رهایش سامانه های دارو رسانی

در سیستم های دارورسانی (Drug Delivery Systems)، رهایش دارویی (Drug Release) به چگونگی آزاد شدن دارو از حامل (Carrier) و رسیدن آن به محل اثر اشاره دارد. انواع رهایش دارویی بر اساس زمان، مکان و شرایط فیزیولوژیکی می توانند طبقه بندی شوند.

1. رهایش فوری (Immediate Release)
دارو بلافاصله پس از مصرف آزاد می شود.
بیشتر داروهای سنتی به این شکل هستند.
مناسب برای شرایطی که نیاز به اثر سریع دارو داریم.

2. رهایش تاخیری (Delayed Release)
دارو پس از یک دوره تاخیر آزاد می شود.
مثال: داروهایی با روکش معده-روده ایکه در معده حل نمی شوند و در روده آزاد می شوند.

3. رهایش پایدار (Sustained Release)
نوعی رهایش کنترل شده است که رهایش طولانی مدت یا رهایش تمدید شده نیز گفته میشود.
دارو به صورت تدریجی، درمدت زمان طولانی تر نسبت به IR و با سرعتی کمتر از حالت رهایش فوری آزاد می شود.
سرعت رهایش کاهش یافته است.کنترل دقیقی روی سرعت یا محل رهایش وجود ندارد.
هدف: افزایش نیمه عمر دارو و کاهش نوسانات غلظت پلاسما.
مثال:قرص متفورمین SR (Sustained Release) برای حفظ اثر دارو در طول شبانه روز.

4. رهایش کنترل شده (Controlled Release)
آزادسازی دارو با سرعت، زمان یا مکان کاملا تعریف شده و کنترل شده.
هدف: کاهش تعداد دفعات مصرف دارو و حفظ غلظت یکنواخت دارو در خون/حفظ غلظت دارو در محدوده درمانی به طور دقیق و یکنواخت.

5. رهایش هدفمند (Targeted Release)
دارو مستقیما با استفاده از لیگاندها مانند پپتید، آنتی بادی ها یا نانوذرات هدفمند به بافت یا سلول خاصی رسانده می شود (مثلا سلول های سرطانی).

6. رهایش حساس به محرک (Stimuli-Responsive Release / Smart Release)
رهایش دارو در پاسخ به محرک های خاصی اتفاق می افتد:
داخلی (Internal): pH، آنزیم ها، دما، غلظت مواد
خارجی (External): نور، مغناطیس، فراصوت، میدان الکتریکی
مثال: نانوحامل هایی که در محیط اسیدی تومور تجزیه شده و دارو را آزاد می کنند.

7. رهایش پالسی (Pulsatile Release)
دارو به صورت نوبتی و در فواصل مشخص آزاد می شود.
مناسب برای بیماری هایی با الگوی زمانی خاص (مثل آسم شبانه یا روماتیسم صبحگاهی).

#Drugdelivery
#nanobiotechnology
#pharmaceuticalEngineering
#medicine
#pharmacy