نقش موسسه مطالعاتی شیلواح در مهندسی راهبردهای امنیتی اسرائیل و ارتباط آن با موساد

نقش موسسه مطالعاتی شیلواح در مهندسی راهبردهای امنیتی اسرائیل و ارتباط آن با موساد

پژوهش و تحلیل : دکتر نورالدین جعفری هزارانی


IR6364587064880288
ORCID 0009-0687-7755
Dr.n.jafary@gmail.com

چکیده مقاله

موسسه مطالعاتی شیلواح، به عنوان یکی از نخستین اندیشکده های امنیتی اسرائیل، نقشی بنیادین در شکل دهی به سیاست های اطلاعاتی و راهبردی این رژیم ایفا کرده است. این مقاله با تمرکز بر جایگاه موسسه شیلواح در ساختار قدرت اسرائیل، به بررسی نحوه تولید دانش امنیتی و تاثیر آن بر عملیات های موساد می پردازد. نام گذاری این موسسه به افتخار رئووین شیلواح، بنیان گذار موساد، خود گویای پیوند عمیق میان نهادهای فکری و اطلاعاتی در اسرائیل است.

مطالعه حاضر نشان می دهد که شیلواح نه تنها در تحلیل های منطقه ای و شناخت تهدیدات بالقوه نقش داشته، بلکه در طراحی راهبردهای نفوذ، عملیات های اطلاعاتی و سیاست گذاری های کلان امنیتی نیز موثر بوده است. ساختار موضوعی موسسه، که شامل واحدهای تخصصی در حوزه های مصر، سوریه، ایران، سودان و روابط عربی است، بیانگر تمرکز راهبردی آن بر محیط پیرامونی اسرائیل و تلاش برای مهندسی نظم منطقه ای مطلوب می باشد.

در بخش ویژه ای از مقاله، به بررسی تحلیل های موسسه شیلواح درباره ایران پرداخته می شود؛ تحلیل هایی که در بسیاری موارد به عنوان مبنای تصمیم گیری های موساد در قبال ایران مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین، مقاله به مقایسه نقش شیلواح با دیگر اندیشکده های اسرائیلی مانند INSS و JCPA پرداخته و تفاوت های رویکردی آن ها را در تولید دانش امنیتی بررسی می کند.

در نهایت، مقاله با تاملی انتقادی بر نسبت میان دانش، قدرت و مشروعیت در سیاست گذاری امنیتی اسرائیل، به این پرسش بنیادین می پردازد که چگونه اندیشکده هایی چون شیلواح در مشروع سازی عملیات های اطلاعاتی و نظامی نقش آفرینی می کنند و چه پیامدهایی برای امنیت منطقه ای و بین المللی به همراه دارند.


کلمات کلیدی :

- موسسه شیلواح
- موساد
- اندیشکده های اسرائیلی
- مهندسی افکار عمومی
- گفتمان امنیتی
- تولید دانش امنیتی
- مشروع سازی سیاست های تهاجمی
- ایران هراسی
- قدرت نرم
- روایت سازی راهبردی
- امنیت سازی
- جنگ شناختی
- اخلاق پژوهشی
- حقوق بین الملل
- سیاست خارجی اسرائیل
- اندیشکده ها و سیاست گذاری
- تاثیرگذاری رسانه ای
- افکار عمومی غربی
- افکار عمومی منطقه ای
- مطالعات راهبردی خاورمیانه


مقدمه

در دهه های اخیر، نقش اندیشکده ها در سیاست گذاری امنیتی و اطلاعاتی کشورها به طور فزاینده ای مورد توجه پژوهشگران روابط بین الملل و مطالعات امنیتی قرار گرفته است. در این میان، رژیم اسرائیل با بهره گیری از شبکه ای پیچیده از موسسات پژوهشی و فکری، توانسته است سیاست های امنیتی خود را نه تنها در سطح داخلی، بلکه در عرصه منطقه ای و بین المللی مهندسی و مشروع سازی کند. یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین این نهادها، موسسه مطالعاتی شیلواح است که به عنوان نخستین اندیشکده امنیتی اسرائیل شناخته می شود.

موسسه شیلواح، که نام خود را از رئووین شیلواح، بنیان گذار موساد، وام گرفته است، از بدو تاسیس با هدف تولید دانش راهبردی در حوزه خاورمیانه و آفریقا فعالیت کرده و به طور مستقیم با نهادهای امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل، از جمله موساد، وزارت جنگ و وزارت خارجه، در ارتباط بوده است. ساختار موضوعی این موسسه، که شامل واحدهای تخصصی در زمینه های مصر، سوریه، سودان، ایران، روابط عربی و تحلیل های منطقه ای است، نشان دهنده تمرکز راهبردی آن بر محیط پیرامونی اسرائیل و تلاش برای شناخت، مدیریت و مهندسی تهدیدات بالقوه می باشد.

