هیات هویت ساز: اکوسیستم نظام ساز عاشورایی در تقابل با نظام ظلم جهانی

هیات هویت ساز: اکوسیستم نظام ساز عاشورایی در تقابل با نظام ظلم جهانی
مقدمه
هیات حسینی (ع)، به مثابه نهادی اصیل، زنده و پویا در کالبد فرهنگ شیعی، فراتر از یک نهاد صرفا آیینی و سوگوارانه، یک سامانه یا سیستم پیچیده اجتماعی-سیاسی است که کارکردهای چندوجهی هویت سازی، غیریت سازی، نیروسازی و ظلم ستیزی را در تقابل تمام عیار با یزید زمان و شمر زمان سامان می دهد. این نهاد ریشه دار، امتداد طبیعی همان هیات اولیه ای است که حضرت زینب (س) در قلب کاخ یزید و در اوج مصیبت و اسارت برپا کرد و با جهاد تبیین تاریخی خود، چهره کریه باطل را افشا و حقانیت خون بر زمین ریخته برادرش را برای همیشه در تاریخ ثبت نمود. این هیات، حول محور منشور انقلابی زیارت عاشورا—که خود یک بیانیه سیاسی-اعتقادی است—شکل گرفته و با تکیه بر مکانیزم جهاد تبیین، به مقابله با تحریف های تاریخی پرداخته و در هر عصر، حسین (ع) زمان و یزید زمان را به جامعه معرفی می کند. فراز اللهم اجعل محیای محیا محمد و آل محمد و مماتی ممات محمد و آل محمد، نقشه راه این هویت سازی را ترسیم می کند، جایی که زیستن و ممات در مسیر اهل بیت (ع) به عنوان الگوی مقاومت و ظلم ستیزی معرفی می شود.
ماهیت این نهاد، به دلیل خاستگاه عاشورایی آن، ذاتا سیاسی و معترض است؛ نقطه مقابل ظلم و استکبار ایستاده و با ترسیم مرزهای تولی و تبری، جبهه حق را به وضوح از جبهه باطل متمایز می سازد. هیات، به عنوان یک پیشران سیاسی-هویتی، نقش بی بدیلی در تقویت گفتمان مقاومت در برابر چالش های نوینی مانند گسست نسلی، تهاجم فرهنگی و جنگ نرم ایفا می کند. نقش برجسته و انکارناپذیر هیات ها در شکل گیری و پیروزی انقلاب اسلامی (به عنوان نهادی بسیج کننده علیه رژیم پهلوی) و سپس در هشت سال دفاع مقدس (به عنوان مرکزی برای سازماندهی، تدارکات و اعزام رزمندگان) گواهی روشن بر ظرفیت ذاتی این نهاد در نظام براندازی و نظام سازی است.
این نوشتار تحلیلی، با بهره گیری از نظریات دکتر مهدی ناظمی اردکانی و حجت الاسلام دکتر سیدرضا حسینی و با اتکا به نظریات جامعه شناختی هنری تاجفل (در باب انسجام گروهی و هویت اجتماعی)، جوزف نای (در مفهوم قدرت نرم و نفوذ فرهنگی) و چارلز تیلی (در زمینه بسیج منابع و سازماندهی اجتماعی)، در پی پاسخ گویی به دو پرسش محوری است: اول، هیات هویت ساز چیست و چه گونه ای از هویت را تولید و بازتولید می کند؟ و دوم، ویژگی های ساختاری هیات و کنشگران فعال در آن چیست؟ هدف نهایی، تبیین هیات به مثابه یک اکوسیستم کامل برای خونخواهی، مبارزه دائمی با یزید زمان و نهادینه سازی فرهنگ ظلم ستیزی است.
فصل اول: هیات هویت ساز: تعریف، مبانی و گونه هویت تولیدی
۱.۱ تعریف هیات هویت ساز: از نهاد سوگواری تا سامانه مقاومت
هیات هویت ساز را می توان سامانه ای پویا، خودجوش و ذاتا سیاسی تعریف کرد که محور اصلی فعالیت خود را عزاداری برای حضرت اباعبدالله الحسین (ع) قرار داده، اما هدف غایی آن، فراتر از ابراز احساسات مذهبی، سازماندهی اجتماعی برای مقابله با نظام ظلم، تولید و تربیت نیروی انسانی متعهد و عمل گرا و ایجاد شبکه ای قدرتمند برای خونخواهی و احیای ارزش های عاشورایی است. این نهاد در یک تقابل دایمی و آشتی ناپذیر با یزید زمان (نظام سلطه جهانی) و شمر زمان (عوامل و مزدوران داخلی و خارجی آن نظام) تعریف می شود. فراز فاسال الله الذی اکرمنی بمعرفتکم و معرفه اولیائکم از زیارت عاشورا، شناخت اولیای الهی و دشمنان آن ها را به عنوان پایه این تقابل معرفی می کند، که مبنای جهاد تبیین هیات برای شناسایی حسین (ع) زمان و یزید زمان است.
