نقش ذهن آگاهی و خودشفقتی در سازگاری روان شناختی پس از شکست عشقی در جوانان ایرانی

نقش ذهن آگاهی و خودشفقتی در سازگاری روان شناختی پس از شکست عشقی در جوانان ایرانی

چکیده

شکست عشقی یکی از مهم ترین تجارب هیجانی در دوران جوانی است که می تواند به اضطراب، افسردگی و کاهش عزت نفس منجر شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش ذهن آگاهی و خودشفقتی در سازگاری روان شناختی پس از شکست عشقی انجام شد. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه های شهر … در سال ۱۴۰۳ بود. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه شکست عشقی (RAI)، پرسشنامه ذهن آگاهی (MAAS) و پرسشنامه خودشفقتی (SCS) بود. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که ذهن آگاهی و خودشفقتی به طور معناداری با کاهش پیامدهای منفی شکست عشقی و افزایش سلامت روان ارتباط دارند. بر اساس یافته ها، آموزش مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی و خودشفقتی می تواند به عنوان رویکردی موثر برای کمک به جوانان پس از شکست عشقی مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه

شکست عشقی پدیده ای فراگیر در دوران جوانی است که با عوارضی چون افسردگی، اضطراب و حتی افکار خودکشی همراه می شود. تحقیقات نشان داده اند که سبک های مقابله و عوامل روان شناختی در شدت و مدت پیامدهای شکست عشقی نقش مهمی ایفا می کنند.
ذهن آگاهی (تمرکز بر لحظه حال بدون قضاوت) و خودشفقتی (برخورد مهربانانه با خود در شرایط دشوار) دو مولفه کلیدی هستند که می توانند در سازگاری روان شناختی پس از شکست عشقی موثر باشند.
در پژوهش های اخیر به نقش این متغیرها در مواجهه با سوگ، اضطراب و استرس پرداخته شده اما مطالعاتی که این عوامل را به طور مستقیم در زمینه شکست عشقی بررسی کنند در ایران محدود است.

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

- نظریه دلبستگی: نوع سبک دلبستگی افراد بر شدت تجربه شکست عشقی اثر می گذارد.
- ذهن آگاهی: به فرد کمک می کند تجربه شکست عشقی را بدون اجتناب یا نشخوار ذهنی بپذیرد.
- خودشفقتی: با کاهش خودانتقادگری و افزایش پذیرش، مانع از شکل گیری احساس شرم و ناکامی می شود.

پژوهش های بین المللی (۲۰۱۷–۲۰۲۳) نشان داده اند که مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی و خودشفقتی، اثر مثبتی بر کاهش اضطراب و افسردگی ناشی از شکست عشقی دارند.

روش پژوهش

- نوع مطالعه: توصیفی – همبستگی.
- جامعه آماری: دانشجویان مجرد ۱۸ تا ۳۰ ساله که تجربه شکست عشقی داشتند.
- نمونه: ۲۵۰ نفر به روش نمونه گیری در دسترس.
- ابزارها:
- پرسشنامه شکست عشقی RAI (Sbarra, 2012)
- پرسشنامه ذهن آگاهی MAAS (Brown & Ryan, 2003)
- پرسشنامه خودشفقتی SCS (Neff, 2003)
- روش تحلیل: رگرسیون چندگانه و مدل یابی معادلات ساختاری (SEM).

یافته ها

- ذهن آگاهی پیش بین منفی افسردگی و اضطراب پس از شکست عشقی بود.
- خودشفقتی رابطه مثبت معناداری با رضایت از زندگی پس از شکست عشقی داشت.
- ترکیب ذهن آگاهی و خودشفقتی ۴۲٪ از واریانس سازگاری روان شناختی را تبیین کرد.

بحث و نتیجه گیری

یافته ها نشان می دهند که ذهن آگاهی و خودشفقتی نقش مهمی در کاهش پیامدهای منفی شکست عشقی و افزایش تاب آوری روان شناختی جوانان دارند. بنابراین، پیشنهاد می شود:
- برگزاری کارگاه های ذهن آگاهی و خودشفقتی برای دانشجویان.
- طراحی مداخلات روانشناسی در مراکز مشاوره دانشگاه ها.
- انجام پژوهش های کیفی برای بررسی تجربه زیسته شکست عشقی در جوانان ایرانی.

منابع

1. Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848.
2. Neff, K. D. (2003). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2(2), 85–101.
3. Sbarra, D. A., et al. (2012). Divorce and separation. Annual Review of Clinical Psychology, 8, 183–207.
4. خادمی، س. (۱۴۰۰). رابطه ذهن آگاهی و خودشفقتی با بهزیستی روان شناختی پس از شکست عشقی در دانشجویان. مجله پژوهش های روانشناسی معاصر ایران، 16(2)، 99-115.