توموگرافی گسیل پوزیترون(PET scan)

توموگرافی گسیل پوزیترون (PET Scan):
تصویربرداری Positron Emission Tomography یک روش تصویربرداری مولکولی و عملکردی است که برای ارزیابی فعالیت متابولیکی و زیستی بافت ها و اندام ها در بدن استفاده می شود. برخلاف MRI و CT که اطلاعات ساختاری می دهند، PET اطلاعات عملکردی (مانند مصرف گلوکز یا جریان خون) ارائه می کند. PET نقش کلیدی در تشخیص سرطان، بیماری های عصبی و قلبی دارد و در سال های اخیر با ترکیب آن با CT یا MRI، قدرت تشخیصی آن به طرز فزاینده ای افزایش یافته است.

ساختار دستگاه PET
ردیاب های آشکارساز (Detectors):
معمولا از کریستال های سنتیلاتور مانند LSO، BGO یا GSO تشکیل شده اند که فوتون های گاما را شناسایی می کنند.
سیستم ثبت همزمان (Coincidence Detection):
برای شناسایی جفت فوتون های گامای حاصل از نابودی پوزیترون و الکترون.
گانتری و یونیت بیمار:
برای موقعیت دهی دقیق بیمار حین تصویربرداری.
سیستم بازسازی تصویر و نرم افزار تحلیلی:
تبدیل داده های خام به تصاویر عملکردی قابل تفسیر.
منبع رادیودارو (Radiotracer):
رایج ترین آن [¹⁸F]FDG است (فلورو-دئوکسی گلوکز)، آنالوگ گلوکز برچسب خورده با ایزوتوپ رادیواکتیو.

مکانیسم عملکرد PET
بر پایه گسیل پوزیترون (β⁺ decay) عمل می کند. ایزوتوپ رادیواکتیو تزریق شده (مانند ¹⁸F) پس از واپاشی، پوزیترون آزاد می کند که با یک الکترون برخورد و نابود می شود (annihilation) و دو فوتون گامای ۵۱۱ کیلوالکترون ولت با زاویه ۱۸۰ درجه از هم تولید می شوند.

فرآیند تصویربرداری
این فوتون ها به صورت همزمان توسط ردیاب های متقابل ثبت شده و موقعیت منبع گسیل تعیین می شود. پس از جمع آوری تعداد زیادی از این برخوردها، الگوریتم های بازسازی تصویر، نقشه ای از توزیع رادیودارو در بدن ایجاد می کنند.

کاربردها:
تشخیص تومورهای بدخیم و متاستازها
ارزیابی پاسخ به درمان در سرطان
بررسی عملکرد مغز در آلزایمر، پارکینسون و صرع
بررسی نکروز میوکارد در بیماری های قلبی

مزایا:
تصویربرداری عملکردی از متابولیسم سلولی
حساسیت بالا در تشخیص سرطان در مراحل اولیه
ترکیب PET/CT و PET/MRI برای بررسی ساختار و عملکرد
دوز پایین رادیواکتیو نسبت به مزایای تشخیصی

معایب:
هزینه بالا و محدودیت در دسترسی
نیاز به سیکلوترون برای تولید بسیاری از رادیوداروها
رزولوشن فضایی پایین تر نسبت به MRI یا CT
خطرات مربوط به تابش، هرچند کنترل شده
زمان تصویربرداری طولانی (بسته به دارو و پروتکل)

PET/CT:
ترکیب اطلاعات عملکردی (PET) با اطلاعات آناتومیکی (CT) که استاندارد طلایی در بسیاری از کاربردهای بالینی است.
PET/MRI:
ترکیبی جدیدتر که مزایای بافت نرم MRI را با PET ترکیب می کند. مناسب برای مغز، پروستات، پستان، و کودکان به دلیل کاهش دوز اشعه.