آیا مددکاری اجتماعی یک شغل است؟
آیا مددکاری اجتماعی یک شغل است؟
وقتی صحبت از شغل و حرفه به میان می آید، ذهن بسیاری از افراد به سمت کارهایی می رود که مستقیما با درآمد و معیشت در ارتباط است. اما برخی مشاغل علاوه بر کسب درآمد، رسالت انسانی و اجتماعی هم دارند. مددکاری اجتماعی یکی از همین حرفه هاست که سال هاست در جهان و ایران شناخته شده و به عنوان یک شغل تخصصی معرفی می شود. بسیاری از افراد هنوز نمی دانند که مددکاری اجتماعی واقعا یک شغل است یا صرفا نوعی فعالیت داوطلبانه. در این مقاله به طور کامل و ساده بررسی می کنیم که مددکاری اجتماعی چیست، چه جایگاهی دارد و چرا باید آن را به عنوان یک شغل حرفه ای بشناسیم.
مددکاری اجتماعی علمی است که با هدف کمک به افراد، خانواده ها و جوامع برای حل مشکلات، ارتقای کیفیت زندگی و افزایش توانمندی ها شکل گرفته است. مددکار اجتماعی فردی آموزش دیده و متخصص است که با بهره گیری از دانش و مهارت های خاص به یاری افراد در شرایط دشوار می پردازد. این شرایط می تواند شامل مشکلات خانوادگی، اعتیاد، بیماری، بیکاری، ناتوانی جسمی و روانی یا آسیب های اجتماعی باشد.
بنابراین مددکاری اجتماعی فقط یک فعالیت خیرخواهانه نیست؛ بلکه دانشی دانشگاهی است که با روش های علمی و مهارت های حرفه ای به رفع مشکلات کمک می کند.
آیا مددکاری اجتماعی شغل محسوب می شود؟
پاسخ این سوال مثبت است. مددکاری اجتماعی یک شغل رسمی و حرفه ای به شمار می آید. همان طور که پزشکی، پرستاری یا روان شناسی شغل هستند، مددکاری اجتماعی نیز جایگاه شغلی دارد. مددکاران اجتماعی پس از گذراندن دوره های دانشگاهی و کسب مهارت های تخصصی، وارد بازار کار می شوند و در مراکز مختلف مشغول فعالیت می گردند.
ویژگی مهمی که باعث می شود مددکاری اجتماعی به عنوان شغل شناخته شود، این است که:
* دارای آموزش آکادمیک و علمی است.
* سازمان ها و نهادهای رسمی آن را به رسمیت می شناسند.
* برای آن حقوق و دستمزد در نظر گرفته می شود.
* دارای شرح وظایف مشخص است.
بنابراین کسی که به عنوان مددکار اجتماعی در سازمانی مشغول به کار است، دقیقا یک شغل رسمی و قانونی دارد و وظایف او نیز همانند دیگر مشاغل در ساختار سازمانی تعریف شده است.
تاریخچه کوتاهی از مددکاری اجتماعی در ایران
مددکاری اجتماعی در ایران از دهه ۱۳۳۰ به صورت علمی آغاز شد. اولین دانشکده مددکاری در آن زمان تاسیس شد و به تربیت نیروهای متخصص پرداخت. بعدها این رشته در دانشگاه ها گسترش یافت و بسیاری از دانشجویان علاقه مند وارد این حوزه شدند. امروز در ایران، مددکاران اجتماعی در بیمارستان ها، بهزیستی، دادگاه ها، مدارس، زندان ها و مراکز مشاوره مشغول به فعالیت هستند.
این گسترش نشان می دهد که مددکاری اجتماعی نه تنها یک رشته دانشگاهی، بلکه یک شغل ضروری برای جامعه محسوب می شود.
وظایف مددکار اجتماعی
مددکار اجتماعی مسئولیت های متعددی دارد. او باید به افراد و خانواده هایی که دچار مشکلات و آسیب ها هستند کمک کند تا بتوانند دوباره مسیر زندگی خود را پیدا کنند. برخی از مهم ترین وظایف مددکار اجتماعی عبارتند از:
* شناسایی مشکلات فردی و خانوادگی مراجعان
* ارزیابی شرایط اجتماعی و روانی آن ها
* ارائه راهکارهای عملی برای حل مشکلات
* معرفی افراد به مراکز حمایتی و درمانی
* حمایت از حقوق کودکان، زنان، سالمندان و گروه های آسیب پذیر
* ایجاد انگیزه و توانمندسازی مراجعان برای بازگشت به زندگی عادی
این وظایف به خوبی نشان می دهد که مددکاری اجتماعی تنها یک کار داوطلبانه نیست، بلکه نیازمند تخصص، تجربه و تعهد شغلی است.
چرا مددکاری اجتماعی شغلی ارزشمند است؟
ارزش یک شغل را می توان از دو جنبه بررسی کرد: اهمیت آن برای فرد و اهمیت آن برای جامعه. مددکاری اجتماعی از هر دو جنبه جایگاهی ویژه دارد.
