معدن مس سونگون؛ موتور محرک توسعه اقتصادی و اجتماعی ورزقان

---

 

بازار تبریز آنلاین - موسی کاظم زاده : معدن مس سونگون در شهرستان ورزقان، استان آذربایجان شرقی، یکی از بزرگ ترین و مهم ترین منابع معدنی کشور به شمار می رود. این معدن علاوه بر جایگاه استراتژیک در تامین مس ایران، نقشی اساسی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیرساختی منطقه ایفا می کند. سونگون در منطقه ای کوهستانی با ارتفاع متوسط ۲۰۰۰ متر از سطح دریا و در رشته کوه های قره داغ واقع شده و به دلیل قرار گرفتن بر کمربند جهانی مس، اهمیتی ملی و بین المللی دارد.

ذخیره زمین شناسی معدن، بیش از پنج میلیارد تن سنگ مس با عیار متوسط 0.61 درصد برآورد شده است. از این میزان، تقریبا ۷۹۶ میلیون تن قابل استخراج بوده که بیش از ۱۰ میلیون تن مس خالص را شامل می شود. این حجم از ذخایر، سونگون را پس از معدن سرچشمه به دومین معدن بزرگ مس ایران و یکی از معادن مهم جهان تبدیل کرده است. برآوردها نشان می دهد که این معدن حدود ۵۲ درصد از کل ذخایر مس کشور را در خود جای داده و سهم چشمگیری در امنیت معدنی و صنعتی ایران دارد.

سونگون؛ از ذخایر عظیم مس تا توسعه پایدار منطقه ای

سونگون سالانه حدود ۳۰۰ هزار تن کنسانتره مس با عیار ۳۰ درصد تولید می کند و برنامه هایی برای افزایش ظرفیت به ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن در دست اجرا دارد. میزان تولید مس کاتدی نیز بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تن در سال است که هدف گذاری برای رساندن آن به ۴۰۰ هزار تن در آینده صورت گرفته است. این تولید نه تنها نیاز داخلی کشور به مس را تامین می کند، بلکه بخشی از آن با صادرات به بازارهای جهانی، به رشد اقتصادی ایران و ایجاد درآمد ارزی کمک می نماید.

علاوه بر تولید، معدن مس سونگون نقش گسترده ای در ایجاد اشتغال ایفا کرده است. این معدن به طور مستقیم و غیرمستقیم حدود ۵۰۰۰ فرصت شغلی فراهم آورده است؛ از کارگران فنی و متخصص گرفته تا کارکنان اداری و نیروهای پیمانکار. فعالیت های وابسته به معدن، از جمله راه سازی، حمل ونقل، خدمات مهندسی و تامین تجهیزات نیز صدها شغل غیرمستقیم در منطقه ایجاد کرده و به کاهش نرخ بیکاری در ورزقان و مناطق همجوار کمک کرده است. این روند باعث افزایش سطح درآمد خانوارهای محلی و ارتقای شرایط معیشتی آنها شده است.

ستون توسعه ورزقان؛ نقش کلیدی معدن مس سونگون در اقتصاد و جامعه

یکی از مهم ترین دستاوردهای معدن سونگون، بهبود زیرساخت های عمومی و ارتقای کیفیت زندگی مردم ورزقان است. پروژه های مهمی در حوزه آب رسانی شهری و روستایی، بهسازی شبکه های برق و ساخت جاده های جدید با حمایت این معدن به اجرا درآمده است. برای نمونه، تاسیسات بازیافت آب در مجتمع سونگون بیش از ۸۰ درصد نیاز آبی را از طریق بازیافت پساب تامین می کند. این اقدام علاوه بر کاهش مصرف آب، گامی موثر در حفاظت از محیط زیست منطقه محسوب می شود.

در حوزه مسئولیت اجتماعی نیز فعالیت های ارزشمندی انجام گرفته است. ساخت مدارس، مراکز بهداشتی، تامین جهیزیه برای خانواده های نیازمند و اجرای طرح های عمرانی در روستاهای محروم از جمله اقداماتی است که توسط این مجموعه دنبال شده است. همچنین، برنامه های آموزش مهارت های فنی و حرفه ای برای جوانان ورزقان به منظور تربیت نیروی کار بومی و متخصص از اقدامات موثر این معدن به شمار می رود. این طرح ها فرصت رقابت جوانان محلی در بازار کار را افزایش داده و به توسعه پایدار منطقه کمک کرده است.

معدن مس سونگون؛ موتور محرک توسعه ورزقان با نگاهی به چالش ها و آینده

در کنار دستاوردهای چشمگیر، فعالیت های معدن سونگون با برخی پیامدهای زیست محیطی نیز همراه است. استخراج روباز، پراکندگی گرد و غبار، تغییر در کیفیت هوا و فرسایش خاک از جمله مسائلی است که نیازمند توجه بیشتر بوده و دغدغه جوامع محلی و دوستداران طبیعت به شمار می رود. شرکت ملی صنایع مس ایران در واکنش به این نگرانی ها، برنامه هایی برای تغییر تدریجی روش استخراج به زیرزمینی و همچنین بازسازی اراضی آسیب دیده در دستور کار قرار داده است. با این حال، سرعت پیشرفت این پروژه ها و شفافیت در گزارش دهی هنوز نیازمند ارتقاست تا اعتماد عمومی نسبت به فعالیت های معدنی تقویت شود.

برای تحقق توسعه پایدار، معدن سونگون باید بیش از پیش در زمینه آموزش های فنی و حرفه ای سرمایه گذاری کند، به ویژه برای جوانان روستایی که فرصت های کمتری در اختیار دارند. همکاری با دانشگاه ها و نهادهای محلی برای توسعه زیرساخت های آموزشی و بهداشتی می تواند به پایداری این روند کمک کند. علاوه بر این، اختصاص بخشی از درآمدهای معدن، چه از محل مالیات و چه سهم آلایندگی، به پروژه های محلی می تواند روند محرومیت زدایی را تسریع کند. این اقدام ضمن ارتقای رفاه عمومی، اعتماد میان مردم و مدیران معدنی را نیز افزایش خواهد داد.

سونگون و مسیر توسعه پایدار؛ از تولید مس تا اشتغال و زیرساخت ها

معدن مس سونگون با ذخایر عظیم، ظرفیت تولید قابل توجه و اثرگذاری گسترده بر اقتصاد و جامعه، ستون اصلی توسعه ورزقان به شمار می آید. این معدن نه تنها موتور محرک اقتصاد منطقه است، بلکه با اقدامات مسئولانه می تواند الگویی برای سایر مناطق معدنی کشور باشد.

با این حال، موفقیت بلندمدت سونگون وابسته به حفظ توازن میان توسعه اقتصادی، حفاظت از محیط زیست و پاسخگویی به نیازهای جامعه محلی است. چنانچه روندهای بهبود زیست محیطی ادامه یابد، آموزش و مهارت آموزی جوانان تقویت شود و توسعه زیرساخت ها با نگاه آینده نگرانه پیش برود، سونگون می تواند به نمونه ای موفق از توسعه پایدار تبدیل شود. در این صورت، همه ساکنان ورزقان، چه در داخل معدن و چه در حاشیه آن، از منافع این سرمایه ملی بهره مند خواهند شد.