تسویف؛ آفت اراده
تسویف؛ آفت اراده
در گستره ی اخلاق و تربیت، «تسویف» یکی از لطیف ترین و در عین حال خطرناک ترین لغزش های انسانی ست؛ واژه ای برگرفته از ریشه ی عربی «سوف» به معنای «خواه»، که در زبان فارسی به «امروز و فردا کردن» تعبیر می شود. تسویف، نه چونان گناهی آشکار، بلکه همچون مهی نرم و خزنده، اراده را در خود می پوشاند و انسان را از عمل بازمی دارد.
تسویف، وعده ی بی پایه ی فرداست؛ آن گاه که انسان با خود می گوید: «فردا توبه خواهم کرد»، «از هفته ی آینده آغاز می کنم»، یا «در فرصتی مناسب تر، به وظیفه ام عمل خواهم نمود». این تعویق، نه از جنس تامل، بلکه از جنس غفلت است؛ غفلتی که ریشه در امید بی جا، ترس پنهان، یا سستی در عزم دارد.
در ادبیات عرفانی، تسویف را «دام شیطان» خوانده اند؛ زیرا شیطان، به جای دعوت مستقیم به گناه، انسان را به تاخیر در توبه و عمل نیک ترغیب می کند. و چه بسا این تاخیر، هرگز به انجام نینجامد. چنان که گفته اند:
«تسویف، مرگ تدریجی نیت است؛ و نیت، نخستین شعله ی بیداری.»
امام علی (ع) در کلامی ژرف می فرماید:
«فرصت ها چون ابرند؛ بگذرد، پیش از آن که دریابی.»
و این هشدار، یادآور آن است که لحظه ی اکنون، تنها دارایی حقیقی انسان است؛ و هر تاخیر، فروکاستن از وجود خویش.
راه رهایی از تسویف:
- یاد مرگ و فناپذیری: نه برای ترس، بلکه برای بیداری.
- تقویت عزم با عمل کوچک: حتی یک قدم، بهتر از هزار نیت بی حرکت.
- رفیق راه و همراه معنوی: کسی که انسان را به یاد هدف و اکنون می اندازد.
- دعای طلب اراده: از خدا بخواهیم که ما را از خواب تسویف بیدار کند.
---