اقتصاد سبز در نظام سلامت: پیوند محیط زیست و عدالت درمانی

سلامت انسان و پایداری محیط زیست پیوندی جدایی ناپذیر دارند. امروزه بحران هایی همچون آلودگی هوا، تغییرات اقلیمی، کمبود آب و تخریب منابع طبیعی به طور مستقیم بر الگوی بیماری ها و هزینه های درمانی اثر گذاشته اند. در این میان، مفهوم اقتصاد سبز در نظام سلامت به عنوان رویکردی نوین مطرح می شود که تلاش دارد فعالیت های حوزه سلامت را با اصول توسعه پایدار هماهنگ کند. هدف اصلی این رویکرد، کاهش اثرات مخرب زیست محیطی نظام درمان در کنار ارتقای کارایی اقتصادی و دستیابی به عدالت درمانی است.

ضرورت توجه به اقتصاد سبز در سلامت:
بخش سلامت خود یکی از مصرف کنندگان اصلی انرژی و تولیدکنندگان پسماند است. بیمارستان ها و مراکز درمانی حجم بالایی از برق، آب و سوخت های فسیلی مصرف می کنند و پسماندهای خطرناک و شیمیایی آن ها تهدیدی جدی برای محیط زیست محسوب می شود. بنابراین، بی توجهی به جنبه های زیست محیطی نظام سلامت می تواند چرخه ای معیوب ایجاد کند: فعالیت های درمانی موجب تخریب محیط زیست می شوند و تخریب محیط زیست نیز هزینه های درمانی را افزایش می دهد.

مزایای اقتصادی و اجتماعی بیمارستان های سبز:
ایجاد بیمارستان های سبز نمونه ای عملی از پیوند میان اقتصاد و محیط زیست است. این بیمارستان ها با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، مدیریت بهینه مصرف آب، کاهش تولید پسماند و طراحی سازگار با محیط زیست، هزینه های عملیاتی خود را در بلندمدت کاهش می دهند. از منظر اقتصادی، این صرفه جویی به بهبود بهره وری منابع و تخصیص بهینه بودجه در سایر بخش های درمانی منجر می شود. از منظر اجتماعی، کاهش آلودگی و پسماند به ارتقای کیفیت زندگی مردم، به ویژه گروه های آسیب پذیر کمک می کند.

عدالت درمانی و اقتصاد سبز:
یکی از ابعاد کمتر مورد توجه، نقش اقتصاد سبز در عدالت درمانی است. گروه های کم درآمد معمولا بیشترین آسیب را از آلودگی هوا، کمبود منابع طبیعی و بحران های زیست محیطی می بینند. در نتیجه، توسعه زیرساخت های سلامت پایدار می تواند به کاهش نابرابری در سلامت کمک کند. برای مثال، بهینه سازی انرژی و کاهش هزینه های عملیاتی بیمارستان ها، امکان ارائه خدمات درمانی ارزان تر و عادلانه تر را فراهم می آورد.

چالش ها و فرصت ها در ایران:
ایران با چالش های زیست محیطی جدی همچون بحران آب، آلودگی هوا و رشد سریع پسماندهای بیمارستانی مواجه است. این وضعیت ضرورت حرکت به سوی اقتصاد سبز در سلامت را دوچندان می کند. سرمایه گذاری در انرژی های تجدیدپذیر، تدوین استانداردهای سبز برای بیمارستان ها، آموزش نیروی انسانی و حمایت از شرکت های دانش بنیان فعال در حوزه فناوری های زیست محیطی می تواند فرصت های تازه ای برای ارتقای کیفیت خدمات درمانی ایجاد کند. علاوه بر این، همکاری میان وزارت بهداشت، سازمان محیط زیست و بخش خصوصی برای طراحی و اجرای پروژه های مشترک، زمینه ساز تحقق این اهداف خواهد بود.

جمع بندی:
اقتصاد سبز در نظام سلامت تنها یک انتخاب اختیاری نیست، بلکه ضرورتی برای آینده پایدار کشور محسوب می شود. این رویکرد ضمن کاهش هزینه ها و حفاظت از منابع طبیعی، امکان تحقق عدالت درمانی را نیز فراهم می سازد. در شرایطی که فشارهای اقتصادی و زیست محیطی همزمان بر جامعه وارد می شوند، حرکت به سوی نظام سلامت سبز می تواند نه تنها سلامت نسل حاضر، بلکه پایداری نسل های آینده را نیز تضمین کند.

محمد پورکریمی