دیونیز ایلکوویچ نابغه گمنام شیمی فیزیک را بشناسیم

نویسنده: جمال عبدالله زاده دانشجوی شیمی محض🧪عاشق محاسبات شیمی،تاریخ شیمی و  دنیای شیمی فیزیک به خصوص شیمی کوانتوم🧪

دیونیز ایلکوویچ شیمیدان و فیزیکدان برجسته اسلواکیایی در ۱۸ ژانویه ۱۹۰۷ در کشور چکسلوواکی سابق(امروزه اسلواکی) به دنیا آمد که آن زمان جزو امپراطوری اتریش_مجارستان بود.پدر ایشان یک کشیش  کاتولیک یونانی بود.دیونیز ایلکوویچ ابتدا در دانشکده فنی مهندسی تحصیل می کرد و رشته او مهندسی برق و مهندسی مکانیک بود ولی بعدها نظرش عوض شد و به علم شیمی علاقه مند شد.دیونیز ایلکوویچ  منشی و شاگرد پروفسور یاروسلاو هیروفسکی شیمیدان برجسته چکی بود و در آزمایشگاه شیمی تجزیه پروفسور هیروفسکی در مورد موضوع جالب و چالش برانگیز دنیای الکتروشیمی یعنی پلاروگرافی یا قطب نگاری تحقیق می کرد.تحقیق و پژوهش در موسسه علمی هیروفسکی اگرچه برای دیونیز ایلکوویچ فرصت ارزشمندی بود ولی او در آن موسسه احترام چندانی نداشت و استاد راهنمای او پروفسور هیروفسکی حتی حاضر نشد او را  به عنوان دستیار ساده آزمایشگاه شیمی تجزیه نیز قبول کند.این وضعیت غم انگیز  باعث شد ایلکوویچ برای امرار معاش و ادامه زندگانی به تدریس شیمی و فیزیک در دبیرستان های پراگ در چک روی آورد.او همچنان در موسسه علمی هیروفسکی فعالیت داشت ولی حتی جایگاه یک دستیار ساده را هم نداشت و تنها راه پیش رو برای ایلکوویچ تدریس خصوصی شیمی و فیزیک در دبیرستان های کشور چک بود.درست در همین سال های سخت و دوره سیاه بود که ایلکوویچ ۹ مورد از مقاله های علمی مشهور خود را چاپ کرد که مشهورترین آنها معادله ایلکوویچ می باشد.معادله ایلکوویچ به زبان ساده جریان نفوذی پلاروگرافی را به غلظت محلول آنالیت ربط می دهد و به صورت ریاضی بین این دو پارامتر ارتباط برقرار می کند تا به وسیله جریان نفوذی پلاروگرافی غلظت ماده مجهول(آنالیت) را در الکترود قطره جیوه مشخص کند.این معادله مهم و پرکاربرد در الکتروشیمی در مورد نوع خاصی از الکترودها تحت عنوان الکترود کروی صدق می کند.جالب است که پروفسور یاروسلاو هیروفسکی بعدها وقتی در سال۱۹۵۹ نوبل شیمی گرفت در مراسم اهدای جایزه نوبل در مورد معادله ایلکوویچ گفت:"معادله ایلکوویچ دقیق ترین معادله الکتروشیمیایی طی صد سال اخیر پس از قوانین الکترولیز فارادی می باشد."
در واقع دیونیز ایلکوویچ مغز متفکر الکتروشیمی و بنیانگذار پلاروگرافی یا همان قطب نگاری اگرچه در این تحول و پیشرفت علمی سهیم بود و نقش کلیدی داشت اما متاسفانه هنوز هم که هنوز است اطلاعات و اسناد تاریخی در مورد نقش و جایگاه این دانشمند خیلی کم  و ناچیز هست و اکثریت آنها به زبان مادری او اسلواکیایی و سایر زبان های نزدیک به آن مثل چکی، روسی و لهستانی نوشته شده اند و به زبان انگلیسی مطالب در مورد ایلکوویچ خیلی کم است.ایشان بیشتر زندگی و تحقیقات علمی خود را در کشورهای چک و اسلواکی سپری کرده است.پروفسور ایلکوویچ در شهر براتیسلاوا در کشور اسلواکی کنونی گردهمایی ها و نشست های علمی در مورد موضوعات مختلف دنیای شیمی و فیزیک برگزار می کرد و توانست براتیسلاوا را به قطب علمی بزرگی در اروپا تبدیل کند.ورنر هایزنبرگ نابغه مکانیک کوانتوم هم جزو افرادی است که توسط پروفسور دیونیز ایلکوویچ به شهر براتیسلاوا دعوت شده بود.به همین خاطر پروفسور دیونیز ایلکوویچ در کشور اسلواکی به عنوان قهرمان شیمی احترام خاصی دارد.اکثر اسناد تاریخ شیمی در مورد پروفسور ایلکوویچ مربوط به نشریات و سایت ها و منابع علمی کشور اسلواکی است و در بین مردمان سایر نقاط جهان به خوبی شناخته نشده و گمنام مانده است.افرادی که از نزدیک پروفسور ایلکوویچ را دیده اند می گویند ایشان دانشمندی ساده و متواضع و در عین حال مرموز و پیچیده بود.در جمع همکاران و دوستانش خونگرم و در عین حال محتاط، موشکاف و دقیق بود.دانشجویانش از او به عنوان یک اسطوره یاد می کنند که می توانست پیچیده ترین فرضیات و نظریات علمی و اصول محاسبات شیمی را به ساده ترین زبان ممکن توضیح دهد و تدریس کند به گونه ای که دانش آموزان دبیرستانی و افراد مبتدی نیز متوجه مفهوم شوند.این دانشمند نه تنها در علم زیبای شیمی بلکه در ریاضیات و فیزیک نیز سرآمد بود.

✍️دوستان عزیز می توانید ما را در کانال تلگرام اندیشه ورزی و فلسفه شیمی جمال به نشانی t.me/JimiChem دنبال کنید؛ ایستگاه اندیشه ورزی و فلسفه شیمی جمال رسانه ای جالب و جذاب برای علاقه مندان و عاشقان علم شیمی است به ویژه آنان که همواره به معنا و ماهیت و فلسفه شیمی می اندیشند و از آن لذت می برند ✍️