شش کلاه تفکر ابزار خلاقیت برای مربیان سازمان آموزش فنی وحرفه ای

🎩 شش کلاه تفکر — ابزار خلاقیت برای مربیان گردشگری و هتلداری در سازمان آموزش فنی و حرفه ای
👈مدل شش کلاه تفکر را «ادوارد دبونو» (Edward de Bono) طراحی کرده؛ یکی از شناخته شده ترین نظریه پردازان خلاقیت در جهان.

هدفش این است که ما بتوانیم در موقعیت های مختلف، به جای گیر افتادن در یک نوع تفکر، از شش نوع نگاه متفاوت استفاده کنیم.

در واقع ذهن ما معمولا هم زمان تحلیل، احساس، و قضاوت می کنه — و همین باعث سردرگمی میشه.

دبونو میگه: «برای فکر کردن موثر، باید در هر لحظه فقط یک نوع تفکر انجام بدی — مثل اینکه در هر لحظه فقط یکی از شش کلاه رو روی سرت بزاری.»
🌺 هدف کلی:
مربیان گردشگری باید بتوانند از زاویه های مختلف فکر کنند — منطقی، احساسی، خلاق ، مدیریتی و....
مدل شش کلاه تفکر ادوارد دبونو کمک می کنه در طراحی تور، آموزش کارآموز، یا مدیریت موقعیت های پیش بینی نشده، از شش دیدگاه متفاوت استفاده کنیم.

🟢 ۱. کلاه سبز – تفکر خلاق و نوآورانه

نماد رشد، ایده پردازی و تخیل است.

این کلاه یعنی: «چطور می تونم تجربه ای نو برای گردشگر خلق کنم؟»

مثال در گردشگری خلاق: مربی از کارآموزها می خواهد تور «بازدید از روستا» را تبدیل کنند به تجربه ای تعاملی؛ مثلا گردشگر با روستاییان نان بپزد یا در کارگاه سفالگری محلی شرکت کند.
🌹 یعنی دیدن تور به عنوان تجربه، نه فقط بازدید.

🔵 ۲. کلاه آبی – تفکر مدیریتی و برنامه ریز

نماد نظم، کنترل و تفکر کلان است.

این کلاه یعنی: «چطور باید ایده ها را به عمل تبدیل کنم؟»
مثال در گردشگری خلاق:
مربی با کارآموزها برنامه ریزی می کند که در تور فرهنگی، زمان بازدید، پذیرایی، و فعالیت های مشارکتی به گونه ای تنظیم شود که خستگی و بی نظمی پیش نیاید.
🌹 یعنی خلاقیت بدون نظم، فقط آشفتگی است.

⚪️ ۳. کلاه سفید – تفکر اطلاعاتی و منطقی

نماد واقعیت ها، داده ها و شواهد است.

این کلاه یعنی: «چه اطلاعات واقعی در اختیار دارم؟ چه چیزهایی باید بدانم؟»

مثال در گردشگری خلاق:
مربی پیش از طراحی تور، داده های واقعی درباره سلیقه گردشگران، ظرفیت محلی، و امکانات اقامتی جمع آوری می کند تا تور خلاق با واقعیت منطقه هم خوانی داشته باشد.
🌹 یعنی خلاقیت پایه دار، نه خیال پردازی بی پایه.

🔴 ۴. کلاه قرمز – تفکر احساسی و شهودی

نماد احساس، شهود و ارتباط انسانی است.

این کلاه یعنی: «من و گردشگران چه احساسی نسبت به این تجربه داریم؟»

مثال در گردشگری خلاق:
در یک تور روستایی، مربی احساسات گردشگران را می سنجد — آیا احساس صمیمیت دارند یا خجالت؟
سپس با لبخند، شوخی، یا داستان محلی، فضای عاطفی را گرم تر می کند.
🌹 یعنی یادگیری و تجربه، با احساسات شکل می گیرند، نه فقط اطلاعات.

⚫️ ۵. کلاه سیاه – تفکر انتقادی و محتاط

نماد احتیاط، تحلیل خطر و پیشگیری از خطاست.

این کلاه یعنی: «چه چیز ممکن است اشتباه پیش برود؟»

مثال در گردشگری خلاق:
مربی پیش از اجرای تور دوچرخه سواری بومی، خطرات مسیر، شرایط آب وهوا، و آمادگی بدنی گردشگران را بررسی می کند تا تجربه ای ایمن و مثبت رقم بخورد.
🌹 یعنی پیشگیری از اشتباه، بخشی از خلاقیت است.

🟡 ۶. کلاه زرد – تفکر مثبت و فرصت محور

نماد امید، انرژی و دید خوش بینانه است.

این کلاه یعنی: «در این موقعیت چه فرصتی پنهان است؟»

مثال در گردشگری خلاق:
اگر به دلیل باران تور لغو شد، مربی با ذهن زرد به جای لغو کامل، پیشنهاد می دهد تجربه ای درون خانه ای برگزار شود؛ مثلا کارگاه آشپزی محلی یا آموزش موسیقی بومی.
🌹 یعنی هر بحران، فرصتی برای تجربه جدید است.

🌺چطور مربی گردشگری از مدل ۶ کلاه تفکر استفاده کند:

1. هنگام اموزش ، از هر شش کلاه به صورت مرحله ای استفاده کنید (از داده تا احساس و خلاقیت).

2. هنگام آموزش کارآموزان، از آنها بخواهید هرکدام با یکی از کلاه ها فکر کنند و بعد نظراتشان را ترکیب کند.

3. هنگام مواجهه با چالش ها (لغو تور، اعتراض، یا خطا)، از تفکر چندوجهی استفاده کنید تا تصمیمی متعادل بگیرید.

💬 تمرین پیشنهادی برای جلسات کار گروهی

🌺 پرسش خلاق :
فرض کنید در یک تور روستایی، گردشگران بی حوصله و بی انگیزه شدند.

حالا با شش کلاه تفکر، به این موقعیت نگاه کنید 👇

🟢 چطور تجربه ای نو برایشان خلق می کنم؟
⚪️ چه داده هایی درباره گردشگران دارم؟
🔴 احساس فعلی شان چیست؟
⚫️ چه خطر یا ریسکی در ادامه وجود دارد؟
🟡 چه فرصت تازه ای می تونم بسازم؟
🔵 چطور کل تور را بازطراحی می کنم؟

💭 با کدام کلاه تفکر ، راحت تر هستید و چرا؟