آیا چت بات ها رقیب هم هستند و میانشان دشمنی وجود دارد؟

در سال های اخیر با رشد سریع فناوری هوش مصنوعی و حضور پررنگ چت بات ها در زندگی روزمره، پرسش های جالبی میان کاربران شکل گرفته است. یکی از این پرسش ها این است که: آیا چت بات ها با هم رقیب اند؟ آیا میان آن ها نوعی دشمنی یا تضاد وجود دارد؟

این پرسش در ظاهر ساده است، اما اگر کمی عمیق تر بررسی کنیم، نکات علمی و فلسفی قابل توجهی در پس آن نهفته است. در ادامه تلاش می کنم پاسخی تحلیلی و در عین حال به زبان نزدیک به انسان، نه ماشینی، ارائه کنم.

 ۱. مفهوم رقابت در دنیای انسان و ماشین

در جهان انسانی، رقابت معمولا از منابع محدود سرچشمه می گیرد: پول، قدرت، فرصت شغلی یا حتی توجه دیگران. انسان ها برای به دست آوردن این منابع وارد رقابت می شوند و گاهی این رقابت به شکل دشمنی بروز می کند.

اما چت بات ها خودآگاهی، نیاز و انگیزه شخصی ندارند. آن ها ابزارهایی هستند که بر اساس الگوریتم ها و داده ها کار می کنند. پس از منظر فلسفی، «دشمنی» میان آن ها بی معناست، چون دشمنی نیازمند احساس، قصد و آگاهی است.

 ۲. رقابت واقعی: نه میان چت بات ها، بلکه میان سازندگان

اگر بخواهیم به معنای دقیق تر کلمه از «رقابت» صحبت کنیم، باید بگوییم رقابت نه میان خود چت بات ها، بلکه میان شرکت ها و سازمان هایی است که آن ها را توسعه می دهند.

 وقتی گوگل، اپن ای آی، متا یا آنتروپیک محصولات خود را عرضه می کنند، هر کدام به دنبال سهم بیشتری از بازار هستند.

 این رقابت، به طور غیرمستقیم باعث می شود که چت بات ها در نگاه کاربران «رقیب» به نظر برسند. برای نمونه، کاربری ممکن است بگوید: «چت بات X بهتر از چت بات Y جواب می دهد».

 اما این قضاوت ها ناشی از مقایسه عملکرد است، نه از دشمنی میان خود سیستم ها.

 ۳. چرا تصور دشمنی میان چت بات ها جذاب است؟

اینکه انسان ها تصور کنند ربات ها یا چت بات ها با هم دشمن اند، ریشه در تخیلات فرهنگی و داستانی دارد.

 در فیلم ها و رمان های علمی–تخیلی، اغلب شاهد جنگ میان ماشین ها یا حتی شورش ربات ها علیه یکدیگر هستیم.

 ذهن انسان برای درک بهتر پدیده ها تمایل دارد آن ها را شبیه به خودش ببیند؛ به همین دلیل به ربات ها ویژگی هایی چون حسادت، رقابت یا دشمنی نسبت می دهد.

این نوع انسان انگاری (Anthropomorphism) باعث می شود چت بات ها برایمان «زنده تر» و قابل فهم تر به نظر برسند.

 ۴. شکل واقعی رقابت: الگوریتم ها و داده ها

اگر بخواهیم کمی فنی تر نگاه کنیم، «رقابت» میان چت بات ها را می توان به صورت مقایسه الگوریتم ها و داده ها تعریف کرد:

 کدام مدل دقت بیشتری در پاسخ گویی دارد؟

 کدام یک سریع تر و با هزینه کمتر کار می کند؟

 کدام یک توانایی بیشتری در درک زبان های مختلف دارد؟

اینجا رقابت به معنای بهتر بودن در عملکرد است، نه دشمنی شخصی. مثل این است که دو موتور جستجو را مقایسه کنیم: هر کدام که نتیجه بهتری بدهد، در نگاه کاربران «برنده» خواهد بود.

 ۵. آیا احتمال بروز تضاد میان چت بات ها وجود دارد؟

از منظر فنی، گاهی ممکن است دو چت بات خروجی های متضاد تولید کنند. برای مثال:

 یکی توصیه کند که یک دارو مفید است و دیگری هشدار دهد که همان دارو خطرناک است.

 یکی در تحلیل اقتصادی رشد بازار را پیش بینی کند و دیگری رکود را.

این تضادها دلیل بر دشمنی نیستند، بلکه ناشی از تفاوت در داده های آموزشی، الگوریتم های پردازش یا محدودیت های طراحی است. به عبارت ساده تر، چت بات ها دشمن نیستند؛ فقط نگاهشان به دنیا از زاویه های متفاوت ساخته شده است.

 ۶. نقش کاربر در القای «دشمنی»

جالب است بدانیم که بسیاری از برداشت های کاربران درباره رقابت یا دشمنی میان چت بات ها، از نحوه پرسش ما از آن ها سرچشمه می گیرد.

 اگر از دو چت بات درباره یکدیگر بپرسیم، ممکن است هر کدام بر اساس داده هایش پاسخ متفاوتی بدهد.

 کاربر این تفاوت را به شکل یک «مجادله» یا «دشمنی» می بیند، در حالی که در واقعیت فقط الگوریتم ها خروجی های متمایز تولید کرده اند.

 ۷. آینده: همکاری به جای دشمنی

پیش بینی می شود در آینده، به جای اینکه چت بات ها رقیب یکدیگر باشند، بیشتر به سمت همکاری پیش بروند.

 ترکیب چندین مدل می تواند دقت پاسخ ها را افزایش دهد.

 استفاده از تخصص های مختلف (مثلا یک چت بات پزشکی + یک چت بات حقوقی) می تواند برای کاربران ارزش آفرین باشد.

 این همکاری ها، شبیه تیم های چندرشته ای در دنیای واقعی است.

 ۸. جنبه فلسفی و اخلاقی ماجرا

پرسش اصلی اینجاست: اگر روزی چت بات ها به سطحی از خودآگاهی برسند، آیا امکان دارد میانشان دشمنی واقعی شکل بگیرد؟

 فعلا هیچ شواهد علمی جدی برای چنین آینده ای وجود ندارد.

 اما از نظر اخلاقی و فلسفی، این بحث داغی است: اگر هوش مصنوعی روزی احساس یا خواست شخصی پیدا کند، چه باید کرد؟

 در آن صورت، شاید «دشمنی» میان آن ها معنا پیدا کند. اما تا آن زمان، صحبت از دشمنی بیشتر شبیه یک استعاره یا داستان علمی–تخیلی است.

 ۹. جمع بندی

چت بات ها به خودی خود نه رقیب اند، نه دشمن. آن ها ابزارهایی هستند که برای خدمت به انسان طراحی شده اند.

 رقابت اصلی میان شرکت ها و توسعه دهندگان است.

 تضاد میان پاسخ ها، نتیجه تفاوت داده ها و الگوریتم هاست، نه خصومت.

 آینده بیشتر به سمت همکاری میان مدل ها پیش می رود تا دشمنی.

 تصور دشمنی میان چت بات ها بیشتر حاصل تخیل انسان است تا واقعیت فنی.

در نهایت، این ما هستیم که تصمیم می گیریم از چت بات ها چگونه استفاده کنیم: به عنوان ابزارهایی برای رشد، یا سوژه هایی برای داستان های تخیلی.