ریشه های این نهاد را باید در اولین هیات تاریخ اسلام، یعنی هیات حضرت زینب (س) در کاخ یزید جستجو کرد؛ هیاتی که در آن، ابعاد عزاداری، افشاگری، سیاسی کاری و تبیین حقانیت قیام حسینی در هم آمیخته بود. هیات مدرن، وارث این سنت است و وظیفه جهاد تبیین را به عنوان یک رسالت تاریخی ادامه می دهد. این نهاد دارای دو وجه متصل نظام برانداز (مانند نقش محوری هیات های موتلفه اسلامی و دیگر هیات ها در بسیج توده ها علیه رژیم طاغوت) و نظام ساز (مانند نقش آن ها در دوران دفاع مقدس در ساخت نهادهای مردمی جبهه و پشتیبانی و تثبیت فرهنگ ایثار و شهادت) است. هیات ها با تکیه بر خودجوشی و نفوذ اجتماعی عمیق در بافت محلات، به گردان های عاشورایی تبدیل می شوند که در مواقع بحران (اعم از نظامی، اجتماعی یا طبیعی) توانایی فرماندهی محله و سازماندهی مردمی را دارا هستند. نظریه بسیج اجتماعی این عملکرد هیات را به خوبی توضیح می دهد؛ هیات به عنوان یک مرکز سازماندهی، از منابع فرهنگی (عزاداری، نمادها)، شبکه های اجتماعی (اعضا و هواداران) و چارچوب های معناساز (روایت عاشورا) استفاده می کند تا کنش جمعی (مانند تظاهرات ضد رژیم پهلوی یا کمک به جبهه) را ممکن سازد.
۱.۲ رابطه دیالکتیک هیات و مسجد: مکمل گرایی در عین تمایز
هیات و مسجد، دو نهاد متمایز اما عمیقا مرتبط و مکمل در اکوسیستم فرهنگی شیعه هستند. تمایز آن ها را می توان در ماهیت و کارکرد جستجو کرد:
مسجد نهادی است با کارکردی عبادی-آموزشی و دارای روندی تدریجی و پیش رونده. مسجد به مثابه یک پادگان آموزشی یا دانشگاه عمل می کند که به تدریج افراد را جذب کرده، معارف دینی را به آنان می آموزد و ایمان آنان را تعمیق می بخشد. نقش مسجد، توانمندسازی فردی و بنیان گذاری است.
هیات اما نهادی است با ماهیت سیاسی-هویتی و انقلابی-پیشران. هیات به مثابه یک پادگان عملیاتی یا گردان رزمی است که افرادی را که تا حدی در مسجد یا دیگر نهادها آموزش دیده اند، به سربازان آماده به کار جبهه حق تبدیل می کند. هیات اسم خاص حسینی (ع) است؛ یعنی مختص به فرهنگ عزاداری و قیام حسینی است، برخلاف مسجد که نهادی عام برای همه فریضه های دینی است. فراز انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم از زیارت عاشورا، این نقش هیات را در تعیین جبهه های صلح و جنگ با دوستان و دشمنان اهل بیت (ع) برجسته می کند.
این دو نهاد در یک رابطه دیالکتیکی، یکدیگر را تقویت می کنند. مسجد، سرباز تربیت می کند و هیات، این سربازان را در میدان عمل به کار می گیرد. در فرآیند انقلاب اسلامی، مساجد به کانون های آموزش معارف انقلابی و ضد طاغوت تبدیل شدند و هیات ها با جهاد تبیین و ایجاد فضای شعاری و حماسی، این معارف را به بسیج عملی و خیزش خیابانی تبدیل کردند. نظریه هویت اجتماعی تاجفل این ارتباط را توضیح می دهد: مسجد به تقویت هویت مذهبی اولیه کمک می کند و هیات با تشدید غیریت سازی در مقابل دشمن مشترک (یزید زمان)، این هویت را به یک هویت انقلابی و عمل گرا ارتقا داده و انسجام گروهی را به حداکثر می رساند.
