مکانیزم ماشه و تبعات نابرابر جنسیتی: ارزیابی تاثیر تحریم های شورای امنیت بر حقوق اقتصادی-اجتماعی زنان در ایران

تاثیر فعال شدن مکانیزم ماشه بر زندگی زنان و دختران ایرانی اگر چه مستقیم در متن تحریم ها نیامده، اما این تاثیر غیرمستقیم؛ بسیار عمیق و البته چندبعدی است. این تاثیرات عمدتا ناشی از تشدید بحران اقتصادی است که بار آن به طور نامتناسبی بر دوش زنان و دختران قرار می گیرد.

مهم ترین این تاثیرات شامل:

۱. تشدید بحران معیشتی و افزایش بار مسئولیت زنان: زنان، به ویژه زنان سرپرست خانوار، اولین قربانیان تورم و کاهش قدرت خرید هستند. با فعال شدن مکانیزم ماشه و تشدید تحریم ها ما با افزایش قیمت کالاهای اساسی و افزایش ناامنی غذایی مواجه خواهیم شد:

-افزایش قیمت کالاهای اساسی: زنانی که مسئولیت مدیریت خانه و تامین مایحتاج خانواده را بر عهده دارند، به طور مستقیم با افزایش سرسام آور قیمت مواد غذایی، دارو و پوشاک مواجه می شوند. این موضوع فشار روانی شدیدی نیز بر زنان وارد می کند.

-افزایش ناامنی غذایی: خانواده های کم درآمد مجبور به حذف وعده های غذایی باکیفیت یا کاهش مصرف پروتئین می شوند که این امر سلامت زنان و دختران را به دلیل نیازهای تغذیه ای خاص (مانند دوران بارداری و بلوغ) بیشتر تهدید می کند.

۲. آسیب پذیری بیشتر در بازار کار:

-از دست دادن شغل: بخش های غیردولتی و خصوصی که معمولا فرصت های شغلی برای زنان ایجاد می کنند (مانند صنایع دستی، گردشگری، خدمات) در رکود اقتصادی ناشی از تحریم ها به شدت آسیب می بینند و اولین کسانی که شغل خود را از دست می دهند، اغلب زنان هستند.

-افزایش اشتغال در بخش غیررسمی: زنان برای تامین معاش ممکن است به سمت مشاغل کم درآمد، بدون بیمه و ناامن در بخش غیررسمی سوق داده شوند که آنان را در معرض بهره کشی و آسیب های اجتماعی قرار می دهد.

۳. محدودیت دسترسی به سلامت و آموزش:

-کمبود دارو و تجهیزات پزشکی: تحریم ها دسترسی به داروهای خاص، تجهیزات پزشکی پیشرفته و حتی مواد اولیه تولید دارو را محدود می کند. این موضوع به طور ویژه بر سلامت زنان (مراقبت های بارداری، سرطان های زنان مانند سرطان پستان و دهانه رحم) تاثیر منفی می گذارد.

-تحت تاثیر قرار گرفتن آموزش دختران: وقتی خانواده ها با فشار اقتصادی مواجه می شوند، ممکن است مجبور به اولویت بندی در هزینه کرد شوند. در چنین شرایطی، هزینه های مربوط به آموزش دختران (از جمله هزینه های رفت وآمد، کتاب و کلاس های فوق برنامه) ممکن است قربانی شود. همچنین، افزایش نرخ ترک تحصیل به دلیل فقر یا برای کمک به درآمد خانواده در بین دختران محتمل است.

۴. افزایش خشونت های خانگی و اجتماعی:

بحران های اقتصادی از عوامل شناخته شده در افزایش تنش و خشونت درون خانواده ها هستند. فشار ناشی از بیکاری، فقر و ناامنی درباره آینده می تواند به افزایش خشونت خانگی علیه زنان و کودکان منجر شود. از سوی دیگر، زنان و دختران در شرایط بی ثباتی اقتصادی، در معرض خطرات بیشتری مانند ازدواج های اجباری، زودهنگام یا قاچاق انسان قرار می گیرند.

۵. محدودیت فرصت های اجتماعی و فردی:

-کاهش بودجه سازمان های مردم نهاد: بسیاری از NGOهایی که بر مسائل زنان کار می کنند، با کاهش منابع مالی مواجه شده و توانایی خود را برای ارائه خدمات و دفاع از حقوق زنان از دست می دهند.

-محدودیت تبادلات بین المللی: تحریم ها باعث انزوا و محدودیت در تبادلات علمی، فرهنگی و ورزشی می شود. این امر فرصت های زنان و دختران برای مشارکت در برنامه های بین المللی، کسب دانش و مهارت های جدید را کاهش می دهد.

جمع بندی:

به طور خلاصه، فعال شدن مکانیزم ماشه و تشدید تحریم ها، با ایجاد شوک اقتصادی عمیق، بار مضاعفی بر زنان و دختران ایرانی وارد می کند. زنان و دختران نه تنها به عنوان نیمی از جمعیت، عواقب اقتصادی را مستقیما احساس می کنند، بلکه به دلیل نقش سنتی و اجتماعی خود در خانواده و آسیب پذیری های ساختاری، هزینه های انسانی بیشتری را متحمل می شوند. این تاثیرات، پیامدهای بلندمدتی بر برابری جنسیتی، سلامت نسل آینده و توانمندسازی زنان در ایران خواهد داشت.