برای فرد، این شغل فرصتی است تا علاوه بر تامین معیشت، احساس رضایت درونی و معنوی نیز تجربه کند. بسیاری از مددکاران می گویند بزرگ ترین پاداش کارشان لبخند و آرامش افرادی است که دوباره امید به زندگی پیدا می کنند.
برای جامعه نیز مددکاری اجتماعی اهمیت حیاتی دارد. جامعه ای که در آن مشکلات و آسیب های اجتماعی کنترل نشود، دچار فروپاشی خواهد شد. مددکاران اجتماعی با مداخله به موقع می توانند جلوی بسیاری از بحران ها را بگیرند و به بهبود سلامت روانی و اجتماعی کمک کنند.
فرصت های شغلی مددکاری اجتماعی
یکی از نگرانی های دانشجویان این است که آیا پس از فارغ التحصیلی، شغلی برایشان وجود دارد یا خیر. خوشبختانه رشته مددکاری اجتماعی دارای فرصت های شغلی متعددی است. مددکاران اجتماعی می توانند در این مراکز مشغول به کار شوند:
* سازمان بهزیستی
* بیمارستان ها و مراکز درمانی
* مدارس و دانشگاه ها
* دادگاه ها و مراکز قضایی
* زندان ها و مراکز اصلاح و تربیت
* سازمان های مردم نهاد و خیریه ها
* مراکز ترک اعتیاد
* مراکز مشاوره و روان درمانی
این گستردگی نشان می دهد که مددکاری اجتماعی یک شغل پایدار و موردنیاز است.
درآمد و وضعیت اقتصادی مددکاری اجتماعی
یکی از معیارهای مهم در شغلی بودن یک حرفه، داشتن درآمد است. مددکاری اجتماعی نیز از این قاعده مستثنی نیست. مددکاران اجتماعی در سازمان های دولتی معمولا به صورت رسمی یا قراردادی استخدام می شوند و حقوق دریافت می کنند. در بخش خصوصی و سازمان های مردم نهاد نیز حقوق و مزایای مشخصی برای آنان در نظر گرفته می شود.
هرچند ممکن است میزان درآمد مددکاران اجتماعی در مقایسه با برخی مشاغل دیگر زیاد نباشد، اما به دلیل گستردگی فرصت های شغلی و نیاز جامعه، این حرفه همچنان یک شغل پایدار به شمار می آید.
تحصیلات و مسیر شغلی مددکار اجتماعی
برای تبدیل شدن به مددکار اجتماعی، باید در رشته مددکاری اجتماعی یا رشته های مرتبط مانند علوم اجتماعی تحصیل کرد. در ایران این رشته از مقطع کارشناسی تا دکتری ارائه می شود. دانشجویان در طول تحصیل با مباحثی مانند روان شناسی، جامعه شناسی، آسیب شناسی اجتماعی، روش های مداخله و مشاوره آشنا می شوند.
پس از فارغ التحصیلی، امکان استخدام در نهادهای مختلف وجود دارد و افراد می توانند با گذر زمان و کسب تجربه، به سمت های بالاتر مانند مدیر مرکز یا مشاور ارشد ارتقا پیدا کنند.
تفاوت مددکاری اجتماعی با فعالیت های داوطلبانه
گاهی برخی افراد تصور می کنند مددکاری اجتماعی همان کار داوطلبانه در خیریه هاست. در حالی که تفاوت زیادی بین این دو وجود دارد. فعالیت داوطلبانه معمولا بدون آموزش تخصصی و با هدف کمک مقطعی انجام می شود، اما مددکاری اجتماعی یک حرفه علمی است که بر پایه دانش و مهارت صورت می گیرد. مددکار اجتماعی نه تنها کمک فوری می کند، بلکه ریشه مشکلات را شناسایی کرده و راه حل پایدار ارائه می دهد.
آینده شغلی مددکاری اجتماعی
با توجه به افزایش مشکلات اجتماعی در جوامع مدرن، نیاز به مددکاران اجتماعی روزبه روز بیشتر می شود. مسائلی مانند اعتیاد، طلاق، افسردگی، سالمندی جمعیت و بیکاری سبب می شوند که نقش مددکاران اجتماعی پررنگ تر از گذشته شود. بنابراین آینده شغلی این حرفه روشن است و می تواند یکی از مشاغل پایدار و ضروری جامعه باقی بماند.
مددکاری اجتماعی بی شک یک شغل حرفه ای و رسمی است. این حرفه نه تنها به افراد برای حل مشکلاتشان کمک می کند، بلکه نقش مهمی در سلامت و پایداری جامعه دارد. مددکاران اجتماعی پس از گذراندن آموزش های علمی و عملی، وارد بازار کار می شوند و در سازمان های مختلف فعالیت می کنند. هرچند درآمد آن ها ممکن است در حد برخی مشاغل دیگر نباشد، اما ارزش انسانی و اجتماعی این کار بسیار بالاست.
پس اگر از خود می پرسید که آیا مددکاری اجتماعی یک شغل است، پاسخ روشن است: بله، مددکاری اجتماعی یک شغل تخصصی، انسانی و ارزشمند است که جامعه امروز بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز دارد.