۱.۳ گونه هویت تولیدی: مهندسی انسان مقاوم
هیات هویت ساز، با مکانیزم قدرتمند غیریت سازی، اقدام به تولید و توزیع گونه های خاصی از هویت می کند که فرد را به کنشگر اجتماعی تبدیل می نماید:
هویت ظلم ستیز جهان وطن: هیات مرزهای جغرافیایی و حتی مذهبی را درمی نوردد. این نهاد با جذب آزادگان جهان—اعم از شیعه، سنی، مسیحی، زرتشتی یا حتی غیرمعتقدانی که دل در گرو عدالت دارند—پروژه مبارزه با یزید زمان را جهانی می کند. حضور گسترده اهل سنت ایران در هیات ها، حضور ارامنه در هیات های تهران (مانند هیات ارامنه تهران)، یا حضور هزاران انسان از ادیان مختلف در پیاده روی اربعین و مراسم حسین دی در غرب، مصادیقی از این هویت سازی فراملی است. نظریه قدرت نرم جوزف نای، این پدیده را ابزار بی بدیل نفوذ فرهنگی و جذب داوطلبانه مخاطبان جهانی به سوی گفتمان شیعه می داند. فراز و اساله ان یبلغنی المقام المحمود لکم عند الله از زیارت عاشورا، این آرمان جهانی را با درخواست جایگاهی والا نزد خدا برای پیروان راه حسینی تقویت می کند.
هویت انقلابی و عمل گرا: هیات، افراد را از حالت انفعال و مصرف کنندگی صرف خارج ساخته و به سوژه های فعال و تغییرآفرین تبدیل می کند. این هویت، فرد را ترغیب می کند که تنها به عزاداری اکتفا نکند، بلکه در عرصه اجتماعی و سیاسی علیه مظاهر ظلم اقدام عملی کند. نمونه اعلای این هویت، نقش هیات های بازار و هیات های موتلفه اسلامی در سازماندهی اعتصابات و تظاهرات منجر به پیروزی انقلاب اسلامی بود.
هویت مقاومتی و پایدار: هیات با روایتگری پیروزی نهایی حق بر باطل در عاشورا—اگرچه به قیمت شهادت—و تاکید بر جاودانگی نام حسین (ع)، روحیه پایداری و استقامت را در اعضای خود نهادینه می کند. این هویت، عامل روحی و روانی اصلی رزمندگان در طول هشت سال دفاع مقدس در برابر تمامی فشارهای جنگ بود. این نگاه، شکست ظاهری را به بستر پیروزی معنوی و تاریخی تبدیل می کند.
هویت بسیج پذیر و سازمان پذیر: هیات، اعضای خود را به سربازان دائمی گردان های عاشورایی تبدیل می کند. این افراد همواره در حالت آماده باش هستند و به محض فراخوان هیات یا ولی فقیه، در هر عرصه ای—اعم از فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی یا نظامی—به سرعت بسیج می شوند. سازماندهی کمک های مردمی در دوران دفاع مقدس یا دوران تحریم و همه گیری کرونا، نمونه های بارز این ویژگی است. نظریه بسیج اجتماعی، این ظرفیت را ناشی از سرمایه اجتماعی بالا و شبکه های اعتماد قوی درون هیات می داند.
۱.۴ استدلال و شواهد تطبیقی
نظریه تاجفل به خوبی مکانیزم هیات را توضیح می دهد: مقایسه اجتماعی و غیریت سازی (برچسب زدن به آنها یا out-group که همان یزید و شمر زمان هستند) باعث تقویت هویت و انسجام درون گروهی (ما یا in-group) می شود. هیات با شعارهای خود (مثل بریزید خون ما، بکشید ما، تا آخر شعار ما مرگ بر آمریکا) این مرزها را به وضوح ترسیم می کند. در انقلاب اسلامی، هیات ها با جهاد تبیین و روشنگری، روایت طاغوت از وقایع را تحریف زدایی کرده و با ارائه روایت عاشورایی از مبارزه، مردم را برای قیام آماده کردند. در دفاع مقدس، هیات ها با معرفی امام خمینی (ره) به عنوان حسین (ع) زمان و رزمندگان به عنوان یاران او، یک هویت مقاومتی مقدس ایجاد کردند که پشتوانه معنوی بی بدیلی برای جنگ بود. منشور زیارت عاشورا—با فرازهایی چون اللهم خص انت اول ظالم باللعن منی...—چارچوب ایدئولوژیک این مبارزه جهانی و پایدار را فراهم می سازد، که هیات ها با استناد به آن، لعن بر ظالمان و دفاع از مظلومان را به عنوان وظیفه ای الهی تبیین می کنند.
