تاب آوری رسانه ای چیست؟
تاب آوری رسانه ای چیست؟
تاب آوری رسانه ای به معنای توانایی رسانه ها در حفظ کارکرد، سازگاری با بحران ها و ادامه فعالیت موثر در شرایط دشوار و متغیر است.
این مفهوم در سال های اخیر به دلیل پیچیدگی های اجتماعی، بحران های جهانی مانند پاندمی کرونا، تحولات فناوری و افزایش فشارهای سیاسی و اقتصادی، اهمیت بیشتری یافته است. رسانه ای که دارای تاب آوری است، در برابر شوک ها و تهدیدهای بیرونی و درونی دچار فروپاشی نمی شود، بلکه با انعطاف پذیری، خلاقیت و مدیریت درست منابع، نقش اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و هدایت افکار عمومی را ایفا می کند. در واقع، تاب آوری رسانه ای ترکیبی از توانایی تطبیق، نوآوری و حفظ اعتماد عمومی است که برای بقای رسانه ها در دنیای امروز ضروری به نظر می رسد.
اهمیت تاب آوری رسانه ای در عصر دیجیتال
در عصر دیجیتال، رسانه ها با چالش های متعددی مواجه هستند: تغییر الگوهای مصرف مخاطبان، رقابت شدید در فضای مجازی، گسترش اخبار جعلی و فشارهای اقتصادی. تاب آوری رسانه ای به رسانه ها کمک می کند تا در برابر این تهدیدها مقاومت کنند و از فرصت های جدید بهره بگیرند. برای مثال، رسانه ای که توانسته است با بحران کاهش درآمدهای تبلیغاتی کنار بیاید و به سمت مدل های اشتراکی یا حمایت مردمی حرکت کند، نمونه ای از تاب آوری عملی است. همچنین، رسانه هایی که توانایی مقابله با شایعات و اخبار کذب را از طریق تقویت روزنامه نگاری داده محور دارند، بهتر می توانند اعتماد مخاطب را حفظ کنند. از این رو، مفهوم تاب آوری رسانه ای نه تنها به بقای رسانه ها کمک می کند، بلکه به ارتقای کیفیت اطلاع رسانی و حفظ سلامت فضای عمومی جامعه نیز منجر می شود.
ویژگی های رسانه تاب آور
یک رسانه تاب آور معمولا دارای چند ویژگی کلیدی است:
انعطاف پذیری سازمانی،
سرمایه انسانی توانمند، فناوری به روز،
و اعتماد عمومی بالا.
انعطاف پذیری به معنای توانایی تغییر ساختار و فرآیندها در شرایط بحرانی است.
سرمایه انسانی آموزش دیده و حرفه ای، توانایی تولید محتوای دقیق و جذاب را حتی در شرایط فشار دارد.
استفاده از فناوری های نوین، امکان دسترسی بهتر و سریع تر به مخاطبان را فراهم می آورد.
اعتماد عمومی، سرمایه اجتماعی اصلی رسانه است که در زمان بحران می تواند ضامن بقا باشد. بدون این مولفه ها، هیچ رسانه ای قادر به مقاومت در برابر بحران های سیاسی، اقتصادی یا حتی طبیعی نخواهد بود.
تاب آوری رسانه ای و نقش آن در مدیریت بحران
رسانه ها در مدیریت بحران ها نقش حیاتی دارند و تاب آوری رسانه ای به آن ها کمک می کند تا در شرایط دشوار، جریان اطلاع رسانی قطع نشود. برای مثال، در زمان بلایای طبیعی یا بحران های بهداشتی، رسانه ها باید بتوانند ضمن حفظ بی طرفی، اخبار صحیح و کاربردی را به سرعت در اختیار مردم قرار دهند. رسانه ای که خود در اثر فشارهای سیاسی یا مالی از کار می افتد، نمی تواند این وظیفه را انجام دهد.
تاب آوری رسانه ای در چنین موقعیت هایی نشان می دهد که رسانه نه تنها توان ادامه فعالیت دارد، بلکه می تواند به کاهش اضطراب اجتماعی و افزایش همبستگی کمک کند. در واقع، رسانه تاب آور بخشی از نظام کلی تاب آوری اجتماعی محسوب می شود.
نقش فناوری و نوآوری در تاب آوری رسانه ای
یکی از مهم ترین عوامل در تقویت تاب آوری رسانه ای، استفاده هوشمندانه از فناوری و نوآوری های دیجیتال است. رسانه هایی که توانسته اند با استفاده از هوش مصنوعی، کلان داده ها و ابزارهای تحلیل محتوا کیفیت و سرعت اطلاع رسانی را افزایش دهند، توانسته اند در برابر تغییرات بازار و نیازهای مخاطب بهتر عمل کنند. همچنین، بهره گیری از شبکه های اجتماعی به عنوان کانال مکمل، فرصت ارتباط دوسویه با مخاطب را فراهم می سازد.
نوآوری در قالب پادکست ها، ویدئوهای کوتاه، و خبرنامه های آنلاین نمونه ای از راهکارهای رسانه های تاب آور در مواجهه با تغییرات رفتاری مخاطبان است. بنابراین، فناوری نه تنها ابزار بقا، بلکه عاملی برای ارتقای رقابت پذیری رسانه هاست.
تاب آوری رسانه ای و اعتماد اجتماعی
هیچ رسانه ای بدون اعتماد اجتماعی قادر به بقا نیست. اعتماد مخاطبان به رسانه در گرو صداقت، شفافیت، بی طرفی و دقت در اطلاع رسانی است. رسانه ای که بتواند در طول زمان این اصول را رعایت کند، در شرایط بحرانی نیز مورد مراجعه مردم قرار می گیرد. برای مثال، در زمان شیوع کرونا، رسانه هایی که اطلاعات علمی معتبر منتشر کردند، توانستند اعتماد عمومی را افزایش دهند. در مقابل، رسانه هایی که در دام اخبار کذب افتادند، نه تنها مخاطبان خود را از دست دادند بلکه به کاهش سرمایه اجتماعی جامعه نیز دامن زدند. از این رو، تاب آوری رسانه ای ارتباطی مستقیم با میزان اعتماد اجتماعی دارد و بدون آن معنای واقعی پیدا نمی کند.
تاب آوری رسانه ای مفهومی پویا و چندبعدی است که هم جنبه های سازمانی و فنی و هم جنبه های اجتماعی و اخلاقی را در بر می گیرد. رسانه ها برای بقا در دنیای پرچالش امروز نیازمند استراتژی های بلندمدت در زمینه مدیریت منابع، استفاده از فناوری های نوین، تربیت نیروی انسانی متخصص و حفظ اعتماد عمومی هستند. آینده رسانه ها به میزان تاب آوری آن ها وابسته است؛ رسانه هایی که نتوانند خود را با تغییرات سریع محیطی و بحران های پیش بینی ناپذیر تطبیق دهند، به سرعت از میدان رقابت خارج خواهند شد. در مقابل، رسانه های تاب آور نه تنها بقای خود را تضمین می کنند، بلکه به ارتقای سطح آگاهی عمومی و تقویت تاب آوری اجتماعی کمک خواهند کرد.