نسخه ای برای رونق صنعت گردشگری در اسکو

---

 

ثبت جهانی روستای تاریخی کندوان بهانه ای شد تا اینکه به ظرفیت های گردشگری شهرستان اسکو بپردازیم.

در پی ارائه پرونده ۸ روستای کشورمان به سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، روستای کندوان استان آذربایجان شرقی با کسب امتیازها و شاخصه های لازم به عنوان نخستین روستای ایران در فهرست بهترین دهکده های جهانی گردشگری ثبت شد.

سازمان جهانی گردشگری ۹ شاخصه از جمله دارا بودن منابع فرهنگی، ترویج و حفاظت از آن، پایداری اقتصادی، محیطی، اجتماعی، پتانسیل گردشگری و توسعه و یکپارچگی زنجیره ارزش، حاکمیت و اولویت بندی گردشگری و نیز امور بهداشت، ایمنی و امنیت را به عنوان معیارهای انتخاب روستاهای جهانی اعلام کرده بود که روستای کندوان توانسته امتیاز لازم را از این شاخص ها بدست آورد.

با این وجود، شهرستان اسکو یکی از شهرستان های گردشگری خطه آذربایجان است، و با توجه به جاذبه ها گردشگری خاص این منطقه به نظر می رسد، این شهرستان پس از تبریز به عنوان نخستین مقصد گردشگری گردشگران داخلی و خارجی است.

شهر اسکو به عنوان یکی از قدیمی ترین شهرهای آذربایجان دارای پیشینه تمدن، تاریخی و فرهنگی پربار است، برای درک این حقیقت کهن ترین ماخذی که نام اسکو (اسکویه) در آن آمده کتیبه سارگن دوم شاه آشور است.

این شهرستان از دیرباز به داشتن فرهنگ غنی و تعداد زیاد افراد تحصیل کرده، شهره عام و خاص است و گفته می شود شهرستان اسکو، از نظر باسوادی در رتبه اول استان قرار دارد. بسیاری از کارشناسان و ناظران بر این باورند، دوران توسعه شهر و احداث مدارس نوین در شهر اسکو نیز مربوط به 1287شمسی یعنی دو سال بعد از انقلاب مشروطیت بوده و سابقه تحصیل علم و دانش به سبک جدید در این شهر، به دوران مشروطیت بر می گردد.

از سویی با توجه به آثار و بقایای باقیمانده از مظاهر عرفان و تصوف در اسکو، از قبیل مقابر بی شمار، خانقاه ها و بر اساس نوشته های متون تاریخی و اسناد، بر همگان روشن می شود، که این خطه از دیر باز، علم عرفان و تصوف توسعه و گسترش داشته و عرفا و صوفیان متعددی از این خطه بر خاسته اند.

بر اساس نوشته تاریخ حشر، روضه الاطهار، مقابر 360تن از مشایخ و بزرگان عرفان و تصوف و اولیاء الله در شهرستان اسکو وجود داشته است، که نشان از اشاعه عرفان و تصوف در زمان های گذشته دارد و کلا از فلسفه اشراق تاثیر پذیرفته است.

براساس مطالعات و بررسی های انجام شده در خصوص آثار و ابنیه تاریخی شهرستان اسکو، تاکنون نزدیک 15 اثر تاریخی در سطح این شهرستان شناسایی شده اند.

در کنار موارد بیان شده، شهر اسکو دارای مساجد مختلف تاریخی است، که به عنوان مثال مسجد جامع بازار، جزء ابنیه تاریخی است، که تاریخ آن 633 هجری و مربوط به هلاکوخان مغول است. همچنین قلعه تاریخی آق گنبد (هلاکو) در جزیره اسلامی (شاهی سابق) واقع شده است که یکی از چند جزیره بزرگ دریاچه ارومیه و تنها جزیره مسکونی آن است، قلعه مورد نظر برفراز کوهی در این جزیره استقرار یافته و قبر هلاکو و دیگر سرداران مغول در آنجاست.