فصل دوم: ویژگی های ساختاری هیات هویت ساز و تراکنش کنشگران آن
۲.۱ ویژگی های ذاتی هیات هویت ساز
هیات هویت ساز، دارای ویژگی های منحصربه فردی است که آن را از دیگر نهادهای مذهبی متمایز می سازد:
ماهیت سیاسی ذاتی و غیرقابل انفکاک: برخلاف نگاه رایجی که سیاست را به هیات تحمیل شده می داند، هیات از دل یک حادثه عمیقا سیاسی (عاشورا) متولد شده است. بنابراین، متمایزسازی سیاسی و تعیین مرزهای تولی و تبری، در ذات این نهاد نهفته است. هیات با خونخواهی، به طور طبیعی به سازماندهی مبارزه با قاتلان حسین (ع)—که در هر دوره ای تجلی می یابند—می پردازد. نقش هیات ها در شعارنویسی علیه رژیم پهلوی و سازماندهی تظاهرات، عینیت این ویژگی ذاتی است. فراز ان یرزقنی طلب ثارک مع امام هاد ظاهر ناطق بالحق از زیارت عاشورا، این وظیفه خونخواهی را به عنوان رسالت هیات در همراهی با امام حق برجسته می کند.
خودجوشی، استقلال و مردمی بودن ریشه دار: هیات ها عموما به صورت خودجوش و از بطن مردم و محلات رشد می کنند. این استقلال از ساختارهای حکومتی (حتی اگر مورد حمایت باشند)، نفوذ اجتماعی و اعتماد عمومی به آن ها را به حداکثر می رساند و آن ها را به نهادهای ضدفساد و تحول خواه تبدیل می کند. این ویژگی، امکان تبدیل شدن به گردان های عاشورایی را—که در بحران ها مستقل عمل می کنند—فراهم می آورد، همان گونه که در بسیج مردمی برای کمک به جبهه ها یا مناطق زلزله زده شاهد بودیم.
جهان شمولی پیام و فراگیری فرامرزی: پیام هیات، محدود به جغرافیا یا مذهب خاصی نیست. پیام اصلی آن ظلم ستیزی و عدالت خواهی است که زبان جهانی دارد. این ویژگی، امکان جذب آزادگان جهان را فراهم می کند. گسترش پدیده هایی مانند حسین دی در کشورهای غربی یا حضور گسترده غیرمسلمانان در پیاده روی اربعین، نمونه های بارز این جهان شمولی است. نظریه قدرت نرم، این ویژگی هیات را به عنوان یک ابزار فرهنگی بسیار تاثیرگذار برای افزایش نفوذ و جذابیت گفتمان مقاومت در سطح بین الملل تحلیل می کند.
پایداری و مقاومت در برابر تحریف: هیات به عنوان نگهبان اصلی روایت عاشورا، با مکانیزم جهاد تبیین—که در منابر، مداحی ها و فضای کلی هیات جاری است—در برابر تحریف های تاریخی که توسط یزید زمان (نظام سلطه و رسانه هایش) صورت می گیرد، می ایستد. هیات ها با پاسخ به شبهات، روشنگری درباره حوادث روز و تبیین مواضع حق، مانع از انحراف یا خنثی سازی پیام عاشورا می شوند.
۲.۲ ویژگی های کنشگران هیات: تقسیم کار یزیدستیز
۲.۲.۱ مداح: سرباز خط مقدم جهاد تبیین و مهندس هیجان انقلابی
مداح در هیات هویت ساز، فراتر از یک ذاکر یا خواننده است؛ او یک مبلغ سیاسی تمام عیار، سرباز خط مقدم جهاد تبیین و مهندس هیجانات جمعی است. ویژگی های یک مداح تراز در این سیستم عبارتند از:
بصیرت سیاسی عمیق و تحلیلگری روز: مداح باید مسائل پیچیده اجتماعی-سیاسی را به درستی تحلیل کند، یزید زمان و شمر زمان را به درستی شناسایی و برای مردم معرفی کند و مواضع جبهه حق و باطل را شفاف سازد. نمونه برجسته آن، مداحی های آقای حاج مهدی رسولی است که با شجاعت به افشای استکبار جهانی و نقشه های آن می پرداخت. این بصیرت با فراز ان یوفقنی للطلب بثارکم از زیارت عاشورا همخوانی دارد، که بر طلب خونخواهی و بیداری در برابر ظلم تاکید می کند.
