خوشه بندی خانوارها نشان می دهد که اقشار ضعیف با نقدینگی محدود، بیشترین آسیب را از نوسانات بازار مسکن و دارایی های واسطه ای می بینند.


---

۳. راهکارهای برون رفت برای اقشار ضعیف

۳.۱. حکمرانی و تولید مسکن کوچک

تولید مسکن کوچک و مقرون به صرفه برای اقشار کم درآمد.

واگذاری خانه های سازمانی به کارمندان با کسر حقوق ماهیانه و قرارداد بلندمدت.

تشویق بخش خصوصی و تعاون به ساخت مسکن کوچک با تسهیلات دولتی و حمایت مالی.


۳.۲. اصلاح نظام تسهیلات بانکی

کاهش نرخ بهره و افزایش مدت بازپرداخت برای اقشار ضعیف.

ارائه تسهیلات ترکیبی با ضمانت دولتی و مشارکت عمومی-خصوصی.

ارائه تسهیلات تعمیر و بهسازی مسکن برای کاهش فشار خرید مستقیم.


۳.۳. مقابله با واسطه گری و سوداگری

اعمال مالیات بر معاملات سوداگرانه و نظارت بر بازارهای طلا و ارز.

هدایت سرمایه گذاری به پروژه های واقعی تولید مسکن با بازده مشخص.


۳.۴. حمایت اجتماعی و روانی

بسته های حمایتی مالی و آموزشی برای اقشار کم درآمد.

برنامه های روانی و اجتماعی برای کاهش اضطراب و افسردگی ناشی از فشار اقتصادی.

آموزش مالی برای هدایت نقدینگی از دارایی های واسطه ای به سمت تولید واقعی مسکن.



---

۴. داده کاوی و خوشه بندی سرمایه گذاران و خانوارها

با استفاده از داده کاوی و خوشه بندی می توان اقشار ضعیف و گروه های آسیب پذیر را شناسایی و سیاست های حمایتی را هدفمند کرد:

شناسایی خوشه های خانوار کم درآمد با توان مالی محدود برای ارائه تسهیلات خاص.

پیش بینی واکنش خانوارها به تغییرات قیمت مسکن و نرخ بهره با مدل مالی رفتاری.

طراحی ابزارهای مالی و پروژه های تولید مسکن مطابق با ظرفیت و نیاز هر خوشه.



---

✅️۵. جمع بندی و نتیجه گیری

تورم مسکن و گرانی سرسام آور اثرات جدی بر اقشار ضعیف داشته و بدون مداخلات حکمرانی و سیاست های حمایتی، فشار اقتصادی تا ۱۴۰۶ افزایش خواهد یافت. مدل ونسیم چرخه بلندمدت و داده کاوی نشان می دهند که:

تولید مسکن کوچک و مقرون به صرفه و واگذاری خانه های سازمانی می تواند فشار اقتصادی را کاهش دهد.

اصلاح نظام تسهیلات بانکی و کاهش نرخ بهره، دسترسی به مسکن را برای اقشار کم درآمد ممکن می کند.

هدایت نقدینگی از بازارهای واسطه ای به تولید واقعی، جلوی رشد سوداگری و حباب قیمتی را می گیرد.

بسته های حمایتی اجتماعی و روانی برای کاهش اضطراب و افسردگی ضروری است.


ادغام این راهکارها با مدل vensim ، داده کاوی و تحلیل خوشه ای امکان طراحی سیاست های بلندمدت و هدفمند برای بازگرداندن نقدینگی به تولید مسکن و افزایش رفاه اقشار ضعیف را فراهم می آورد.