بذل مهریه در طلاق؛ از حق مالی زن تا ابزار فشار اجتماعی

چکیده:
«بذل مهریه» اصطلاحی است که وقتی زن برای گرفتن طلاق به آن متوسل می شود، معنا پیدا می کند. یعنی زن بخشی یا کل مهریه خود را می بخشد تا مرد به طلاق رضایت دهد. این نهاد در قوانین ما به ویژه در طلاق خلع و مبارات پیش بینی شده، اما در عمل تبدیل به ابزار فشار بر زنان شده است.
به عنوان یک روان شناس و مشاور خانواده، می بینم زنان بسیاری به دلیل نارضایتی، خشونت یا حتی فقط عدم علاقه به ادامه زندگی، ناچارند برای رهایی، حق مالی خود را ببخشند.

مقدمه

قانون مدنی به زن اجازه می دهد در طلاق خلع یا مبارات مهریه یا مالی را به شوهر بدهد تا از زندگی مشترک رها شود. فلسفه اصلی این بوده که راهی برای پایان دادن به ازدواج های ناسازگار باشد.
اما امروز این سازوکار در عمل اغلب به زیان زن عمل می کند، چون قانون طلاق را برای مرد آسان تر و برای زن سخت تر کرده است.

تحلیل حقوقی

• مواد قانونی: ۱۱۴۶، ۱۱۴۷، ۱۱۴۸ قانون مدنی
• شرایط اعمال: زن باید کراهت خود را از شوهر اعلام و مالی (معمولا مهریه) را بذل کند.
• آثار: مرد می تواند این بخشش را قبول یا رد کند؛ طلاق در صورت قبول، واقع می شود.
• تغییرات جدید: برخی اصلاحات اخیر، از جمله شرط دو سال جدایی و بخشش کل مهریه، به شدت دست زن را بسته اند.

پیامدهای روانی و اجتماعی

• احساس بی عدالتی: زنی که سال ها در زندگی مشترک نقش های چندگانه عاطفی، جسمی و مالی ایفا کرده، برای پایان رابطه مجبور به بذل حق مالی خود می شود.
• ترس از بی پولی و بی پشتیبانی: بسیاری از زنان به دلیل نداشتن پشتوانه مالی از ادامه زندگی پرتنش دست نمی کشند.
• تضعیف عزت نفس: وقتی قانون تنها راه خروج زن را بذل حقوق مالی اش بداند، پیام ناخودآگاه این است که «ارزش آزادی تو مساوی با گذشتن از حق مالی ات است.»

پیشنهادها

• بازنگری در قوانین طلاق: ایجاد سازوکاری که زن بتواند بدون بذل مهریه در موارد عدم سازگاری یا خشونت طلاق بگیرد.
• حمایت اقتصادی از زنان طلاق خواه: صندوق های حمایتی یا بیمه های اجتماعی می تواند فشار مالی را کم کند.
• آموزش حقوقی پیش از ازدواج: زنان باید بدانند طلاق خلع و مبارات چیست و چه پیامدی دارد.