Мафҳуми гуноҳ дар Қуръон Кари м

Мафҳуми гуноҳ дар Қуръон Кари м
Қуръон калимаҳои гуногунеро барои гуноҳ ва нописандӣ истифода мекунад, ки ҳар кадоми онҳо маънои махсус ва заминаи луғавӣ ва фиқҳӣ доранд. Баъд аз таҳлили матнҳои Қуръон, фарқияти чаҳор калимаи асосӣ – جناح (ҷаноҳ), ذنب (занб), سیئه (сийе), خطیئه ва معصیت – равшан мешавад.
1. جناح (Ҷаноҳ)
Калимаи جناح маънои аслии «гӯша, канор» дорад ва дар забони фарсӣ ба «гуноҳ» тарҷума шудааст.
Дар Қуръон 21 бор омадааст ва ҳамеша бо لاи نافие (лиса, ла) пеш омада, маънои «надоштан, нопурра нест» ва ё «ҳеҷ гуноҳе вуҷуд надорад» медиҳад.
Мисолҳо:
البقره 158: «فمن حج البیت او اعتمر فلا جناح علیه ان یطوف بهما»
البقره 198: «لیس علیکم جناح ان تبتغوا فضلا من ربکم»
النساء 101: «واذا ضربتم فی الارض فلیس علیکم جناح ان تقصروا من الصلاه»
Натиҷа: «جناҳ» ба маънои гуноҳ дар маънои аслии фарсии он вуҷуд надорад; онро фақат дар ҳолати таҳдид ё шикасти ҳуқуқи дигарон ва ё шайтонкорӣ метавон ба кор бурд.
2. ذنب (Занб)
ذنب маънои «поёни кор, пайи амал» дорад.
Дар Қуръон 39 бор бо مشتقاتаш омадааст ва 18 маврид бо бахшиши Худо ёфтааст.
Мафҳум: иҷро накардани фармонҳои Худо, нақзи ҳуқуқи Ӯ ва амалҳое, ки пайи онҳо ҳуқуқи Худо нақз мешавад (намоз, рӯза, Ҳаҷ).
Мисолҳо:
الاسراء 17: «کفی بربک بذنوب عباده خبیرا بصیرا»
الزمر 53: «ان الله یغفر الذنوب جمیعا»
Натиҷа: барои гуноҳи занб танҳо тавба ва истигфор кофист; Худо онро мебахшад ба ҷуз ширк.
3. سیئه (Сийе)
سیئه маънои «корҳои нописанд, зишт ва бад» дорад.
Дар Қуръон 60 бор омадааст ва 15 маврид бо кафора (ҷуброни гуноҳ) оварда шудааст.
Мисолҳо:
البقره 81: «بلی من کسب سیئه واحاطت به خطیئته فاولئک اصحاب النار»
النساء 79: «ما اصابک من سیئه فمن نفسک»
Натиҷа: сийе ба амалҳои бад ва зараровар нисбат ба дигарон дахл дорад ва барои бахшиш истигфор кофӣ нест, бояд ҳуқуқи инсонҳо ё муҳити атроф ислоҳ ва ҷуброн шавад.
4. خطیئه (Хатои)
خطие маънои хато ва иштибоҳ дорад.
Дар Қуръон 8 бор омадааст ва амале, ки ғайриқасдан ва бе донистан рух медиҳад, ба ин категория дохил мешавад.
Худо чунин хатоҳо ва иштибоҳҳоро мебахшад, агар бо ният ва эҳсоси манфиати дигарон набошад.
5. معصیت (Маъсият)
Маъсият маънои «харом ва озори бар зидди қоидаҳои Худо» дорад.
Калимаи معصیت ва مشتقاتаш дар Қуръон чандин бор омадааст (мисолҳо: сураи Муҷадала 8–9, сураи Бакара 69 ва ғайра).
Мафҳум: иҷрои амалҳои манъшуда, ба мисли зино, риба, никоҳи махрӯм, хӯрдани гӯши хук, ва дурӯғ ба Худо.
Натиҷа: маъсият бехудо бахшидан намешавад, ва ҷазо дар рӯзии қиёмат ҳатман вуҷуд дорад.
Хулоса ва натиҷаҳо
Фарқияти калимаҳо:
КалимаМаъноТавсия / ИловаجناحГуноҳе, ки вуҷуд надорад (налавие)Бе тарс, агар ҳуқуқи дигарон вайрон нашавадذنبАмали пайдарпай бо нақзи ҳуқуқи ХудоТавба ва истигфор кофистسیئهАмали бад нисбат ба дигарон ё муҳити атрофҶуброн ва кафора лозимخطیئهИштибоҳ ва хатоХудо мебахшадمعصیتАмали харом ва зидди қоидаҳои ХудоБехудо бахшидан намешавад; ҷазо ҳатман аст
Натиҷа: дар Қуръон гуноҳ танҳо ба маънои «нарушение ҳуқуқи Худо ва одамон» аст. Ҳамчун тартиб, танҳо ширк ва маъсият ҷазоеро дар пай доранд, ки ба истиснои тавба ва ҷуброн бахшиш намешавад.
Панд: мардум набояд бо тарси беасос ё суханҳои сензуршуда зиндагии худро заиф ва ранҷон кунанд. Ба ҷуз амалҳои нописанд ва ширк, бо тавба ва эҳтиёт метавон зиндагии осуда дошт ва бо Худо ва мардум ҳамҷавор буд.