از دیگر جاذبه گردشگری و توریستی این منطقه همچنین می توان به بقعه سلطان اسامه بن فرقد، در بالای کوه سلطان داغی اشاره نمود، که زیارتگاه بسیاری از زائران به این مناطق و از جمله روستائیان و ایلات منطقه است که در ارتفاع 3440 متری قرار دارد. ناگفته نماند سلطان اسامه بن فرقه از سپهسالاران معروف اسلام بود که در جریان لشکرکشی سپاه اسلام به آذربایجان در منطقه اسکو به شهادت رسیده است. هم چنین بقعه مضیر بن عجیل در روستای دیزج اسکو و مقبره پسر عموی حضرت محمد (ص) را از دیگر مکان های جذب گردشگر داخلی و خارجی و توسعه صنعت توریسم در این منطقه بیان کرد که سالانه زائران زیادی از این آرامگاه ها دیدن می کنند.

در هر حال شهرستان اسکو غیر از بناهای یاد شده، بناهای تاریخی، گورستان های تاریخی و زیارتگاه های تاریخی زیادی هم دارد، که در صورت معرفی و شناساندن این آثار و بناها به گردشگران داخلی و خارجی به یقیین می توانند، نقش تعین کننده ای در تبدیل این شهرستان به عنوان قطب جدید گردشگری ملی و بین المللی ایران داشته باشند.

افزون بر آنچه گفته شد، جاذبه های طبیعی و گردشگری روستایی این منطقه از شگفت انگیز ترین گردشگری دنیا به حساب می آید، از جمله این جاذبه ها، روستای تاریخی کندوان است، که این روستا در دامنه های سرسبز کوهستان سهند، در دنباله دره ویدهر (اسکوچای) به طرف ارتفاعات سهند، قرار گرفته است. این روستای بی نظیر و تاریخی، با معماری بی نظیر طبیعی (معماری صخره ای) و وجود آب معدنی گوارا و با خاصیت درمانی از شهرت و آوازه جهانی برخوردار است.

در هر حال روستای کندوان با معماری بومی صخرهای از اهمیت به سزایی برخوردار است. این روستا به سبب ویژگی معماری صخرهای و بافت مخصوص آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. کندوان یکی از سه روستای صخرهای جهان بوده و از جذابیت بی نظیری برخوردار است. معماری روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی، آن را به یک روستای بی بدیل در دنیا تبدیل کرده است. چرا که در کاپادوکیه ترکیه و داکوتای آمریکا کسی زندگی نمی کند.

شهرستان اسکو به دلیل موقعیت طبیعی و اقلیمی خاص و وجود روستاهای گردشگری از موقعیت منحصر به فردی در زمینه گردشگری برخوردار بوده و سالانه پذیرای بالغ بر بیش از دو میلیون نفر گردشگری داخلی و خارجی است. وجود روستاهای عنصرود، گنبرف، سرای و کندوان این شهرستان را به یکی از مقاصد عمده گردشگری ملی و بین المللی تبدیل کرده است.

در این میان با توجه به این همه جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی این شهرستان ایجاد زیرساخت های گردشگری در مناطق هدف گردشگری مانند جزیره اسلامی، روستاهای عنصرود و گنبرف (به عنوان قطب تولید گل محمدی) و به ویژه در روستای کندوان و افزایش مناطق تفریحی و رفاهی در شهر سهند (به عنوان شهر سرزیر جمعیتی تبریز) ضروری است.

از سوی دیگر هنرمندان این شهرستان در بیش از 20رشته به تولید صنایع دستی مشغول هستند که در راستای افزایش صادرات غیر نفتی، اشتغال زایی و افزایش درآمد مردم و رونق گردشگری شهرستان تاثیر به سزایی دارد و برنامه ریزی جامعی را می طلبد.

