بازاریابی و برندسازی؛ حلقه مفقوده توسعه صنعت گردشگری آذربایجانشرقی

---

 

هم اکنون صنعت گردشگری به مهم ترین فعالیت اقتصادی جهان پس از صنایع نفت و خودروسازی مطرح است، با این وجود به نظر می آید علی رغم توانمندی های کشورمان و در این میان استان آذربایجان شرقی در زمینه گردشگری، متاسفانه تاکنون نتوانسته به جایگاه شایسته ای در این صنعت دست یابد.

استان آذربایجان شرقی و در راس آنها شهر تبریز به خاطر موقعیت خاص اقلیمی و جغرافیایی و به ویژه با توجه به تنوع و تعدد جاذبه ها، از جمله یکی از مناطق مهم گردشگری کشورمان به حساب می آید.

با این حال به رغم وجود ظرفیت های مذکور به دلیل ضعف اطلاع رسانی و عدم شناخت گردشگران و بعضا به دلیل ناکافی بودن زیرساخت های مناسب برای اقامت و اسکان، به نظر می رسد، که جذب گردشگران متناسب با قابلیت های این حوزه در استان نمی باشد.

با این اوصاف به عقیده کارشناسان این عرصه، اگر نگرش دست اندرکان و فعالان حوزه گردشگری در مورد گردشگری به منزله یک صنعت باشد در این صورت باید محصول این صنعت به عنوان یک کالا مراحل مختلف تولید، توزیع و مصرف را طی کند و در این میان برای رسیدن به این حقیقت که گردشگری در حال حاضر به عنوان صنعتی درآمد زا به حساب می آید، باید برای هر مرحله نیز برنامه ریزی مدونی داشته باشد. همچنین در این راستا در مرحله توزیع مسلما به سرمایه گذاری وسیعی در جهت شناساندن جاذبه های توریستی، فرهنگ و تمدن نیاز دارد و می توان از تبلیغات به عنوان ابزاری سودمند برای توسعه گردشگری نام برد.

در هر صورت ناگفته نماند، متخصصان این حوزه بر این باور هستند که ازجمله عواملی که می تواند صنعت گردشگری هر کشوری را توسعه و بهبود بخشد، به کارگیری ابزارها و پارامترهای موثر بازاریابی است. در واقع هدف و وظیفه تبلیغات، افزایش قابل توجه بازاریابی و بازار افزایی است و هرگونه بی توجهی و عدم بهره برداری صحیح از این ابزار، نه تنها عدم موفقیت را در پی داشته، بلکه موجبات عقب ماندن از رقابت ها و بازارهای گردشگری خواهد بود.

افزون بر آنچه گفته شد، برای دستیابی به جایگاه واقعی استان آذربایجان شرقی به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری در سطح ملی، منطقه ای و فرامنطقه ای رسیدن به رهبردهای همچون معرفی ظرفیت های گردشگری استان، اتخاذ سیاست های توسعه و تدوین برنامه جامع آموزشی ضروری به نظر می رسد.

بدون شک در این راستا، به نظر می رسد، عمده ترین عامل عقب ماندگی کشورمان و در راس آنها کل استانها، از روند روبه رشد این صنعت درجهان، ضعف بازاریابی، تبلیغات و ترویج فرهنگ جذب گردشگر از سوی دستگاه های ذی ربط و به ویژه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.

نباید فراموش کرد، در همین ارتباط آذربایجان شرقی نیز همانند سایر مناطق استانهای کشورمان توجه جدی به امر سرمایه گذاری و تدوین سیاست های روشن در امر بازاریابی صنعت گردشگری صورت نگرفته و یا در حد ابتدایی بوده است، این در شرایطی است که استان از ظرفیت های شناخته شده و ناشناخته فراوانی در عرضه گردشگری ملی و بین المللی برخوردار است.

بر اساس تحلیل کارشناسان این حوزه، فعالیت های بازاریابی و تبلیغات استان در حال حاضر از کیفیت کافی برخوردار نبوده و هیچ پشتوانه علمی و پژوهشی نیز در خصوص تعیین بازارهای هدف داخلی و خارجی وجود ندارد.