پایبندی عملی و الگوی زیست ظلم ستیز: مداح باید به آنچه می گوید، تعهد عملی داشته باشد. او در زندگی شخصی و اجتماعی خود، الگوی مبارزه با ظلم باشد. خودسانسوری یا سازش با اهل باطل اعتبار او را نابود می کند. مداحان انقلابی که خود در صحنه های مختلف حاضرند، الگوی این ویژگی هستند.
قدرت هنری و خلاقیت در انتقال پیام: مداح با بهره گیری از هنر (شعر، الحان، نوحه سرایی) و خلاقیت، باید پیام کهن عاشورا و حسین (ع) زمان را به زبان نسل جوان و در قالب های جدید انتقال دهد. اجرای شعر معروف (ای ایران) در نوحه محمود کریمی در خلال جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اخیر و در حضور رهبر معظم انقلاب اسلامی، نمونه ای از این هنرنمایی برای تقویت روحیه مقاومت بود.
ارتباط گیری موثر با نسل جوان و درک دغدغه های آنان: یک مداح موفق، با نسل جوان ارتباطی صمیمی برقرار می کند، دردها و آرزوهای آنان را می فهمد و پاسخ آن ها را در گفتمان عاشورا جستجو می کند. این نقش، عامل کلیدی در جلوگیری از گسست نسلی و تقویت انسجام نسل ها است که نظریه تاجفل بر آن تاکید دارد.
۲.۲.۲ روحانی: ایدئولوگ، تئوریسین و استراتژیست مبارزه با یزید زمان
روحانی حاضر در هیات هویت ساز، یک روحانی انقلابی است که نقش های زیر را ایفا می کند:
تئوری پردازی و ایدئولوژی سازی: او مبانی فکری و کلامی تولی (دوستی با اولیای الله) و تبری (دشمنی با دشمنان الله) را برای مبارزه با یزید زمان تبیین می کند. او استدلال می کند که چرا مبارزه با استکبار یک فریضه دینی است. سخنرانی های امام خامنه ای (مدظله) در سال های منتهی به انقلاب و پس از آن، نمونه اعلای این تئوری پردازی است. این نقش با فراز و ان یجعلنی معکم فی الدنیا و الآخره از زیارت عاشورا هم راستا است، که همراهی با اهل بیت (ع) را در دنیا و آخرت به عنوان هدف غایی معرفی می کند.
شجاعت در افشاگری و بیان حقایق: روحانی هیات باید با شجاعت و صراحت، بدون واهمه از تهدیدها، به معرفی شمر زمان و عوامل او بپردازد و مواضع انقلابی و ظلم ستیزانه اسلام ناب را بیان کند. روحانیون شجاعی که در دوران دفاع مقدس، مردم را به جبهه ها تشویق می کردند، مصداق این ویژگی بودند.
پیوند زدن دین و سیاست به صورت عینی: روحانی، با نشان دادن ابعاد حیات بخش، ظلم ستیز و سیاست مدار اسلام، تشیع را از حالت انزوا و تحجر خارج می سازد. منبرهای انقلابی که به تحلیل وقایع روز می پردازند، این پیوند را عینی می کنند.
هماهنگی کامل با ماهیت سیاسی-انقلابی هیات: سخنان و مواضع روحانی باید تقویت کننده هویت مقاومتی هیات باشد، نه تضعیف کننده یا خنثی کننده آن. او باید مقتضای حال هیات را درک کند.
۲.۲.۳ اعضا: سربازان گمنام و اجرایی کنندگان عملیات جبهه حسین (ع) زمان
اعضای هیات، سربازان گمنام و کنشگران فعال این اکوسیستم هستند که ویژگی های زیر را دارا هستند:
مسئولیت پذیری اجتماعی بالا: اعضای هیات، با الهام از فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر، در قبال جامعه احساس مسئولیت می کنند و در بحران ها (سیل، زلزله، جنگ) پیشگام کمک رسانی و امداد هستند.
بسیج پذیری و فرمانبرداری سازمانی: آن ها تحت فرماندهی هیات به سرعت و با انگیزه بالا بسیج می شوند. این ظرفیت، عامل اصلی موفقیت هیات ها در انقلاب ۵۷ و دفاع مقدس بود. نظریه بسیج اجتماعی، این ویژگی را ناشی از انسجام درونی و وفاداری به اهداف جمعی می داند.