همچنین برای توسعه صنعت گردشگری در این منطقه درحال حاضر فرهنگسرای بزرگ سهند، اردوگاه ملی فرهنگی- تربیتی آموزش و پرورش، مجتمع رفاهی تفریحی (با امکانات زمین اسب سواری، رستوران، لوناپارک پیست موتورسواری، پارک شادی پارک، نانوان و سایت کارتینگ و شهرک صنایع دستی) و پارک مینیاتوری از جمله پروژه های مهم و تاثیرگذار و در دست اقدام، در این شهرستان است که با توجه به پتانسیل های فراوان شهرستان در زمینه جذب گردشگر در بخش های مختلف، به نظر می رسد، علاوه بر تسریع در اجرای پروژه های مذکور، اجرای طرح ها و پروژه های بیشتر نیز ضروری است.

بر این اساس، برای تحقق و تبدیل شهرستان اسکو به قطب گردشگری (در سطح ملی و بین المللی) که اخیرا نیز روستای تاریخی کندوان به عنوان بهترین روستای های گردشگری جهان ثبت شده، رسیدن به راهبردهای چون تسریع در روند زیرساخت های لازم و کمک به کاربردی شدن ظرفیت ها و پتانسیل های پنهان گردشگری این شهرستان بیش از هر زمان دیگر احساس می شود.

بنابراین به عقیده متخصصان این عرصه برای رسیدن به این راهبردها، باید به دنبال اهدافی چون ایجاد و توسعه زیرساخت های گردشگری در 4روستا هدف گردشگری شهرستان، حفظ و ارتقاء صنایع دستی شهرستان، افزایش رونق اقتصادی با استفاده از رونق گردشگری، توسعه تبادلات فرهنگی از طریق ورود توریسم داخلی و خارجی به منطقه، افزایش نشاط اجتماعی و بستری سازی برای غنی کردن اوقات فراغت، ایجاد فرصتهای شغلی جدید از طریق صنعت توریسم و توسعه و ایجاد فضای رفاهی، تفریحی و فرهنگی شهرستان رفت.

همچنین برای تبدیل این شهرستان به عنوان قطب جدید گردشگری در سطح ملی و بین المللی اجرایی سیاست های راهبردی چون مشارکت دادن بخش خصوصی و علی الخصوص شهرداری ها در توسعه فضای توریستی، احیای صنایع دستی بومی، بر پایی نمایشگاه صنایع دستی در سطح ملی و بین المللی، توسعه زیر ساخت های گردشگری روستاها، توسعه فضاهای تفریحی و فرهنگی و معرفی آثار تاریخی و فرهنگی شهرستان ضروری است.

بدون شک نباید فراموش کرد شهرستان اسکو با توجه به ظرفیت ها و پتانسیل های که در حوزه جذب گردشگر در بخش های مختلف داشته و در آینده نزدیک نیز با تکمیل برخی زیرساخت ها به آن افزوده خواهد شد و همچنین به لحاظ داشتن مناطق طبیعی بکر، سرسبز و خرم آب و هوای مناسب، آثار و ابنیه های تاریخی و روستاهای با معماری ویژه و باغات و مزارع سرسبز از توان بالقوهای برای توسعه صنعت توریسم و گردشگری در سطح ملی و بین المللی برخوردار است.

از سوی دیگر، حال این پرسش مطرح می شود که شهرستان اسکو، با این تاریخ، فرهنگ و تمدن درخشان و میراث غنی چگونه می خواهد، خود را به عنوان قطب جدید گردشگری در سطح ملی و بین المللی مطرح سازد. آیا در این زمینه زیر ساخت های لازم و امکانات زیربنایی برای این شهرستان فراهم شده و یا باید منتظر این زیر ساخت ها شد، که قریب به یقین در سال های چندان دور می توان آن را در قاب آینده صنعت گردشگری ایران و جهان مشاهده کرد.

*نویسنده: موسی کاظم زاده؛ قابل دسترسی نیز در سایت بازار تبریز آنلاین

https://bazartabrizonline.ir