آیا پیمان ابراهیم در آستانه فروپاشی است؟ | تحلیل دکتر موسوی فرد در تک صدا

در تحلیل ارائه شده در پایگاه خبری تک صدا دکترسیدمحمدرضا موسوی فرد معتقد است :حمله اسرائیل به دوحه را باید نقطه عطفی منفی در مسیر اجرای پیمان ابراهیم قلمداد کرد که به توقف نسبی یا حداقل تعلیق روند عادی سازی روابط انجامیده است. این رویداد موجی از بی اعتمادی و تردید سیاسی را در سطح جهان عرب ایجاد کرده که پیامدهای آن در ماه های آینده بیش از پیش نمایان خواهد شد. 

۱): قبل از حمله اسرائیل به دوحه قطر

در جهان عرب، پیمان ابراهیم صحنه تقابل دو دیدگاه کاملا متضاد بوده است. دو جریان فکری اصلی در این خصوص شکل گرفته که هر کدام استدلال های خاص خود را دارند: دکتر سیدمحمدرضا موسوی فرد تصریح دارد در یک سو، کشورهایی مانند امارات، بحرین، مراکش و سودان با امضای این پیمان، مسیر عادی سازی روابط با اسرائیل را در پیش گرفته اند. این دولتها با تاکید بر منافع اقتصادی و حتی با ادعای حمایت از آرمان فلسطین، در پی تثبیت موقعیت خود به عنوان پیشگامان فرآیند عادی سازی در منطقه هستند.

برای مثال، امارات متحده عربی علیرغم تشدید حملات اسرائیل به فلسطینیان و به ویژه نوار غزه، همچنان معتقد است که عادی سازی روابط به نفع مردم فلسطین خواهد بود و منافع اقتصادی قابل توجهی برای هر دو طرف به همراه می آورد.

سیدمحمدرضا موسوی فرد تصریح داشت :در مقابل، جریان گسترده تری در جهان عرب و اسلام، عادی سازی روابط با اسرائیل را تهدیدی برای هویت و موجودیت خود می داند. این نگرانی به ویژه پس از حملات اخیر اسرائیل به اماکن مقدس اسلامی از جمله مسجد الاقصی و نیز تعرض به حاکمیت کشورها، شدت یافته است. چنین رویدادهایی نه تنها مسئله فلسطین را بار دیگر در کانون توجهات قرار داده، بلکه موجی از احساسات میهنی و همبستگی عربی-اسلامی در مقابل اسرائیل ایجاد کرده است.از این منظر، پیمان ابراهیم به معنای نادیده گرفتن حقوق فلسطینیان و خیانت به آرمان دیرینه آنان تفسیر می شود. این تقابل بین انگیزه های اقتصادی و امنیتی حامیان عادی سازی از یک طرف، و دغدغه های هویتی و ایدئولوژیک مخالفان از طرف دیگر، به بروز تنش ها و چالش های عمیقی در صحنه سیاسی جهان عرب انجامیده است. نمود عینی این تقابل را می توان در نشست های اخیر کشورهای عربی و اسلامی مشاهده کرد، جایی که برخی دولتها به حمایت بی چون و چرای فلسطین و مخالفت صریح با هر شکل از عادی سازی روی آورده و تاکید کرده اند که نمی توان اسرائیل را به پایبندی به تعهدات بین المللی متعهد دانست. نهایتا؛ پیمان ابراهیم تنها یک توافقنامه عادی سازی نیست، بلکه نقطه عطفی بحرانی و جنجال برانگیز در روابط جهان عرب با اسرائیل محسوب می شود؛ توافقی که به دامن زدن به اختلافات اساسی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در منطقه ادامه می دهد.

۲): پس از حمله اسرائیل به دوحه قطر

موسوی فرد : حمله اخیر اسرائیل به دوحه، پایتخت قطر، معادلات سیاسی در جهان عرب و منطقه را به شدت تحت تاثیر قرار داده و به نظر می رسد پیمان ابراهیم را با بحران و تزلزل جدی مواجه کرده است.این حمله که هدف آن ساختمان محل اقامت رهبران ارشد حماس بود، موجی از شوک و نگرانی در میان کشورهای عربی به ویژه کشورهایی که در مسیر عادی سازی روابط با اسرائیل گام برداشته بودند، ایجاد کرد. اقدام اسرائیل به عنوان پیامی راهبردی و حاکی از رویکرد سلطه جویانه تفسیر شد که نشان می دهد حتی کشوری مانند قطر که در میدان های دیپلماتیک به عنوان میانجی فعال عمل کرده، از گزند تهدیدات مصون نیست. این رویداد موجب شکل گیری تردیدهای گسترده در میان دولت های منطقه درباره منطق و آینده همکاری با اسرائیل شده است.

در واکنش به این حمله، کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اتحادیه عرب، به شدت این اقدام را محکوم کرده و آن را تهدیدی برای امنیت و ثبات منطقه خواندند. از سوی دیگر، این حمله موجب تشدید احساس خطر موجودیتی در میان اعراب شده و آنان را به سمت اتحاد بیشتر در مقابل سیاست های اسرائیل سوق داده است. این مسئله همچنین بر میزان شک و تردیدها درباره پیمان ابراهیم افزوده است. نهایتا پیامد این رویداد، تضعیف قابل توجه اعتماد به روند عادی سازی و شکل گیری مجدد گروه بندی های سیاسی در میان کشورهای عربی با مواضع حمایتی یا مخالف نسبت به اسرائیل بوده است. افزون بر این، برخی تحلیل گران بر این باورند که این حمله عملا پیمان ابراهیم را در مسیر فروپاشی یا دست کم با چالش های جدی مواجه کرده و پیامد آن افزایش تنش های ژئوپلیتیکی و بی ثباتی در منطقه خاورمیانه خواهد بود.

از منظر ژئوپلیتیکی، این رویداد پیمان ابراهیم را در بستر یک آرایش جدید منطقه ای قرار داده که می تواند به تشدید شکاف میان طرفداران و مخالفان تعامل با اسرائیل بیانجامد. این تحول، روند تشکیل ائتلاف های راهبردی اقتصادی-امنیتی در مقابل بازیگران رقیب منطقه ای را با دشواری های عمده ای مواجه ساخته است.

دکترموسوی فرد در ادامه، باید به این نکته اشاره کرد که تشدید تنش های اخیر میان ایران و اسرائیل، به ویژه در پی این حمله، آسیب های ملموسی به چشم انداز طرح خاورمیانه جدید و پیمان ابراهیم وارد کرده است. این تحولات، پرسش های اساسی درباره امنیت منطقه ای و تداوم پذیری این پیمان در افق بلندمدت ایجاد نموده است.

حمله اسرائیل به دوحه را باید نقطه عطفی منفی در مسیر اجرای پیمان ابراهیم قلمداد کرد که به توقف نسبی یا حداقل تعلیق روند عادی سازی روابط انجامیده است. این رویداد موجی از بی اعتمادی و تردید سیاسی را در سطح جهان عرب ایجاد کرده که پیامدهای آن در ماه های آینده بیش از پیش نمایان خواهد شد.

این تحولات نشان می دهد که پویایی های منطقه ای چگونه می تواند معادلات به ظاهر پایدار دیپلماتیک را تحت تاثیر قرار داده و مسیر تحولات سیاسی را دگرگون سازد.قابل دسترسی در پایگاه خبری تک صدا :
https://takeseda.ir/?p=24959