شناخت ظرفیت های توسعه گردشگری روستایی در روستای کاهک؛ از پتانسیل تا چالش ها

شناخت ظرفیت های توسعه گردشگری روستایی در روستای کاهک؛ از پتانسیل تا چالش ها

حدیثه کاهه – پژوهشگر حوزه گردشگری

1- مقدمه

گردشگری روستایی در دهه های اخیر به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی توسعه پایدار شناخته شده است. این نوع گردشگری نه تنها با ایجاد اشتغال و درآمد به بهبود کیفیت زندگی روستاییان کمک می کند، بلکه نقش مهمی در حفظ میراث فرهنگی، جلوگیری از مهاجرت و معرفی فرهنگ بومی دارد. مطالعه موردی روستای کاهک در استان خراسان رضوی نشان می دهد که این منطقه با دارا بودن ظرفیت های متنوع طبیعی، تاریخی، فرهنگی و مذهبی می تواند به یکی از مقاصد مهم گردشگری روستایی در ایران تبدیل شود.

2- ظرفیت های گردشگری کاهک

بررسی ها نشان می دهد کاهک مجموعه ای از جاذبه های منحصر به فرد دارد:

• تاریخی و فرهنگی: زادگاه دکتر علی شریعتی، بافت سنتی و مساجد قدیمی.
• طبیعی: نزدیکی به کویر مزینان و چشم اندازهای کویری برای کویرنوردی و رصد ستارگان.
• مذهبی: امامزاده علی اصغر (پیر کاهک) به عنوان مکان زیارتی مهم.
• اکوتوریسم و بوم گردی: وجود اقامتگاه های بوم گردی مانند «دیار کهن» و فرصت تجربه زندگی محلی.

این ظرفیت ها فرصتی ارزشمند برای توسعه گردشگری پایدار در منطقه ایجاد کرده اند.

3- یافته های تحقیق

پژوهش حاضر نشان می دهد که اگرچه کاهک از ظرفیت های فراوانی برخوردار است، اما موانع متعددی مانع تحقق توسعه مطلوب گردشگری در آن شده اند:

• کمبود زیرساخت ها: نبود امکانات رفاهی مناسب (پارکینگ، سرویس های بهداشتی، مراکز اطلاع رسانی و بازارچه های محلی).
• ضعف تبلیغات و آموزش: عدم معرفی مناسب جاذبه ها، ناآشنایی جامعه محلی با مزایای گردشگری و کمبود نیروی متخصص.
• مشکلات حمل ونقل: کیفیت پایین راه های دسترسی و نبود تابلوهای راهنما.
• محدودیت مشارکت محلی: کمبود مشارکت زنان و دیدگاه های محدودکننده بخشی از ساکنان نسبت به گردشگران.
• نظارت ناکافی دولت: کمبود بودجه، نبود برنامه های بلندمدت و ضعف در حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوصی.

4- اهمیت توسعه گردشگری روستایی

یافته ها نشان می دهد که توسعه گردشگری در کاهک می تواند پیامدهای مثبتی به همراه داشته باشد، از جمله:

• ایجاد اشتغال برای جوانان و زنان؛
• افزایش درآمد خانوارهای محلی؛
• احیای میراث فرهنگی و طبیعی؛
• جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها؛
• تقویت هویت فرهنگی و اجتماعی.

5- راهکارهای پیشنهادی

برای رفع موانع موجود و بهره برداری پایدار از ظرفیت ها، راهکارهای زیر پیشنهاد می شود:

1. بهبود زیرساخت ها: ایجاد خدمات رفاهی و اقامتی مناسب، بازارچه های محلی و مراکز اطلاع رسانی.

2. تقویت تبلیغات و بازاریابی: معرفی جاذبه های کاهک از طریق رسانه ها، تورهای تخصصی و جشنواره های فرهنگی.

3. مشارکت جامعه محلی: آموزش روستاییان، توانمندسازی زنان و تشویق به سرمایه گذاری در گردشگری.

4. حمایت دولتی و بخش خصوصی: تخصیص بودجه، ایجاد قوانین حمایتی و جذب سرمایه گذاران.

5. رویکرد پایدار: توجه به حفاظت محیط زیست، مدیریت منابع و استفاده از فناوری های نوین در گردشگری.

6- جمع بندی

مطالعه موردی کاهک نشان می دهد که گردشگری روستایی می تواند به عاملی مهم برای توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی تبدیل شود، مشروط بر آنکه با برنامه ریزی جامع، حمایت نهادی و مشارکت فعال جامعه محلی همراه باشد. اگر این شرایط فراهم شود، کاهک می تواند الگویی موفق برای سایر روستاهای ایران در حوزه گردشگری روستایی به شمار آید.