AML؛ مخففی از نظام مبارزه با پولشویی و نقش آن در سلامت مالی سازمان ها و نقش حسابرسی در کشف آن

AML؛ مخففی از نظام مبارزه با پولشویی و نقش آن در سلامت مالی سازمان ها :

در دهه های اخیر، پدیده ی پولشویی (Money Laundering) به یکی از پیچیده ترین چالش های نظام های مالی و اقتصادی جهان تبدیل شده است. پولشویی، فرآیند پنهان سازی منشاء غیرقانونی درآمدها و تبدیل آن به وجوهی با ظاهر قانونی است؛ فرآیندی که در ظاهر ساده اما در عمل چندلایه، شبکه ای و فناورانه است.

به همین دلیل، مفهوم AML (Anti-Money Laundering) یا مبارزه با پولشویی به عنوان یکی از پایه های اصلی نظام کنترل های مالی و نظارتی در تمامی کشورها مطرح شده است. AML نه فقط یک مجموعه مقررات حقوقی، بلکه یک نظام کنترلی پویا و چندبعدی است که به منظور جلوگیری از ورود وجوه مشکوک به چرخه رسمی اقتصاد طراحی شده است.
---

✅️سه رکن اصلی نظام AML :

1. شناسایی مشتری (KYC – Know Your Customer):
نخستین گام در AML، شناخت دقیق هویت مشتری، منشا درآمد و هدف از برقراری رابطه مالی است. موسسات مالی، بانک ها و حتی شرکت های غیرمالی موظف اند اطلاعات مشتری را به روزرسانی کرده و در صورت مشاهده هرگونه مغایرت، سطح ریسک را بازنگری کنند.


2. پایش تراکنش ها و گزارش دهی موارد مشکوک (STR – Suspicious Transaction Report):
سامانه های هوشمند بانکی با استفاده از الگوریتم های رفتاری، تراکنش های غیرعادی را شناسایی کرده و موظف اند به نهاد ناظر یا واحد اطلاعات مالی (FIU) گزارش دهند. این بخش، مهم ترین مرحله در کشف جریان های پولشویی در زمان واقعی است.


3. آموزش و فرهنگ سازی سازمانی:
بدون درک عمیق کارکنان از ماهیت و پیامدهای پولشویی، هیچ سیستم فنی یا نرم افزاری نمی تواند موفق باشد. ایجاد فرهنگ «مسئولیت مالی و اخلاقی» درون سازمان، رکن سوم AML است.

---

✅️نقش حسابداران و حسابرسان و یا کارشناسان رسمی دادگستری در مواجه فنی با رویکرد مبارزه در مبحث AML :

حسابداران و حسابرسان، خط مقدم مقابله با پولشویی هستند. وظیفه ی آنان تنها ثبت و گزارش نیست، بلکه باید به عنوان دیده بانان سلامت مالی سازمان، هر گونه جریان غیرعادی را شناسایی و تحلیل کنند. در عمل، نشانه های زیر از مهم ترین علائم هشدار در ارزیابی های حسابرسی محسوب می شوند:

🔴تراکنش های تکراری با مبالغ مشابه و بدون توجیه اقتصادی.

🔴جابه جایی های مالی بین شرکت های وابسته بدون مبنای تجاری روشن.

🔴معاملات نقدی غیرمعمول، خریدوفروش دارایی های گران قیمت یا ورود سرمایه از مبادی نامعلوم.

🔴حساب های میانجی و استفاده از اشخاص ثالث برای گردش وجوه.


امروزه حسابرسان ملزم اند در برنامه حسابرسی خود، ارزیابی ریسک پولشویی را به عنوان یک مولفه کلیدی بگنجانند. استانداردهای بین المللی حسابرسی (ISA) و نیز آیین نامه های داخلی سازمان حسابرسی ایران، این ضرورت را در قالب “بررسی ریسک های تقلب و سوءاستفاده مالی” تصریح کرده اند.
---

✅️🇮AML در ایران چگونه انجام میشود :

در ایران، «قانون مبارزه با پولشویی» نخستین بار در سال ۱۳۸۶ تصویب و در سال ۱۳۹۷ اصلاح شد. واحد اطلاعات مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی (FIU) به عنوان نهاد مرکزی گردآوری و تحلیل اطلاعات تراکنش های مشکوک فعالیت می کند.
تمامی بانک ها، موسسات اعتباری، بیمه ها، کارگزاری ها، و حتی مشاوران مالی و حسابرسان موظف اند گزارش های مشکوک را به این واحد ارسال کنند.

<< با این حال، چالش های جدی همچنان وجود دارد>> :

الف)✔️نبود سامانه های تحلیلی هوشمند در برخی موسسات.

ب)✔️کمبود آموزش تخصصی در زمینه تشخیص پولشویی.

ج)✔️ضعف در همکاری بین نهادی و تبادل داده ها.

---

♻️جمع بندی و نتیجه گیری کاربردی :

AML ، نه یک الزام تشریفاتی، بلکه یک ضرورت حرفه ای و اخلاقی برای تمامی نهادهای مالی و اقتصادی است. در جهانی که جریان های مالی به سرعت و بی مرز جابه جا می شوند، هر سازمانی که فاقد نظام موثر مبارزه با پولشویی باشد، به صورت بالقوه در معرض خطر جریمه، از دست رفتن اعتبار، و حتی پیگرد قانونی قرار دارد.

نقش کارشناسان رسمی دادگستری و مالی یا حسابرسی در این میان حیاتی است. آنان باید فراتر از وظایف سنتی، با نگاه تحلیلی و دقیق و فناورانه، بخشی از «سپر نظارتی اقتصاد ملی» باشند.
AML، اگر درست اجرا شود، نه تنها ابزاری برای مبارزه با جرائم مالی است، بلکه عامل اعتمادسازی و شفافیت پایدار در اقتصاد کشور خواهد بود. و موجبات رضایت عموم جامعه را در برخواهد داشت.