اهمیت این موسسه نه تنها در تولید تحلیل های راهبردی، بلکه در تاثیرگذاری مستقیم بر طراحی عملیات های اطلاعاتی و نظامی اسرائیل قابل مشاهده است. به ویژه در مورد ایران، گزارش ها و تحلیل های موسسه شیلواح نقش مهمی در شکل دهی به راهبردهای موساد و دیگر نهادهای امنیتی ایفا کرده اند. این پیوند میان تولید دانش و اقدام عملی، پرسش هایی بنیادین درباره نسبت میان اندیشکده ها، قدرت، مشروعیت و اخلاق در سیاست گذاری امنیتی اسرائیل مطرح می سازد.

بر این اساس، مقاله حاضر با هدف بررسی نقش موسسه مطالعاتی شیلواح در مهندسی راهبردهای امنیتی اسرائیل و ارتباط آن با موساد، به تحلیل ساختار، عملکرد و تاثیرات این نهاد فکری می پردازد. پرسش های اصلی مقاله عبارت اند از:

- موسسه شیلواح چگونه در تولید دانش امنیتی و اطلاعاتی نقش آفرینی می کند؟
- چه پیوندهایی میان این موسسه و نهادهای عملیاتی مانند موساد وجود دارد؟
- تحلیل های شیلواح درباره ایران چه تاثیری بر سیاست های امنیتی اسرائیل داشته اند؟
- نسبت میان دانش، قدرت و مشروعیت در عملکرد این موسسه چگونه قابل ارزیابی است؟

در پاسخ به این پرسش ها، مقاله از روش تحلیل کیفی بهره می گیرد و با استفاده از منابع رسمی، گزارش های پژوهشی، و چارچوب های نظری در حوزه قدرت دانش و امنیت سازی، به بررسی انتقادی نقش موسسه شیلواح در سیاست گذاری امنیتی اسرائیل می پردازد.


بخش دوم: پیشینه تاریخی و نهادی موسسه شیلواح

1. تاسیس موسسه و انگیزه های اولیه

موسسه مطالعاتی شیلواح در دهه های نخست پس از تاسیس رژیم اسرائیل، به عنوان نخستین نهاد پژوهشی تخصصی در حوزه خاورمیانه و آفریقا بنیان گذاری شد. این موسسه تحت نظارت «انجمن شرقی اسرائیل» و با حمایت مستقیم وزارت امور خارجه و وزارت جنگ اسرائیل شکل گرفت43dcd9a7-70db-4a1f-b0ae-981daa162054. هدف اصلی از تاسیس آن، ایجاد مرکزی برای تولید دانش راهبردی، تحلیل تحولات منطقه ای، و پشتیبانی فکری از سیاست های امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل بود.

در شرایطی که اسرائیل در دهه های ابتدایی موجودیت خود با چالش های شدید امنیتی، دیپلماتیک و هویتی مواجه بود، نیاز به شناخت دقیق محیط پیرامونی و مهندسی افکار عمومی منطقه ای، انگیزه ای قوی برای تاسیس چنین نهادیسه شیلواح از همان ابتدا ماموریت داشت تا با بهره گیری از منابع اطلاعاتی، روزنامه های عربی، و تحلیل های تخصصی، تصویری جامع از تحولات جهان عرب و ایران ارائه دهد و در خدمت تصمیم گیری های راهبردی قرار گیرد43dcd9a7-70db-4a1f-b0ae-981daa162054.


2. نقش رئووین شیلواح در بنیان گذاری و الهام بخشی به موساد

نام موسسه شیلواح برگرفته از شخصیت تاثیرگذار «رئووین شیلواح» (Reuven Shiloah) است؛ نخستین رئیس موساد و یکی از بنیان گذاران ساختار اطلاعاتی اسرائیل43dcd9a7-70db-4a1f-b0ae-981daa16205443dcd9a7-70db-4a1f-b0ae-981daa162054. شیلواح، متولد ۱۹۰۹ در بیت المقدس، از نخستین خاورشناسان اسرائیلی بود که تسلط بالایی بر زبان عربی داشت و در دوران پیش از تاسیس اسرائیل، با سرویس های اطلاعاتی بریتانیا همکاری می کرد. او در جریان جنگ ۱۹۴۸، موفق شد اطلاعات مهمی درباره برنامه های حمله کشورهای عربی به اسرائیل جمع آوری کند و نقش کلیدی در شکل گیری ساختار اطلاعاتی رژیم ایفا نماید43dcd9a7-70db-4a1f-b0ae-981daa162054.

در سال ۱۹۴۹، به پیشنهاد داوید بن گوریون، شیلواح مامور تاسیس «موسسه مرکزی هماهنگی» شد که بعدها به نام موساد شناخته شد. او تا سال ۱۹۵۲ ریاست موساد را بر عهده داشت و پس از آن به عنوان مشاور وزارت خارجه و سفارت اسرائیل در واشنگتن فعالیت کرد43dcd9a7-70db-4a1f-b0ae-981daa162054. تاثیر فکری و راهبردی شیلواح بر ساختار اطلاعاتی اسرائیل چنان عمیق بود که موسسه مطالعاتی شیلواح به افتخار او نام گذاری شد و ماموریت آن در امتداد میراث اطلاعاتی و.... 

مقاله کامل را از لینک زیر دانلود کنید 

https://civilica.com/doc/2376821/