انتقال بین نسلی هویت: اعضای قدیمی تر، با استفاده از نمادها (پرچم، علم، تعزیه)، شعارها و روایت گری، هویت ظلم ستیز را به نسل جدید منتقل می کنند. مراسمی مانند قالی شویان مشهد اردهال یا نخل گردانی یزد، نمونه ای از این انتقال نمادین فرهنگ است. این نقش با فراز و ان یجعلنی من المستشهدین بین یدیک از زیارت عاشورا همخوانی دارد، که آرزوی شهادت در راه حسین (ع) را به عنوان میراثی برای نسل ها مطرح می کند.
اخوت و برادری: فضای هیات، فضای صمیمیت، برادری و همبستگی عمیق است. این سرمایه اجتماعی قوی، انسجام درونی را در برابر فشارهای یزید زمان تقویت می کند.
۲.۳ استدلال و شواهد تحلیلی
نظریه قدرت نرم جوزف نای، هیات را به عنوان یک سامانه بسیار کارآمد برای تولید جذابیت و نفوذ فرهنگی تحلیل می کند. هیات بدون اجبار و با تکیه بر فرهنگ، ارزش ها و روایت گری های جذاب خود، افراد را به پذیرش گفتمان مقاومت ترغیب می کند. در انقلاب اسلامی، کنشگران هیات (مداح، روحانی، عضو) با غیریت سازی کارآمد (معرفی شاه به عنوان یزید زمان)، مردم را علیه رژیم پهلوی متحد کردند. در دفاع مقدس، با تبیین جایگاه امام خمینی (ره) به عنوان حسین (ع) زمان و ضرورت یاری رساندن به وی، انگیزه ای شکست ناپذیر برای رزمندگان ایجاد کردند. این شبکه به هم پیوسته از ویژگی ها، هیات را به یک اکوسیستم خودکفا و پویا برای خونخواهی و مبارزه تبدیل می کند.
نتیجه گیری تحلیلی-تبیینی
هیات هویت ساز، یک اکوسیستم سیاسی-هویتی پیچیده و کارآمد است که حول منشور زیارت عاشورا شکل گرفته و اقدام به تولید و توزیع انبوه هویت ظلم ستیز، هویت انقلابی و هویت بسیج پذیر می نماید. این نهاد، با مکانیزم قدرتمند غیریت سازی، جبهه حسین (ع) زمان (ولایت فقیه، امت مقاومت) را به وضوح از جبهه یزید زمان (نظام استکبار) و شمر زمان (عوامل داخلی آن) متمایز ساخته و با جهاد تبیین دائمی، تحریف های رسانه ای و تاریخی دشمن را خنثی می کند. فراز اللهم اجعلنی عندک وجیها بالحسین علیه السلام فی الدنیا و الآخره از زیارت عاشورا، این رسالت هیات را در کسب آبرو و جایگاه والا نزد خدا از طریق همراهی با حسین (ع) و مبارزه با ظلم تایید می کند.
ویژگی های ذاتی هیات (سیاسی بودن، خودجوشی، جهان شمولی) و همچنین کنشگران تخصصی آن—مداح به عنوان مبلغ سیاسی و مهندس هیجان، روحانی به عنوان ایدئولوگ و تئوریسین، و اعضا به عنوان سربازان اجرایی—هماهنگ با یکدیگر عمل کرده و پروژه مبارزه با ظلم را در سطح خرد و کلان عملیاتی می سازند. در فرآیند انقلاب اسلامی، هیات ها با ایفای نقش نظام برانداز، بنیان های رژیم پهلوی را به چالش کشیدند و در دوران دفاع مقدس، با ایفای نقش نظام ساز و خونخواه، فرهنگ مقاومت و پایندگی را نهادینه کردند.
نظریه هویت اجتماعی تاجفل، انسجام درونی فوق العاده هیات را توضیح می دهد و نظریه قدرت نرم نای، نفوذ و گسترش جهانی آن را تایید می کند. در نهایت، تبدیل شدن هیات ها به گردان های عاشورایی—با تکیه بر متمایزسازی سیاسی و سازماندهی مردمی—جامعه را در برابر پیچیده ترین حملات جنگ نرم مقاوم ساخته و با تبیین مستمر حسین (ع) زمان، میراث جاویدان عاشورا را به آیندگان انتقال می دهد. این نهاد، زنده و پویا، همچنان پیشران اصلی گفتمان مقاومت در جهان معاصر است.