سواد رسانه ای؛ سپر دفاعی نوجوانان در جنگ نوین رسانه ای
سواد رسانه ای؛ سپر دفاعی نوجوانان در جنگ نوین رسانه ای
صحنه نبرد در عصر حاضر دگرگون شده است. اگر دیروز نشانه جنگ، مرزهای جغرافیایی و یورش سربازان بود، امروز جنگ، «جنگ اراده ها» و «تهاجم فرهنگی» است؛ جنگی که پیش قراولان آن نه لزوما توپ و تانک، که رسانه ها و ابزارهای نوین ارتباطی هستند. در این میدان پهناور، نوجوانان به عنوان آینده سازان ایران اسلامی، در خط مقدم این یورش تمام عیار قرار دارند. بنابراین، تجهیز آنان به سلاح «سواد رسانه ای» که همانا توانایی «تفکر انتقادی»، «تشخیص حق از باطل» و «تحلیل هوشمندانه محتوا» است، به یک ضرورت دفاعی و یک تکلیف ملی بدل می شود؛ سپری محکم در برابر تیرهای زهرآگین شبهه و شایعه.
نوجوان امروز، در اقیانوس بی کران اطلاعات شناور است. این نسل دیجیتال، به طور مداوم در معرض سیل عظیمی از پیام ها، تصاویر و روایت های گاه متضاد قرار دارد. دوران نوجوانی، اوج کنکاش برای یافتن هویت و شکل گیری باورهاست و همین، آنان را به هدفی آسیب پذیر برای مهندسی افکار عمومی توسط دشمن تبدیل می کند. دشمنی که از هیجانات و احساسات جوانان علیه خودشان استفاده می کند. در چنین شرایطی، منفعل بودن برابر رسانه برابر است با شکست در اولین خطوط دفاعی. آنچه می تواند این انفعال را به کنشی هوشمندانه تبدیل کند، سواد رسانه ای است که به نوجوان می آموزد پیش از باور یا انتشار هر خبر، مانند یک محقق و نه یک مصرف کننده، به واکاوی منبع، تحلیل هدف پشت پرده و شناسایی انگاره های القایی بپردازد.
سواد رسانه ای با تجهیز نوجوان به چهارچوبی متشکل از لایه های تشخیص، تحلیل، درک اهداف و تولید، سپر دفاعی جامعی در برابر تهاجمات رسانه ای ایجاد می کند. این توانایی، مخاطب را از حالت انفعالی خارج ساخته و با تقویت تفکر انتقادی از طریق پرسشگری مستمر درباره «منبع، محتوا، انگیزه و سوگیری» پیام، او را به کنشگری فعال تبدیل می کند. این مهارت تنها به معنای مصونیت در برابر اخبار جعلی نیست، بلکه نوجوان را به یک «سرباز فعال» در جبهه رسانه تبدیل می کند. هنگامی که نوجوان بیاموزد که چگونه روایت های رسانه ای معاند را که با هدف «تهی کردن جامعه از معنویات» و «تحقیر هویت ملی و دینی» تولید می شوند، تجزیه و تحلیل کند، در واقع به توانایی «مقاومت در برابر جنگ نرم» دست یافته است. این آموزش او را قادر می سازد تا نه تنها در دام دشمن نیفتد، بلکه با تولید محتوای متقابل، خلاق و مبتنی بر ارزش های انقلاب اسلامی، به یک «رسانه ساز» تبدیل شود و در نبرد بزرگ «حقیقت سازی» علیه «شبهه پراکنی» دشمن مشارکت کند. این تجلی ایجاد یک نظام مقاوم و زایای فرهنگی که در آن نوجوانان ما خود تولیدکننده محتوای ناب و ایمن هستند.
این ماموریت خطیر، تنها بر دوش نظام آموزشی نیست، بلکه نیازمند عزمی ملی و همکاری سه گانه «نهاد خانواده»، «مدرسه» و «رسانه های متعهد» است. خانواده با ایجاد فضای گفت وگو و اعتماد، مدرسه با گنجاندن آموزش های کاربردی سواد رسانه ای در برنامه درسی، و رسانه های داخلی با تولید و انتشار محتوای جذاب، هنرمندانه و به زبان نوجوان، می توانند این سپر دفاعی را برای نسل آینده بسازند. در نهایت، سرمایه گذاری بر آموزش سواد رسانه ای، یک سرمایه گذاری امنیتی و فرهنگی برای تضمین آینده کشور و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی است. این آموزش، سلاحی ضروری در دست نسل نوجوان است تا در جنگ روایتی حاضر، روایت اصیل انقلاب اسلامی را پاسداری کرده و با آگاهی و ایستادگی، بر دشمنانی که قصد تسخیر اذهان را دارند، پیروز شوند.