در کنار موارد بیان شده، در حال حاضر نیز با کنکاش، بررسی و گشت میدانی در خصوص نحوه معرفی بازاریابی، تبلیغات و ترویج فرهنگ جذب گردشگر استان آذربایجان شرقی، می توان دریافت که بیشترین اقدامات صورت گرفته مربوط به انتشار و تولید نقشه، بروشو، سی دی، کتابچه و ... معطوف شده که آنها هم اکثرا به دو زبان فارسی و انگلیسی بوده و از لحاظ محتوایی هم با نیازهای بازارهای هدف انطباق ندارد و عمدتا نیازمند بازنگری اساسی هم درزمینه شناسایی بازارهای هدف و هم درزمینه تولید محصولات است. همچنین در راستای آموزش نیز اکثر فعالیت ها در قالب برگزاری دوره های تخصصی راهنمایان تور، مدیران فنی دفاترخدمات مسافرتی و آموزش های پراکنده هتلداری و آموزش های صنایع دستی متمرکزشده است.

مطابق گزارش های موجود، مهمترین فهرست اقلام و محصولات فرهنگی و تبلیغی گردشگری استان، شامل بروشورهای معرفی موزه های استان، کتابچه اطلاع رسانی جاذبه های استان و نقشه تبریز و استان هر کدام به تعداد بیش از 10 هزار نسخه در هر سال، استند معرفی جاذبه های استان، پاپ آپ معرفی استان، چاپ بنر و آثار و جاذبه ها، به تعداد محدود بوده است و همچنین تهیه DVD,CD معرفی استان، پوستر، بروشورهای صنایع دستی استان، ایجاد وب کیوسک اطلاع رسانی گردشگری شهرداری و ... از دیگر فعالیت های است که در زمینه تبلیغات گردشگری صورت گرفته است.

با این حال، با توجه به وضع موجود استان در حوزه گردشگری و به ویژه انتخاب شهر تبریز به عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام در سال های اخیر، اجرای سیاست های اجرایی و راهکارهای همچون نیازسنجی، نظرسنجی، مطالعه و تعیین بازارهای هدف داخلی خارجی استان، برنامه ریزی برای برگزاری و حضور در نمایشگاه های گردشگری و صنایع دستی داخلی و بین المللی بازارهای هدف، تدوین دوره ها و کارگاه های آموزشی برای فعالان صنعت گردشگری استان، تهیه برنامه های دیداری و شنیداری در شبکه های ملی و بین المللی بازارهای هدف داخلی و خارجی، معرفی منابع متنوع فرهنگی، تاریخی و طبیعی، افزایش سطح آگاهی های عمومی جامعه میزبان در خصوص گردشگری و افزایش امنیت روانی برای گردشگران خارجی ضروری است.

برگزاری تورهای آشناسازی استان برای تورگردانان و آژانس داران و اصحاب رسانه، ایجاد مراکز اطلاع رسانی دائمی استقرار راهنمایان چندزبانه در مراکز اطلاع رسانی گردشگری استان، حضور در نمایشگاه های گردشگری داخلی و بین المللی بازارهای هدف، ایجاد بانک اطلاعاتی و تکمیل توسعه وب سایت گردشگری استان و ... از دیگر راهبردهای اجرای برای رشد و توسعه صنعت گردشگری آذربایجان شرقی است.

از سوی دیگر، متولیان این عرصه و به ویژه دستگاه های متولی و ذی ربط در جریان باشند، تبلیغات مهمترین عنصر بازاریابی در پیشرفت و توسعه صنعت گردشگری است و از این رو برای فعالیت های تبلیغاتی در صنعت گردشگری در دنیای امروز باید به تبلیغات با این اعتقاد نگریسته شود، که تبلیغات هزینه نبوده بلکه نوعی سرمایه گذاری بنیادی و اصولی برای پیشبرد اهداف است و در صورت سرمایه گذاری و با اجرای صحیح سیاست های روشن است که می توان در این حوزه به دستاوردهای ارزشمندی دست یافت.

*نویسنده: موسی کاظم زاده؛ قابل دسترسی نیز در سایت بازار تبریز آنلاین

https://bazartabrizonline.ir